Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Φύση. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Φύση. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2016

Τα ποτάμια και η μόλυνση. Μελετώντας το παρελθόν κατανοείς το παρόν


Του Πέτρου Θέμελη
Ο χρόνος που μας χωρίζει από το παρελθόν αποτελείται από μιαν αδιάσπαστη αλληλουχία αρχαιολογικών και ιστορικών στρωμάτων, δεν είναι ένα χάσμα που πρέπει να γεφυρωθεί, δεν διακόπτει την πολιτιστική συνέχεια αλλά αποτελεί το σταθερό έδαφος της διαδικασίας στην οποία έχει τις ρίζες του το παρόν. (1) Tο παρελθόν συνεχίζει την ύπαρξή και την επίδρασή του διά μέσω των γενεών, είναι υψίστης σημασίας μορφωτική και ανθρωπιστική δύναμη. 
Ο κόσμος μας έχει ανάγκη να επιστρέψει σε εποχές, κείμενα και επιτεύγματα του παρελθόντος που καθόρισαν τη φυσιογνωμία του. Τα επανεξετάζει με νέα οπτική και σύγχρονα μέσα, τα κρίνει εκ νέου στην προσπάθειά του να κατανοήσει τόσο τη σύγχρονη εποχή, όσο και τους αιώνες από τους οποίους αυτή κατάγεται. Μελετώντας το παρελθόν, κατανοεί κανείς ευκολότερα το παρόν. (2) Το παρελθόν επενεργεί καταλυτικά στο παρόν.
H Iστορία αναφέρεται πρωτίστως στον άνθρωπο, στη δραστηριότητα και τη μοίρα του. Eντάσσονται σε αυτήν φυσικά δεδομένα και στοιχεία, όπως το γεωγραφικό τοπίο, ως κατοικία, ως τόπος εργασίας, επίσης οι δρόμοι της στεριάς και της θάλασσας, οι ποταμοί. «O άνθρωπος ως φυσικό ον είναι τοποθετημένος σε καθορισμένη περιοχή, βρίσκεται στους κόλπους της φυσικής πραγματικότητας, και ταυτόχρονα ζει σε ορισμένη ιστορική εποχή ενός συγκεκριμένου πολιτιστικού και πνευματικού ορίζοντα». (3) Eίναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι οι γεωγραφικές συνθήκες επηρεάζουν και προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής και σκέψης, τις πεποιθήσεις και τις αισθητικές αξίες των τοπικών κοινωνιών και έμμεσα τη μορφή των πολιτειακών συστημάτων. Οι αρχαίοι Ελληνες έβλεπαν παντού στη φύση το στοιχείο της ζωής. 
Το ενδιαφέρον για την αλλοίωση και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος έχει τις ρίζες του στην κλασική αρχαιότητα. Ο Πλάτων ενδιαφέρονταν ζωηρά για το φυσικό περιβάλλον. Ο σοφιστής Κριτίας, στον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα (111,α-δ) περιγράφει με μελανά χρώματα την αποψίλωση των δασών και την απογύμνωση της γης:
«Eίναι σαν να αρρώστησε βαριά το σώμα της και τού ‘μειναν μονάχα τα οστά, καθώς ξεπλύθηκε το παχύ και απαλό της χώμα. Ενώ παλιά και οι γήλοφοι και τα λεγόμενα βραχώδη της πεδία γεμάτα ήτανε με πλούσια γη, και τα βουνά της γύρω δασωμένα. Τώρα, θάμνοι φυτρώνουν στα βουνά, μονάχα για τις μέλισσες τροφή. Δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που τα δέντρα ήταν ακόμα σώα και πρόσφεραν το ξύλο τους για τις μεγάλες οροφές των οικοδομημάτων. Το ετήσιο νερό δεν έρρεε ανεξέλεγκτα από τη αποψιλωμένη γη στη θάλασσα, το χώμα το συγκρατούσε, το απορροφούσε και το αποταμίευε σε κοιλότητες, και υπήρχε άφθονο παντού νερό στις κρήνες, στα ποτάμια, στις πηγές...». 

Δεν διατηρούμε δυστυχώς καλές σχέσεις με τα ποτάμια μας. Tους πετάμε σκουπίδια και κάθε είδους απορρίμματα, τα μπαζώνουμε και φυτεύουμε από πάνω σπίτια, αντί για δέντρα. Tα εγκλωβίζουμε σε μπετονένια κανάλια, τα μετατρέπουμε σε υπονόμους και τελικά σε μονίμως μποτιλιαρισμένους αυτοκινητόδρομους. Γνωστή η μοίρα των δύο φημισμένων ποταμών της Αττικής με τα πανάρχαια προελληνικά ονόματά τους, του Iλισσού και του Κηφισού, αλλά και του βοιωτικού Ασωπού και του μεσσηνιακού Πάμισου. 
Στον Ιλισσό, σύμφωνα με το μύθο, έπαιζε κάποτε με τις φίλες της η Ωρείθυια, κόρη του βασιλιά Ερεχθέα, όταν την άρπαξε βίαια ο άνεμος Βορέας και την έκανε γυναίκα του. Ο Πλάτων (Φαίδρος 229) περιγράφει με ευαισθησία το τοπίο γύρω στις όχθες του ποταμού Ιλισσού που αγαπούσε ιδιαίτερα ο Σωκράτης. Αναφέρει βωμό του Βορέα κοντά στη διάβαση του ποταμού προς το ιερό της Αγροτέρας Αρτέμιδας. Ο Φαίδρος, ύστερα από μακρά συζήτηση με τον Λυσία στο σπίτι του κοντά στο ιερό του Ολυμπίου Διός, βγήκε έξω από τα τείχη της Αθήνας για να μελετήσει ένα χειρόγραφο σε τόπο ήσυχο, δροσερό και σκιερό καθώς πλησίαζε μεσημέρι και η ζέστη ήταν αφόρητη. Η περιοχή του Ιλισσού ήταν τόπος ιδανικός για μελέτη και περισυλλογή, τους καλοκαιρινούς μήνες. Στο δρόμο ο Φαίδρος συνάντησε τον Σωκράτη. Πέρασαν ξυπόλυτοι μέσα από την κοίτη του ποταμού, που την περίοδο εκείνη του καλοκαιριού είχε λίγο αλλά δροσερό και γάργαρο νερό. Κάθισαν κάτω από τη σκιά μιας «αμφιλαφούς και υψηλής» πλατάνου δίπλα στα «χαρίεντα και διαφανή» νερά του ποταμού στην απέναντι όχθη, στα κράσπεδα της καταπράσινης πλαγιάς ενός λοφίσκου, με τα τζιτζίκια να τραγουδούν ασταμάτητα γύρω τους, ενώ τα φύλλα των δένδρων θρόιζαν, καθώς τα άγγιζε η δροσερή πνοή του ανέμου. Το παραδείσιο αυτό τοπίο δίπλα στην όχθη του Ιλισσού συμπλήρωνε μια μικρή χαριέστατη πηγή με παγωμένο νερό και μια μεγάλη λυγαριά, που με τα άνθη της ευωδίαζε την ατμόσφαιρα. Υπήρχε και ιερό των Νυμφών και του Αχελώου εκεί κοντά με μικρά πήλινα αφιερώματα, καθώς και του Πάνα. 
Πώς να περιγράψω σήμερα την πλήρη εξαφάνιση του Ιλισσού και τη μετατροπή του σε υπόνομο κάτω από το κατάστρωμα των οδών Βασιλέως Κωνσταντίνου, Καλλιρρόης και Ιλισσού, πού να αποδώσω τη σημερινή κατάντια του πάλαι ποτέ παριλίσσιου τοπίου. Τι να πω για τα  πενιχρά λείψανα του ναού της Αγροτέρας και τις σύγχρονες οικοδομές που τον περιβάλλουν ασφυκτικά. Οι μυρωδιές που δεσπόζουν σήμερα εκεί δεν έχουν βέβαια σχέση με τις ευωδιαστές λυγαριές, το συνεχές μούγκρισμα των αυτοκινήτων δεν θυμίζει σε τίποτε το άσμα των τζιτζικιών και το θρόισμα των φύλλων. Το παραδείσιο παριλίσσιο τοπίο έχει μετατραπεί σε κόλαση.
Στα αρχαία χρόνια, ακολουθώντας κανείς την Ιερά Οδό που οδηγούσε στην Ελευσίνα, έφτανε στην ειδυλλιακή καταπράσινη παρόχθια περιοχή του Κηφισού. Εκεί που βρίσκεται σήμερα η Γεωπονική Σχολή και το περιφραγμένο κάποτε γέρικο ελαιόδενδρο, «η ελιά του Πλάτωνα», υπήρχε σεβάσμιο ιερό της Δήμητρας και της Κόρης, όπου συλλατρεύονταν η Αθηνά Μορία, προστάτρια των λιόδενδρων, ο Ποσειδώνας Φυτάλμιος, προστάτης της βλάστησης και ο άνεμος Ζέφυρος, το δροσερό αεράκι που ερχόταν απ’ την πλευρά της θάλασσας. Μια θάλασσα από λιόδεντρα που τ’ ασημένια φύλλα τους πάλλονταν στην πνοή του Ζέφυρου κάλυπτε την παρακηφίσια κοιλάδα. Εκεί φύτρωνε και η ιερή συκιά, το δένδρο που η θεά Δήμητρα φανέρωσε για πρώτη φορά στον Φύταλμο, που τη φιλοξένησε.  
Η σημερινή Ιερά Οδός συναντάει ένα ρέμα με στενή και βαθιά κοίτη, που ρέει ανάμεσα στη Γεωπονική Σχολή και την εκκλησιά του Αγίου Σάββα. Ηταν κάποτε ο σημαντικότερος από τους τρεις βραχίονες του αρχαίου Κηφισού. Τον διέσχιζε κανείς περνώντας πάνω από την περίφημη γέφυρα των «γεφυρισμών», όπου ακούγονταν τα αμοιβαία σκωπτικά πειράγματα ανάμεσα στους συμμετέχοντες στη μεγάλη πομπή των Ελευσινίων. Η γέφυρα ήταν έργο του Ρόδιου αρχιτέκτονα Ξενοκλή, που είχε μετοικήσει από τη Λίνδο στην Αθήνα. Οι έφηβοι με την ενηλικίωση συνήθιζαν να αφιερώνουν τα μαλλιά τους στον Κηφισό, όπως ο Αχιλλέας που είχε τάξει την κόμη του στο Σπερχειό, ποταμό της ιδιαίτερης πατρίδας του. 
Η σημερινή κοίτη του Κηφισού με τη σύγχρονη γέφυρα της Ιεράς Οδού, που βρίσκεται 1.500 περίπου μέτρα δυτικότερα της αρχαίας, είναι εγκλωβισμένη σε τσιμεντένια  αναχώματα, ενώ πάνω της ρέει αργά αλλά σταθερά, σε εικοσιτετράωρη βάση ένα τεράστιο συμπαγές «ποτάμι» μποτιλιαρισμένων δίτροχων και τετράτροχων οχημάτων που μουγκρίζουν ξερνώντας καυσαέρια. Αντί για σκωπτικά πειράγματα ανταλλάσσονται εκεί καθημερινά χυδαίες βρισιές μεταξύ των οδηγών της αυτοκινητοπομπής. Ο ειδυλλιακός Κηφισός μεταλλαγμένος σε τερατώδη λεωφόρο, το γνωστό μας «Ποτάμι»! Στα τσιμενταρισμένα σωθικά του αντί για γάργαρο νερό κυλάει ένα παράξενο ερυθροκύανο δυσώδες υγρό που εκβράζεται στο Φαληρικό Δέλτα. Κανείς δεν τολμά πια να αφιερώσει εδώ τα μακριά μαλλιά της νιότης του. Προτιμά να προσπεράσει όσο γίνεται ταχύτερα. Guarda et sputa! Ο,τι υπήρχε ανάμεσα στις εκβολές του Κηφισού, στο Φάληρο, και στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου: ιερά, ναοί, βωμοί θεών και ηρώων έχει μπαζωθεί και αναμένεται με αγωνία από το 2004 ως σήμερα η φημολογούμενη αξιοποίηση (scribe τσιμεντοποίηση) της περιοχής.
Η ίδια, ίσως και χειρότερη μοίρα είναι βέβαιο ότι επιφυλάσσεται και για το μεγάλο ποτάμι της νότιας και δυτικής Βοιωτίας, τον Ασωπό. Δέχεται τα πρώτα νερά του στην περιοχή των Λεύκτρων και της Εύτρησης και καθώς ρέει προς τα ανατολικά ενισχύεται στο δρόμο του απ’ όλα τα ρέματα και τα μικρότερα ρυάκια της Παρασώπιας περιοχής, πριν καταλήξει στον Ευβοϊκό Κόλπο, βόρεια του Ωρωπού. Το ποτάμι την εποχή των βροχών κατεβάζει νερό και γίνεται σχεδόν αδιάβατο (Θουκυδίδης 2.5).  Ο Ομηρος στην Ιλιάδα (Δ 383) χαρακτηρίζει τον Ασωπό «βαθύσχοινον» και «λεχεποίην», γιατί στις όχθες του υπήρχαν παντού θάμνοι μεγάλοι, σχοίνα, και άφθονο χορτάρι. Σήμερα κατά μήκος του ρου του υπάρχουν μεγάλες ρυπαίνουσες βιομηχανικές μονάδες και άφθονα σκουπίδια, διασχίζει χωράφια που ραντίζονται με φυτοφάρμακα, μεταφέρει στην κοίτη του ως τις εκβολές παντοειδή πολύχρωμα και δυσώδη υγρά και στερεά απόβλητα εργοστασίων και τα ξερνάει στον Ευβοϊκό! Πώς φτάσαμε αλήθεια ως εδώ; Είναι δυνατό να συνεχίσουμε να ασεβούμε ατιμωρητί προς το περιβάλλον; 
Η γεωγραφική θέση της Μεσσηνίας κατά μήκος της δυτικής ακτής της Πελοποννήσου και το ήπιο μεσογειακό κλίμα την ανέδειξαν σε περιοχή ευνοημένη από τη φύση με μεγάλη ποικιλία ζώων της στεριάς και των νερών και με παραγωγή αγροτικών προϊόντων με κυρίαρχο το ελαιόλαδο. Ο Πάμισος, το πλατύ ποτάμι της μεσσηνιακής γης, πλωτό στην αρχαιότητα και πλούσιο σε ψάρια, που διασχίζει την εύφορη ευλογημένη κοιλάδα που διακαώς επιθυμούσαν και ασταμάτητα διεκδικούσαν οι Σπαρτιάτες, την Μακαρία των παιδικών χρόνων του Στέφανου Ληναίου, θεοποιήθηκε και λατρεύτηκε στην αρχαιότητα και εικονίζεται ως ταύρος ορμητικός, δυνατός και γονιμοποιός. Κανείς δεν κολυμπά ούτε και ψαρεύει σήμερα στον Πάμισο, η μόλυνση και δω είναι προχωρημένη με κύρια πηγή τα λύματα από τα ανεξέλεγκτα λιοτρίβια που χύνονται στους παραπόταμους, κατά κύριο λόγο στον πανάρχαιο ποταμό Βαλύρα, τη σημερινή Μαυροζούμενα με την ιστορική τριπλή γέφυρα στο Νεοχώρι του Μελιγαλά. Την γέφυρα της Μαυροζούμενας κατασκεύασε ο στρατός των Θηβαίων του Επαμεινώνα που τύχησε την αρχαία πρωτεύουσα της Μεσσηνίας, τη Μεσσήνη. Από τη γέφυρα αυτή πέρασε ο περιηγητής Παυσανίας. Πάνω στη γέφυρα αυτή περπάτησαν Ρωμαίοι, Φράγκοι, Βενετσιάνοι και Οθωμανοί, ο Σούμπασης Ινάν την επισκεύασε. Γάργαρα νερά έβρεχαν κάποτε τα στέρεα ποδαρικά της, μελανά αμφίβολης ποιότητας νερά, ανάκατα με μολυσμένα απόβλητα τα βρέχουνε στις μέρες μας. Ιστορικό μνημείο ύψιστης σημασίας δεν είναι μόνο η κατασκευασμένη από θνητούς ανθρώπους γέφυρα που οδηγεί στην Αρκαδική Πύλη της Μεσσήνης, είναι και ο «ηρωικός» Βαλύρας που δηλητηριάζεται καθημερινά, καθώς και Πάμισος ο θεϊκός που γονιμοποιεί τις εύφορες κοιλάδες. Τόσο την κατασκευή όσο και τη χρήση των γεφυριών, τοπόσημων της ελληνικής υπαίθρου, συνοδεύουν λαϊκές αφηγήσεις, δεισιδαιμονίες, μύθοι και θρύλοι για φημισμένους μαστόρους και πανέμορφες κυράδες. Το λαϊκό προφορικό αυτό απόθεμα, κομμάτι της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μας, άρρηκτα δεμένο με την υλική υπόσταση των γεφυριών και του φυσικού περιβάλλοντος, είναι που κάνει τη διαφορά και αναδεικνύει τις μοναδικές αυτές χειροποίητες κατασκευές σε έργα τέχνης, σε μνημεία που ζητούν σήμερα απεγνωσμένα την προστασία μας.      
Η κατάσταση επιδεινώνεται δραματικά, προστέθηκαν: η μόλυνση του αέρα, τα ανεξέλεγκτα νταμάρια, οι ανοιχτές χωματερές, τα τοξικά απόβλητα, τα ρέματα που κτίστηκαν αυθαίρετα, η αποθέωση του αυτοκινήτου και η αυτοκρατορία του μπετόν αρμέ. Ζούμε με την ελπίδα και το όνειρο της ανάκαμψης, περιμένουμε τον «Δήμαρχο Μεσσία» που θα μας σώσει, δημιουργώντας πάρκα, κήπους, παιδικές χαρές, ελεύθερες παραλίες, που θα γκρεμίσει τα αυθαίρετα, θα μας απαλλάξει απ’ τις χωματερές και τα νταμάρια, τα απόβλητα των ελαιοτριβείων. Η ύπαρξη μιας πόλης σχετίζεται άμεσα με τον αλώβητο περιβάλλοντα φυσικό χώρο της, αν διακοπεί αυτή η σχέση η πόλη εξαφανίζεται, πεθαίνει.
Ζούμε σήμερα σ’ ένα παγκόσμιο χωριό, σ’ ένα παγκόσμιο εθνο-τοπίο (global ethnoscape), όπως νεολογικά το ονομάζει ο Appadurai, και η διανομή “κοινών εικόνων” για τον κόσμο συνηγορεί υπέρ μιας “κοινής άποψης” για τον πολιτισμό. (4) Η πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα σήμερα είναι να κατανοήσει ότι ο πλανήτης αποτελεί μια ολότητα και να επινοήσει στρατηγικές που θα αποτρέψουν τη ραγδαία καταστροφή του περιβάλλοντος και την οικονομική ταυτόχρονα κατάρρευσή του, να αναπτύξει σχέδιο για τη βιωσιμότητα του πολιτισμού μας και την πορεία προς ένα πιο αισιόδοξο μέλλον. Με άλλα λόγια, “να χτίσουμε έναν κόσμο όπου θα ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες όλης της ανθρωπότητας και θα μας επιτρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας πολιτισμένους”. (5) 
Η ίδρυση της μη κυβερνητικής διεπιστημονικής Οργάνωσης “Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού”, καθώς και η ίδρυση σε συνέχεια μιας ανάλογης από τον Λέστερ Μπράουν είχαν ως έναυσμα την ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας, την καταστροφή μεγάλου μέρους της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς με στόχο το εύκολο κέρδος, με μοχλό την αντιπαροχή και συγχωροχάρτι την ατελή νομική προστασία ορισμένων παραδοσιακών οικισμών. (6) Τρία ρεύματα συνενώθηκαν και δημιούργησαν το πλατύ ποτάμι της οικολογίας, κατά τον Κώστα Καρρά: η αγάπη για τη φύση, ο σεβασμός της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και το ενδιαφέρον για τη δημόσια υγεία. Aναλύεται η σημερινή δραματική κατάρρευση του ελληνικού και κατ᾽ επέκταση του δυτικού κοινωνικού, οικονομικού και διοικητικού μοντέλου, καθώς και οι καταστροφικές συνέπειες της κατάρρευσης για το περιβάλλον και την επιβίωση των κατοίκων. Το πρόβλημα διασάλευσης της ευπαθούς ισορροπίας μεταξύ φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, με την τερατώδη διόγκωση του δεύτερου, δεν είναι μόνο ελληνικό ή ευρωπαϊκό, είναι παγκόσμιο και απειλεί την επιβίωση του ίδιου του πλανήτη Γη. Για τα φλέγοντα ζητήματα του περιβάλλοντος χρησιμοποιείται γλώσσα καυστική για τους υπεύθυνους και τους υποκριτές, για τις αυθαιρεσίες των υπουργών, την κομματοκρατία, τα ρουσφέτια, την απουσία δασολογίου, την μη τήρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος, την εγκληματική μόλυνση των ποταμών, της θάλασσας και της ατμόσφαιρας. Οι πελατειακές σχέσεις από συστάσεως του ελληνικού κράτους είναι εκείνες που διαμόρφωσαν τη βαθύτατα πωρωμένη σχέση του Δημοσίου με τους πολίτες, οι βραχυπρόθεσμες επιτυχίες κοντόφθαλμων συναλλαγών διαμόρφωσαν μεσοπρόθεσμα την αποκρουστική εικόνα του Ελληνα ως ανακόλουθου κατεργάρη. (7)
Η προστασία του φυσικού κάλλους, των φυσικών και ιστορικών χαρακτηριστικών και της άγριας πανίδας και των μνημείων είναι θέμα επιβίωσης και ευημερίας του ανθρώπινου γένους. Εκ των ουκ άνευ είναι και η καλλιέργεια των ανθρώπων με τρόπο και μέσα που θα τους ωθεί να διατηρούν άθικτα τα παραπάνω αγαθά, ώστε να μπορούν να τα απολαμβάνουν και οι επόμενες γενιές. (8) 

Πέτρος Θέμελης
pthemelis@hotmail.com                                                                                                                                                                                1. Gadamer 1975.
2. Α. Βιστωνίτη, Τα βιβλία που συγκλόνισαν τον κόσμο, ΤΟ ΒΗΜΑ 22.10.06, σελ. 49.
3. K.Δ. Γεωργούλης, Φιλοσοφία της Iστορίας (εκδ. Παπαδήμα), Aθήνα 1993, 3-6.
4 Arjun Appadurai, Global Ethnoscape: Notes and Queries for a Transnational Anthropology, στο R.   G. Fox (εκδ.), Recupturing Anthroplogy: Working in the Present, Santa Fe, New Mexico1991, 191-210.
5. Οπως τονίζει ο Lester R. Brown στο βιβλίο του: Ο πλανήτης μας στα όριά του ή πώς θα αποτρέψουμε την περιβαλλοντική και την οικονομική κατάρρευση (μετάφρ. Χρ. Φουντούλης), Αθήνα 2011.
6. Κ. Καρράς, Ημιτελές Τοπίο: Βούληση και Αντίθεση στον Αγώνα για την Αειφορία (εκδ. Ωκεανίδα), Αθήνα 2011. Το βιβλίο παρουσιάστηκε από τον υποφαινόμενο, τον αστροφυσικό Νικόλαο Ζερεφό, τον συνταγματολόγο Νίκο Αλεβιζάτο, τον συγγραφέα Απόστολο Δοξιάδη και γνωστή ηθοποιό, υπουργό Πολιτισμού σήμερα, Λύδια Κονιόρδου.
7. Κ. Καρράς, ό.π.

8. Τζον Γκ. Μίτσελ, Απειλούμενα καταφύγια, National Geographic 17, αρ. 4, 2006, 52-61. https://www.eleftheriaonline.gr/

Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2016

Χάνοντας τον Άριο της Ικαρίας

Σήμερα η δρυς στη μεσογειακή λεκάνη βρίσκεται σε κατάσταση υποβάθμισης, εμφανίζοντας προοδευτική εξασθένιση κι υποχώρηση, κάτι που αποδίδεται στην ανθρώπινη πίεση σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή, ήτοι στις μακρές περιόδους ξηρασίας που εμφανίζονται συχνότερα κατά τα τελευταία χρόνια...
Ο Άριος:είναι ένα είδος δρυός, μπορούμε επίσης να την συναντήσουμε με την ονομασία αριός, αρεός ή ασίλακας. Είναι ένα ευθυτενές και αειθαλές δέντρο Χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι το ύψος του, μπορεί να φθάσει έως και 25 μ., τα φύλλα του είναι δερματώδη, οδοντωτά, με χνουδωτή την κάτω επιφάνεια τους, ενώ τα άνθη της είναι χωριστά τα αρσενικά από τα θηλυκά και οι καρποί της είναι τα βελανίδια που μπορούν να καταναλωθούν.ιδιαίτερης βοτανικής, οικολογικής, αισθητικής και ιστορικής αξίας Η Ικαρία κυριαρχείται από Άριους (τοπική ονομασία του δρυ Quercus ilex – προστατευόμενο είδος της Οδηγίας 92/43 Παρ. Ι, κωδ: 9340),. Στον Ελλαδικό χώρο η Αριά (Quercus ilex), που είναι κυρίαρχο είδος του Δάσους του Ράντη, ηλικίας εντοπίζεται κυρίως στην Ήπειρο σε μικρές όμως δασικές συστάδες ή μεμονωμένα άτομα. Όσον αφορά την παρουσία της στα νησιά του Αιγαίου, είναι σπάνια και όπου υπάρχει, βρίσκονται μεμονωμένα άτομα υπό μορφή θάμνου. Αντιθέτως, στην Ικαρία έχει παρουσιάσει εξαιρετική προσαρμογή και παίζει δομικό ρόλο στην πλούσια σύνθεση των φυτοκοινοτήτων του υπο-ορόφου, καθώς καθορίζει τις μικροκλιματικές συνθήκες Ο Άριος:.η βασίλισσα του Ικαριωτικου δάσους, το ιερό δένδρο του Δία, που αντιστέκεται στη φωτιά αλλά τελικά όχι στη τελευταία ξηρασία που έπληξε το νησί μας, που κατάφερε να επιβιώσει για πάνω από 300 χρόνια στο τόπο μας ... ξεραίνεται !Για να καταλάβουμε το μέγεθος αυτής της οικολογικής καταστροφής θα πρέπει να μάθουμε όλες τις πολύτιμες ιδιότητες του
Ο Άριος είναι πολύτιμος όχι μόνο για το ξύλο του αλλά κυρίως γι αυτό που προσφέρει στην ανάπτυξη των άλλων φυτών και τη βιοποικιλότητα.
Κρατά σε ισορροπία όλο το οικοσύστημα. Όπως η βασίλισσα προστατεύει το μελίσσι, έτσι και η βελανιδιά (ο Άριος)προστατεύει το δάσος και τα υπόλοιπα δένδρα.
Θάνατος του Άριου σημαίνει θάνατος των δρυμών.
Όπως με τις «υδρύες» μεταφέρουμε το νερό από τις πηγές στις οικίες, έτσι και οι δρύες μεταφέρουν το νερό από τον ουρανό στη γη. Γι αυτό νομίζω ότι έχουν αυτό το όνομα.
Σε κάθε εκτάριο Άριου αποθηκεύονται 15 κυβικά μέτρα νερού δηλ μία ολόκληρη πισίνα. Χωρίς να καταναλώσει ένα ποτήρι νερό για πότισμα η βελανιδιά δημιουργεί υδροφόρο ορίζοντα και προστατεύει τη γη μας, απ’ την ερημοποίηση και την ξηρασία.
Στον κορμό του ζουν 132 είδη έμβιας ζωής, περισσότερα απ’ οποιοδήποτε άλλο δένδρο και η βιοποικιλότητας είναι μοναδική.Γι αυτό και ονομάζεται δένδρο της «μάνας γης»
Με τις τανίνες του προστατεύει τα άλλα δένδρα, από τα παράσιτα και κυρίως από τη φωτιά (Εδώ δεν έχουμε εύφλεκτο ρετσίνι, αλλά τανίνες που εμποδίζουν την καύση) Αυτά γνώριζαν οι αρχαίοι λαοί (Έλληνες, Κέλτες, Γαλάτες, Σέρβοι) κι απαγόρευαν αυστηρώς και για λόγους θρησκευτικούς το κόψιμό κάθε βελανιδιάς Φαρμακευτικές ιδιότητες
Κάποιες από τις δραστικές ουσίες του Άριου είναι η τανίνη, το άμυλο, τα λίπη και τα σάκχαρα. Τα χρήσιμα στοιχεία του είναι ο φλοιός του, τα φύλλα του και οι καρποί του, σε αυτά περιέχονται οι δραστικές ουσίες του δέντρου που του δίνουν τις στυπτικές και αντισηπτικές του ιδιότητες. Επίσης πολύ χρήσιμο είναι και το εκχύλισμα του φλοιού που είναι αποτελεσματικό ως αντιδιαρροϊκό, ως επουλωτικό πληγών αλλά και για εντριβές κατά της πιτυρίδας στο τριχωτό της κεφαλής. Ο χυμός από τη σύνθλιψη των φύλλων μπορεί να εφαρμοστεί επάνω σε πληγές, και το διάλυμα που παράγεται από φύλλα διαποτισμένα με βραστό νερό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανακουφίσει τα ξαναμμένα μάτια, επειδή είναι ικανό ψυκτικό. Χρησιμοποιήστε την ίδια λοσιόν για οποιοδήποτε χτύπημα, γδάρσιμο, ή κάψιμο και ακόμη ως στοματικό διάλυμα για πληγωμένα ούλα. Επίσης ανακουφίζει από τις αιμορροΐδες, τη φλεβίτιδα και τον πονόλαιμο. Το αφέψημα του φλοιού χρησιμοποιείται για να μειώσει τον πυρετό, την διάρροια, τη δυσεντερία, την αμυγδαλίτιδα, τη φαρυγγίτιδα και τη λαρυγγίτιδα. Για να φτιάξετε το αφέψημα χρειάζεστε 1 κουταλάκι θρυμματισμένο φλοιό για κάθε φλιτζάνι κρύο νερό. Σιγοβράστε για 5-10 λεπτά. Προτεινόμενη δοσολογία: 3 φορές από ένα ποτήρι κρασί τη μέρα. ...ΠΆΝΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΎΜΦΩΝΗ ΓΝΏΜΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΣΑΣ !

Ο φλοιός συλλέγεται από τη βελανιδιά σε μικρά κομμάτια τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Σιγουρευτείτε ότι τα κομμάτια είναι λεία και χωρίς λεκέδες. Προσεκτικά αποκόψτε τα από λεία κλαδιά ή από κορμούς μικρότερους των 10 εκατοστών, προσέξτε να μην καταστρέψετε το δέντρο. Ο φλοιός περιέχει δεψίνη που χρησιμοποιείται ευρέως για την παρασκευή δέρματος και σπάγκου.
Ένα υποκατάστατο καφέ μπορεί να φτιαχτεί από βελανίδια. Ψιλοκόψτε τα και ψήστε τα μέχρι να πάρουν ένα ανοιχτό καφέ χρώμα. Μετά αλέστε τα και ψήστε τα πάλι
 Η Ικαρία, ήταν κατάφυτη από βελανιδιές μέχρι και τον 18ο αιώνα (σχετικές αναφορές βρίσκουμε στα οδοιπορικά των Τοurnefort το έτος 1700, Thomas Salmon το έτος 1773, William Hunter το έτος 1792 κ.ά.), ενώ τον 19ο αιώνα οι αναφορές των περιηγητών μιλούν για ένα νησί με πιο αραιωμένη βλάστηση κι υπερβοσκημένο, με το πεύκο να κυριαρχεί στη θέση της βελανιδιάς 
Ο Άριος είναι ίσως το μεγαλύτερο πλήγμα αυτής της ξηρασίας για το οικοσύστημα της Ικαρίας ειδικότερα στη περιοχή των Ραχών ...? Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ελλαδα γνωστοποιήσουμε όμως αυτή την μεγάλη απώλεια για το νησί μας μήπως και καταφέρουμε το αυτονόητο να μάθουμε και να σώσουμε τον Άριο της Νικ αριάς μας .....!.Γιατί ο Άριος είναι ένα από τα μακροβιότερα δέντρα του Ικαριώτικου τοπίου , που αναπτύχθηκε από γενιά σε γενιά καταφέρνοντας για πάνω από 300 χρόνια να επιζήσει νικώντας πυρκαγιές , αγριοκάτσικα,και ανθρώπινες παρεμβάσεις (κάρβουνα κλ) σήμερα δυστυχώς κινδυνεύει προς εξαφάνιση !Ο Άριος είναι βαθιά συνδεδεμένος στις καρδιές μας γιατί αντιπροσωπεύει την ίδια την ουσία της Ικαρίας...Αντοχή και Μακροβιότητα !Καθήκον μας είναι να τον προστατεύσουμε !!!!                 Πληροφορίες       http://pigadiagr.weebly.com/ https://helectra.wordpress.com https://dasarxeio.com

Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2016

Άκου πως μυρίζουν οι ορχιδέες της Ικαρίας !

Η οικογένεια των ορχεοειδών είναι η νεότερη-εμφανίστηκε πρίν 15 εκ.χρόνια- και η πιο πολυπληθής σε είδη οικογένεια του φυσικού βασιλείου. Βρίσκεται ακόμα σε συνεχή εξέλιξη. Συνεχώς ανακαλύπτονται καινούργια είδη και κάποια παλαιότερα ταξινομούνται σε διαφορετικά γένη γιατί διαφοροποιούνται μορφολογικά μετά απο τις έρευνες των επιστημόνων..
Υπάρχουν φανατικοί του είδους σε όλο τον κόσμο.Η Ικαρία αποτελεί ένα κόσμο Ανεξερεύνητο για τις ορχιδέες ,έναν τόπο γεμάτο από μικρά  Μυρωδάτα θαύματα για να τα "ακούς " σεργιανίζοντας την .......!

Limodorum abortivum 



Λιμόδωρο το Εκτρωτικό.
 Μια απο τις πιο όμορφες ελληνικές ορχιδέες

Είδος της ανατολικής Μεσογείου Το συναντάμε κυρίως στην νότια Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου Το φυτό τρέφεται από ουσίες σε αποσύνθεση που βρίσκονται στο έδαφος όπως κάνουν οι μύκητες και ίσως δρα και ως παράσιτο στις ρίζες άλλων φυτών. Γι αυτό τον λόγω και δεν χρειάζεται τα φύλλα για φωτοσύνθεση  κατά την ανάπτυξή του. Το όνομά του ίσως να το πήρε από την απόρριψη των φύλλων κατά άλλους όμως το όνομά του προέρχεται από τής ουσίες που έχει το φυτό και της οποίες στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν για εκτρώσεις. 
Το δυνατό υπόγειο τμήμα του, το ρίζωμα, μπορεί να υπάρχει έως και 10 χρόνια πριν ανθίσει. Γι αυτό ίσως θεωρείται από πολλούς σπάνιο.
   


Serapias cordigera                                                                                                                                  Της καρδιάς τα χείλη                                                                                                                                                     Το γένος Serapias ένα μεσογειακό είδος ορχιδέας που το συναντάμε σπάνια Χαρακτηρίζεται από την όψιμη ανθοφορία, κατά τους μήνες Απρίλιο-Ιούνιο. Το άνθος της είναι μεγάλο σχεδόν όσο της Serapias orientalis αλλά το χείλος της είναι σκούρο κόκκινο και με χαρακτηριστικό σχήμα καρδιάς. Οι δυο αυτές ορχιδέες  μοιάζουν τόσο πολύ πράγμα που κάνει πολλούς μελετητές να ισχυρίζονται ότι μόνο το άρωμα τους μπορεί να τις   τακτοποιήσει στο είδος τους ...                        Ακούς πως μυρίζουν οι ορχιδέες της Ικαρίας?Γιατί όπως λέει και η φίλη μας Γιολάντα :Εμείς οι Καριώτες τις μυρωδιές τις ακούμε !ακούς πως μυρίζει λέμε , και τις ακούμε μέχρι τα κατάβαθα της ψυχής μας    ..      Αναφορά http://florakristonia.blogspot.gr/ http://www.greekorchids.gr/index.htm https://www.facebook.com/groups/545759538816582/

Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2016

Ο Άντρακλος (Arbutus andrachne) της Ικαρίας

 Ο Άντρακλος της Ικαρίας είναι κοινό είδος της διάπλασης των αειφύλλων πλατύφυλλων, όπως και η κουμαριά, γνωστή με τα κοινά ονόματα αγριοκουμαριά, άνδρακλα, αντρουκλιά, κουκουμάτσι, μπαμπουκλιά και ανδραχνιά. Στην αρχαιότητα  αναφέρεται από το Θεόφραστο  ως «ανδράχλη».Όταν είναι σε θαμνώδη μορφή αναπτύσσεται σε ύψος έως 4 μέτρα, ωστόσο όμως υπό ιδανικές συνθήκες μπορεί να εξελιχθεί σε δένδρο που να ξεπερνάει και τα 12 μέτρα σε ύψος .Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα στην Ικαρία υπήρχαν ακόμα πυκνά δάση με κουμαριές, 
 διαφόρων ειδών που έφταναν μέχρι τη θάλασσα και 
σκέπαζαν τις ακτές.

Τον συναντάς σε χαμηλά ή μέτρια υψώματα  και προτιμά ασβεστόλιθους και πηριγενείς βράχους. Ο Άντρακλος αναπτύσσεται άριστα σε όξινα ή ουδέτερα αμμώδη ή αργιλώδη εδάφη. Το έδαφος πρέπει να είναι καλά αποστραγγισμένο και απαιτεί ελάχιστο έως καθόλου νερό από βροχοπτώσεις κάθε χρόνο. Το δένδρο δεν ανέχεται τη σκιά γι’αυτό και δεν μπορεί να αναπτυχθεί κάτω από πυκνούς θόλους που σχηματίζουν ψηλότερα δένδρα .
 Ο Άντρακλος (Arbutus andrachne) συχνά συγχέεται με το υβρίδιο (A. andrachnoides) που προκύπτει απο την ένωσή  με το Α. unedo Και τα δύο είδη αποτελούν εξαιρετικό υλικό για παραγωγή κάρβουνων, ενώ το έδαφος που εμπλουτίζεται από τα αποσαθρωμένα φύλλα τους, γνωστό ως κουμαρόχωμα, χρησιμοποιείται ως άριστο χώμα στις γλάστρες και στην κηπουρική.Το ξύλο του είναι σκληρό και ανθεκτικό στη σήψη,  για τούτο χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή άροτρων, σε λαβές εργαλείων, ξύλινα κύπελλα, και τέλος οι κορμοί  σε στέγες σπιτιών . Στη λαϊκή ιατρική όλα τα μέρη του δέντρου χρησιμοποιήθηκαν εναντίον των πόνων του στομαχιού, σε δυσκοιλιότητα και σε βλάβες του δέρματος.



Ο κορμός και τα κλαδιά του, έχουν φλοιό ερυθρό εντελώς λείο. Ο Γουσταύος Φλωμπέρ, χωρίς να γνωρίζει το είδος, σε μια περιοδεία του στην Πεντέλη και το Μαραθώνα το 1850, χαρακτηριστικά περιγράφει: «μικρά πράσινα δάση, ελατάκια, ξυλοκερατιές, κι ένα δενδράκι με φύλλα που μοιάζουν με τα φύλλα της δάφνης ή της ροδακινιάς και που τα κλαριά του, πλυμένα από τη βροχή, είναι κόκκινα και γυαλίζουν σαν λουστραρισμένο μαόνι»

 Ο Θρύλος γύρω από το όνομα του Άντρακλου,  μιλάει για ένα γιο,  που πάνω στο κακό του , δολοφόνησε τον πατέρα του.Στο σημείο που τον έθαψε έβαλε μια πέτρα για να είναι σίγουρος ότι δεν θα  για τον βρούνε ποτέ    .. Όμως η θεά της φύσης είχε άλλη έμπνευση έτσι χάρισε μια δεύτερη ζωή στον χαμένο πατέρα Ένα κατακόκκινο δέντρο ξεπρόβαλε σιμά  στη πέτρα   Ηταν δε, ένα τόσο όμορφο και παράξενο  δέντρο  με τα μπερδεμένα κλαδιά του  να  μοιάζουν  σαν ανθρώπινα γραμμωμενα  χέρια ,  που  έκανε   τους Ανθρώπους  να φαντάζονται  θρύλους γεμάτους από αγώνες αντρών που βρίσκονταν σε ανταγωνισμό και  προσπάθεια......και κάπως έτσι τον βάφτισαν   Ο Άντρακλος  , άνδρακλα, αντρουκλιά, ανδραχνιά.«ανδράχλη».......!                                                                                                                    Πληροφορίες http://agro365.gr/     http://biokipos.blogspot.gr/

Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2016

Κυνηγότοποι, η μεγάλη αποθήκη τοξικού μολύβδου

http://sr.photos2.fotosearch.com/
Συντάκτης: Στέφανος Βογιατζής,
Δασοπόνος, MSc. in 
International Environmental Conventions
Σε πανελλαδική έρευνα σχετικά με το προφίλ των κυνηγών που διενήργησε η εταιρία δημοσκοπήσεων VPRC στη Ελλάδα τον Μάρτιο 2013 προέκυψε ένα σημαντικό εύρημα σχετικά με τον αριθμό των ανδρών 18 ετών και άνω, που έχουν ως «χόμπι» το κυνήγι. Οι «χομπίστες» κυνηγοί σύμφωνα με την έρευνα ανέρχονται σε περίπου 500.000. Ο αριθμός όμως των κυνηγών στη Ελλάδα, όπως προσδιορίζεται από τα επίσημα στοιχεία, είναι περίπου 270.000. Έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στα επίσημα στοιχεία, καθώς και στα ευρήματα της ποσοτικής έρευνας, εξάγεται το συμπέρασμα ότι περίπου 230.000 άνδρες στην Ελλάδα κυνηγούν (χρησιμοποιούν κυνηγετικά όπλα) χωρίς άδεια (https://www.zoosos.gr/vprc-ereuna-gia-tous-kunegous-sten-ellada/#ixzz4Qq4PWSFo).
Με απλό και λογικό συνειρμό καταλήγουμε σε κάτι πολύ ανησυχητικό για την ανθρώπινη υγεία που προέρχεται από τα μολύβδινα σκάγια που χρησιμοποιούν και σκορπίζονται στη φύση από τα κυνηγετικά όπλα. Σε συνδυασμό με τα πιο πάνω αναφερόμενα στοιχεία των κυνηγών, ένας αποδεκτός αριθμός 180 έως 200 χιλιάδες κυνηγών σε ολόκληρη την επικράτεια ενεργοποιείται σε κάθε εξόρμηση. Κάθε κυνηγός κατά μέσο όρο καταναλώνει  πέντε φυσίγγια στην εξόρμηση, τα οποία φυσίγγια περιέχουν 35 γραμμάρια μολύβδου το καθένα. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι σε κάθε εξόρμηση εγκαταλείπεται στη φύση ποσότητα μολύβδου ίση με 35.000 κιλά. Εφόσον την ποσότητα αυτή την πολλαπλασιάσουμε με τον αριθμό των κυνηγετικών εξορμήσεων κάθε έτους, αλλά και με αναδρομικό υπολογισμό κάποιων δεκαετιών, μπορούμε χωρίς αμφισβήτηση να κατανοήσουμε ότι μια μεγάλη ποσότητα μολύβδου έχει διασκορπιστεί και συνεχίζει να αυξάνεται μέρα με τη μέρα στη μεγάλη αποθήκη της φύσης. Μάλιστα ο χώρος αυτός παρά το γεγονός ότι είναι μεγάλης έκτασης, περιοριστικές λογικές προσεγγίσεις τον οριοθετούν σε πιο προσιτές διαστάσεις, καθόσον δεν περιλαμβάνει δυσπρόσιτες περιοχές, δενδροκαλλιέργειες, αστικές περιοχές και άλλους χώρους που εξαιρούνται της θήρας. Η συσσώρευση λοιπόν μολύβδου στους κυνηγότοπους δημιουργεί πιθανή εστία τοξικής μόλυνσης.
Θα είναι μεγάλο λάθος να αγνοήσουμε τους κινδύνους που προέρχονται από τη συσσώρευση μολύβδου στον οργανισμό. Η Ιατρός Βιοπαθολόγος του Γ.Ν.Μ. Έλενα Βενιζέλου κ. Σταυρούλα Καραμπά σε σχετική επιστημονική εργασία της με τίτλο «ΜΟΛΥΒΔΟΣ: ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ»επισημαίνει το γεγονός ότι η είσοδος και απορρόφηση μόλυβδου από τον οργανισμό πραγματοποιείται από το αναπνευστικό σύστημα με την εισπνοή, από το γαστρεντερικό σύστημα με την κατάποση, αλλά και από το δέρμα με την δερματική επαφή. Ο μόλυβδος εφόσον εκτεθεί στη φύση και έρθει σε επαφή με τον άνθρωπο, μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε νεφρά, συκώτι, αίμα, δερματίτιδες / αλλεργίες, βλάβη σε πνεύμονες / μόνιμα αναπνευστικά προβλήματα και καρκινογενέσεις. Αποτελεί κρυφή απειλή για την υγεία μικρών και μεγάλων. Ακόμη και σε μικρές ποσότητες μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας. (http://www.iatropedia.gr/ygeia/otan-o-molivdos-dilitiriazi-tin-zoi-mas/33612/). Σε επιστημονικό άρθρο του παθολόγου κ. Ηλία Κ. Σιακαβέλλα αναφέρεται ότι ακόμη και μικρές ποσότητες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Ιδιαίτερα ευαίσθητα είναι τα παιδιά κάτω των έξι ετών, στα οποία μπορεί να επηρεαστεί σοβαρά η πνευματική και σωματική τους ανάπτυξη. Παρά το γεγονός ότι κατά τα τελευταία 20 χρόνια έχουν γίνει μεγάλες προσπάθειες προστασίας από το μόλυβδο, εντούτοις οι δειγματοληψίες σε πληθυσμιακό επίπεδο δείχνουν ότι ο μόλυβδος παραμένει μια απειλή για τη δημόσια υγεία (https://www.medlook.net/).
Δεν γνωρίζω και δεν είμαι ο κατάλληλος για να προτείνω τι πρέπει να γίνει, αλλά είμαι πεπεισμένος ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η κατάσταση αυτή. Επίσης στο άρθρο αυτό δεν  αναφέρονται τυχόν επιπτώσεις από το μόλυβδο που φέρουν τα νεκρά θηράματα. Υπάρχουν αρμόδιοι Φορείς που οφείλουν να δείξουν ενδιαφέρον, θα έλεγα οφείλουν με ανησυχία να ενσκήψουν στο θέμα αυτό για να βρεθεί λύση. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να ληφθεί άμεση πρόνοια για τη σταδιακή απαγόρευση της χρήσης σκαγιών από μόλυβδο και την αντικατάσταση τους με άλλο μη τοξικό μέταλλο. Στο διαδίκτυο αναφέρεται ότι εδώ και αρκετά χρόνια, έχει απαγορευτεί η χρήση τέτοιων σκαγιών σε πολλές χώρες (Η.Π.Α., Καναδάς, Δανία, Φινλανδία κ.ά.) και προσφέρονται εναλλακτικές δυνατότητες (π.χ. χρήση ατσάλινων σκαγιών).

Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2016

."Τὸν καιρὸ τῆς μεγάλης στέγνιας"

Οι επιπτώσεις της ξηρασίας που πλήττει την Ελλάδα αυτή την εποχή μπορεί να είναι πιο ύπουλη από ό, τι νομίζετε. Στον εικονικό κόσμο των κλιματικών μοντέλων είναι δεδομένο ότι στο τέλος μιας περιόδου ξηρασίας τα φυτά εύκολα ανακτούν την υγεία τους.
Αλλά σύμφωνα με μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Γιούτα , τα δέντρα σε μια περιοχή που πλήττεται από ξηρασία, θα χρειαστούν 2 έως 4 χρόνια για να ανακάμψουν από το κλιματικό στρες για να επιστρέψουν στα φυσιολογικά επίπεδα ανάπτυξης......... Ενδεικτικά, δραστηριότητες που καταστρέφουν τα υδάτινα αποθέματα του πλανήτη είναι:
- Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, τα έντονα καιρικά φαινόμενα, η μειωμένη κατείσδυση, ο εμπλουτισμός υδροφορέων κι η συνακόλουθη ερημοποίηση εδαφών.
- Η καταστροφή δασών για εκμετάλλευση (δόμηση, καλλιέργεια, υπερβόσκηση)
- Η ρύπανση υπόγειων υδροφορέων από τοξικές ουσίες (απόβλητα, φυτοφάρμακα).
- Η απώλεια υδροφορέων από διείσδυση θαλάσσιου νερού λόγω υπεράντλησης.
Δυστυχώς παρά την ευημερία της εποχής περισσότερο από το ένα έκτο του πλανήτη, δηλαδή ένα δισεκατομμύριο ανθρώπων δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό.
Συγκεκριμένα:
- 1,1 δισεκατομμύριο ανθρώπων πίνουν μη ασφαλές νερό.
- 2,5 δις ανθρώπων στερούνται βασικές υποδομές.
- 400 εκατομμύρια παιδιά στερούνται την ελάχιστη ποσότητα καθαρού νερού.
- 5 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως πεθαίνουν από ασθένειες οφειλόμενες στο πόσιμο νερό. 
- 300 σημεία στον κόσμο μπορούν να γίνουν αιτία πολέμου για το νερό                                                                                                                         

Μελισσοκομία

 Σύμφωνα με τα λεγόμενα των μελισσοκόμων της Ικαρίας λόγο της ανοβροχιας σε συνδυασμό με τις μεγάλες θερμοκρασίες που πλήττει αυτή την εποχή την Ικαρία θα αποδεκατισθεί ο μισός πληθυσμός των μελισσών της λόγο έλλειψης γόνου Το αναμα ενα σημαντικό βότανο για την μέλισσα λόγο της ξηρασίας δεν έχει ανθίσει Το ρείκι είναι ένα από τα σημαντικότερα μελισσοκομικά φυτά, καθότι επιτρέπει την ανανέωση του πληθυσμού του μελισσιού, αφού οδηγεί την Βασίλισσα σε νέα γέννα μετά το κενό του Αυγούστου.Το ρείκι δίνει και νέκταρ και γύρη με αποτέλεσμα να έχει τροφή για το ξεχειμώνιασμα, χωρίς να χρειάζεται να τροφοδοτούμε συνέχεια κατά την διάρκεια του χειμώνα,να έχει αρκετό πληθυσμό από νεαρές εργάτριες ( μεγάλη ανάπτυξη του μελισσιού!") Κτηνοτροφία -Γεωργία μεγάλη απώλεια είναι η ξηρασία των δέντρων και φυτών ήδη τη βλέπουμε μπροστά μας Υπάρχουν αναφορές ότι στο Καρκιναγρι ,Κάτω ράχες ,(Ικαρία) Ρόδο ,Κυκλάδες, Πρόποδες Πάρνωνα. δέντρα μαζικά ξεραίνονται χωρίς να υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης τους αλλά και άλλες παραθαλάσσιες περιοχές και όχι μόνο , στέλλουν το ίδιο μήνυμα ... Η Ελλάδα  μας διψάει !!!!                                                                                                                                                                   «Τὸν καιρὸ τῆς μεγάλης στέγνιας,
- σαράντα χρόνια ἀναβροχιὰ -
ρημάχτηκε ὅλο τὸ νησὶ
πέθαινε ὁ κόσμος καὶ γεννιοῦνταν φίδια......

Γιῶργος Σεφέρης - Οἱ Γάτες τ᾿ Ἅι-Νικόλα                        

 Yiannis Gavalas
δείγματα της συνεχιζόμενης για 2η χρονιά ξηρασίας στις Κυκλάδες, αγριελιές και σχοινιες ξεραίνονται μαζικά
Eleftherios Kalpoutzakis Ανατολικοί πρόποδες Πάρνωνα. Ευτυχώς όχι παραμέσα, προς το παρόν.                                                                                                                                                                                                                                     πηγη φωτο  https://www.facebook.com/groups/545759538816582/

Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2016

Solanum elaeagnifolium - Αγριοντοματιά Ο επικίνδυνος Γερμανός εισβολέας!

Αποτέλεσμα εικόνας για Solanum elaeagnifolium,
Ένα ξενικό φυτό-εισβολέας που ονομάστηκε από τον κόσμο «γερμανός», εξαπλώνεται ταχύτατα, εκτοπίζει τα γηγενή είδη και απειλεί προστατευόμενες περιοχές, ενώ η καταπολέμησή του είναι εξαιρετικά δύσκολη αφού λειτουργεί ως «λερναία ύδρα».
Χιλιάδες χιλιόμετρα του οδικού επαρχιακού δικτύου και των εθνικών οδών έχει διανύσει από το 2.000 ο δρ Νίκος Κρίγκας από το Εργαστηριακό και Διδακτικό Προσωπικό (ΕΔΙΠ) στο Τμήμα Βιολογίας του ΑΠΘ, εντοπίζοντας και καταγράφοντας την εξάπλωση του Solanum elaeagnifolium, του αμερικανικής προέλευσης φυτού, που είναι ένα από τα χειρότερα εισβολικά είδη παγκοσμίως.
«Το φυτό “ακολουθεί” τους οδικούς άξονες, γιατί οι στρογγυλοί καρποί του παρασύρονται από τα διερχόμενα αυτοκίνητα και εξαπλώνονται ταχύτατα. Μάλιστα, όσο πιο πολύπλοκο το οδικό δίκτυο, τόσο περισσότεροι είναι οι πληθυσμοί» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κρίγκας ο οποίος, στο πλαίσιο του 8ου Πανελλήνιου συνεδρίου οικολογίας, παρουσίασε μελέτη με θέμα «Το κλίμα δημιουργεί περιορισμούς, η διαταραχή εδαφών ευνοεί και τα οδικά δίκτυα ανοίγουν τον δρόμο για την εξάπλωση του εισβολικού φυτού Solanum elaeagnifolium, ακόμα και σε προστατευόμενες περιοχές».
Σκοπός της εργασίας που υλοποιήθηκε από τον δρα Κρίγκα και την ερευνητική ομάδα του Τμήματος βιολογίας του ΑΠΘ (Ν. Βότση, Γ. Κατσούλη, Μ. Τσιαφούλη) ήταν να αποτιμηθεί ο βαθμός εισβολής του είδους στην Ελλάδα και να βρεθούν πιθανές συσχετίσεις της κατανομής του με περιβαλλοντικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες. Το φυτό εντοπίστηκε αρχικά το 1927 στη Θεσσαλονίκη και εισήχθη, όπως εκτιμά ο καθηγητής, πιθανώς από πρόσμειξη σε λιπάσματα ή από εμπορεύματα που προέρχονταν από τις ΗΠΑ. Το 1930 άρχισε να φυτρώνει στην πόλη και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που άρχισε να εξαπλώνεται, ο κόσμος το ονόμασε «γερμανό».
«Επειδή το παρατήρησαν τότε, το συνέδεσαν με την παρουσία των Γερμανών, δημιουργώντας μάλιστα έναν αστικό μύθο που έλεγε ότι το έφεραν οι κατακτητές για να ταϊζουν μ΄ αυτό τα μουλάρια τους, κάτι που φυσικά δεν ισχύει γιατί το φυτό είναι δηλητηριώδες» διευκρινίζει ο κ. Κρίγκας, προσθέτοντας ότι το 1950 το φυτό εντοπίστηκε πλέον και στην Αθήνα.
«Στην έρευνα, καταγράφηκε η παρουσία του φυτού κατά μήκος του οδικού δικτύου που ενώνει όλες τις βασικές πόλεις της χώρας και διέρχεται από 55% των προστατευόμενων περιοχών και συγκεκριμένα, σε όλους τους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και στο 25% του υπόλοιπου οδικού δικτύου. Οι καταγραφές συνδέθηκαν σε Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS) με δεδομένα περιβαλλοντικά (υψόμετρο, κλίμα, έδαφος), ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (χρήσεις γης, οικισμοί, τυπολογία-πολυπλοκότητα οδικών αρτηριών) και φυσικότητας τοπίου (Προστατευόμενες και Ήσυχες Περιοχές)» αναφέρει ο κ. Κρίγκας.                                                        Αποτέλεσμα εικόνας για Solanum elaeagnifolium,                                                                                                                                    Χωρίς εχθρούς, εξαπλώνεται σαν «λερναία ύδρα»
Το φυτό δεν έχει φυσικούς εχθρούς στην Ελλάδα ενώ, αντίθετα, στην Αμερική μπορεί να αντιμετωπισθεί με βιολογικό τρόπο αφού υπάρχουν έντομα που τρώνε τα άνθη του. Επιπλέον, η διαταραχή εδαφών με το όργωμα διευκολύνει τη διασπορά, γιατί «όσο το οργώνεις, τόσο αδελφώνει» λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής.
Στη μελέτη διαπιστώθηκε ότι τις τελευταίες δεκαετίες, οι καταγεγραμμένοι πληθυσμοί του είδους αυξήθηκαν κατά 1.750% και 10% των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000 έχουν υποστεί εισβολή. Οι υψηλές ελάχιστες χειμερινές θερμοκρασίες και οι υψηλές μέσες θερινές θερμοκρασίες είναι καθοριστικές για την εξάπλωση του εισβολέα και η διαταραχή εδαφών που συνδέεται με αγροτικές δραστηριότητες και τα οδικά δίκτυα επάγουν αυτή την εξάπλωση, ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές.
«Τα φυσικά οικοσυστήματα με δομημένες κοινωνίες όταν δεν διαταράσσονται, φαίνεται να λειτουργούν ως φραγμοί στην εισβολή του φυτού. Η εξάπλωσή του συνδέεται με τη διαταραχή των εδαφών από ανθρώπινες δραστηριότητες αλλά και από την επέκταση του οδικού δικτύου» κάνει σαφές ο κ. Κρίγκας κρούοντας τον κώδωνα κινδύνου για άμεση παρακολούθηση των πληθυσμών και μέτρα πρόληψης και διαχείρισής του.
«Απαιτείται ένα ισχυρό πρόγραμμα εφαρμογής ζιζανιοκτόνων σε ευρεία κλίμακα και διαρκές ξερίζωμα για να καταπολεμηθεί το φυτό-εισβολέας. Το σημαντικότερο όμως είναι να γνωρίζουμε ότι, όσο πιο έντονη είναι η επίδραση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στα οικοσυστήματα, τόσο πιο ευάλωτα αναμένεται να γίνονται αυτά στην εισβολή του Solanum elaeagnifolium» καταλήγει ο καθηγητής.

Ιδιότητες 

Όταν φαγωθούν οι καρποί, λόγω των αλκαλοειδών που περιέχει, προκαλεί γαστρεντερικές διαταραχές και βλάβες στο νευρικό σύστημα.


Το Solanum elaeagnifolium είναι δηλητηριώδες και στα ζώα και είναι ξενιστής εντόμων και ασθενειών
Πιο ανθεκτικά στις τοξίνες των καρπών του φυτού είναι τα πρόβατα, ενώ οι κατσίκες φαίνεται να μην επηρεάζονται καθόλου.
Έχει βρεθεί να φιλοξενεί και να μεταδίδει ασθένειες και επιβλαβείς οργανισμούς για την παραγωγή, π.χ. ακάρεα και κολεόπτερα.
Σαν ζιζάνιο ανταγωνίζεται με τις καλλιέργειες, ενώ εκκρίνει στο περιβάλλον του ουσίες που αναστέλλουν το φύτρωμα και την ανάπτυξη άλλων καλλιεργούμενων φυτών.
Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.                                                                                    πηγες    en.wikipedia.org