τον στόχο του κάθε παραγωγού στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες ελαιοπαραγωγικές
χώρες. Η εµφάνιση ανθεκτικών πληθυσµών εντόµων είναι άλλο ένα πρόβληµα που
θα πρέπει να αντιµετωπίσει ο καλλιεργητής.
Μετά από µισό σχεδόν αιώνα εντατικών ψεκασµών µε συγκεκριµένα
εντοµοκτόνα (Dimethoate), ο δάκος εµφανίζει ανθεκτικότητα σε αυτά. Ο µηχανισµός
ανθεκτικότητας βασίζεται στην παρουσία διαφοροποιηµένης ακετυλοχολινεστεράσης
στα ανθεκτικά έντοµα, εξαιτίας µιας µεταλλαγής στο ενεργό κέντρο του ενζύµου που
έχει σαν αποτέλεσµα τη µειωµένη πρόσβαση των µορίων του εντοµοκτόνου σε αυτό.
Συγκαλλιέργεια - Ποικιλοµορφία
Θεµελιώδης αιτία που το πρόβληµα του δάκου απασχολεί τον καλλιεργητή είναι
η µονοκαλλιέργεια µεγάλων εκτάσεων µε ελιά. Αν αυτό για τον παλιό
ελαιοκαλλιεργητή δεν δίνει πρακτικά περιθώρια παρέµβασης, έχει όµως σηµασία σε
κάθε περίπτωση που εγκαθίσταται από την αρχή ένας Ελαιώνας.
Στην περίπτωση αυτή µπορούµε να δοκιµάσουµε µικτή φύτευση,
εναλλάσσοντας ή παρεµβάλλοντας γραµµές δέντρων από άλλα είδη. Αυτή είναι µια
πρακτική που µπορεί κανείς να συναντήσει στην καλλιέργεια οπωροφόρων δέντρων
στην Ιταλία, Στη χώρα µας, στην περιοχή των Πατρών, υπάρχει µια ανάλογη µορφή
συγκαλλιέργειας ελιάς και εσπεριδοειδών και όντως εκεί το πρόβληµα του δάκου
είναι σηµαντικά µικρότερο ως ανύπαρκτο.
Μια ακόµη µορφή συγκαλλιέργειας που παραδοσιακά εφαρµόζεται στη χώρα
µας είναι αυτή ελιάς µε παρεµβολή συκιάς ή/και αµυγδαλιάς (δέντρα µε ανάλογες
απαιτήσεις καλλιεργητικών φροντίδων, παρεµβάσεων), που µπορεί να συναντήσουµε
σε περιοχές της Μεσσηνίας.
Στόχος σε κάθε περίπτωση είναι η δηµιουργία ενός ∆ιαφοροποιηµένου
αγροτικού οικοσυστήµατος, όπου η ελιά δεν θα είναι ασφυκτική και κυρίαρχη
µονοκαλλιέργεια, αλλά θα παρεµβάλλονται σε αυτήν ζώνες, σειρές ή νια µε άλλες
δενδροκαλλιέργειες ή και ετήσια φυτά κατά προτίµηση όχι αρδευόµενες, επειδή
ευνοούν το βερτιτσίλιο).
Προστασία φυσικών εχθρών
Ένα θηλυκό του δάκου θα 'δινε 20.000.000 απογόνους µέσα ε ένα χρόνο (!), αν δεν
υπήρχαν κάποιοι παράγοντες, όπως το κλίµα, αλλά και οι φυσικοί εχθροί του
εντόµου, περιορίζουν τον πληθυσµό του. Για το δάκο έχουν βρεθεί κάποια σηµαντικά
παράσιτα ιθαγενή ή εισαγόµενα (όπως το Prolasioptera berlesiana ή το Opius
concolor κ.α.).
Inula sp., ένα φυτό συντροφικό της ελιάς; Στην Κρήτη, στο ·«ινστιτούτο
Ελαίας, βρέθηκαν κάποια σηµαντικά στοιχεία για ένα φυτό, την Inula (ακονιζιά), που
φιλοξενεί έντοµα, που παρασιτούνται κι αυτά από παράσιτα του δάκου (Ισαακίδης,
Πρακτικά Ακαδηµίας Αθηνών). Έτσι, αυτά τα τελευταία µπορούν να έχουν πιο
σίγουρη και σταθερή τροφή, άρα και παρουσία µέσα στον ελαιώνα. Μ' αυτό τον
τρόπο ελέγχουν σε κάποιο βαθµό και το δάκο (σε ένα 10-15%), συµβάλλοντας στην
καταπολέµηση του.
Σε ένα "συνειδητά" οικολογικό κτήµα, µπορεί και αξίζει να γίνει µια τέτοια
φύτευση αυτού του βοηθητικού φυτού, π. χ. στα εξωτερικά όρια του ελαιώνα.
πληθυσµού του µέσα στον ελαιώνα αποτελεί µια αρκετά καλή λεία για τα
εντοµοφάγα πουλιά. Τέτοια είναι οι τσιροβάκοι (Sylvidae), οι κότσυφες (Turidae), οι
κεφαλάδες (Laniidae), οι παπαδίτσες (Paridae) οι κοκκινολαίµηδες κ.λπ.
Η προστασία και ενίσχυση τους µπορεί να γίνει µε φυτοφράκτες, τεχνητές
φωλιές (για ορισµένα είδη), ταΐστρες ή/και ποτίστρες τις περιόδους που τα πουλιά
έχουν ανάγκη, καθώς οι παράγοντες αυτοί (τροφή ή νερό) βρίσκονται σε έλλειψη
κ.λπ.
Βασική είναι, όµως, και η προστασία των πουλιών από τους εχθρούς τους, από
τους οποίους ο κυριότερος είναι ο άνθρωπος (!) µε το κυνήγι, αλλά και τη χρήση
φυτοφαρµάκων στην ευρύτερη περιοχή.
Καλλιεργητικά µέτρα
• Καλή συλλογή του καρπού της ελιάς, ακόµα κι από δέντρα που έχουν πολύ
µικρή παραγωγή και όπου, κατ' αρχήν, δεν θα άξιζε τον κόπο να "στρώσουµε
λιόπανα". Αυτό για να µην δηµιουργήσουµε φυσικό εκτροφείο του δάκου για όλη την
περίοδο του χειµώνα και της άνοιξης.
• Πότισµα. Στις ποτιστικές ελιές, προσοχή στο πότισµα. ∆εν πρέπει να
δηµιουργείται υψηλή ατµοσφαιρική υγρασία στον ελαιώνα. Έτσι, προτιµούµε να
χρησιµοποιούνται σταλακτήρες και όχι ψεκαστήρες (µπεκ) άρδευσης. Φροντίζουµε
να µην υπάρχουν τρύπια λάστιχα, να µη λιµνάζει πουθενά νερό. ∆εν πρέπει να γίνεται
κατάχρηση στο νερό. Οι πολύ χυµώδεις ελαιόκαρποι είναι πιο ευπρόσβλητοι στο
τσίµπηµα του δάκου. ∆εν πειράζει να είναι οι ελιές πιο συρρικνωµένες στο τέλος του
καλοκαιριού - µε τα πρωτοβρόχια του φθινοπώρου, τουλάχιστον οι λαδοελιές, θα
αναπτυχθούν κανονικά (Βλοντάκης Γ.).
• Κατάλληλο κλάδεµα. Με καλό, αλλά και προσεκτικό αραίωµα του
φυλλώµατος (κόµης) του δέντρου θα έχουµε καλύτερο αερισµό και µείωση της
σχετικής υγρασίας. Έτσι, τα ελαιόδεντρα θα γίνουν λιγότερο ευνοϊκά καταφύγια για
το δάκο τους ζεστούς καλοκαιρινούς και πρώτους φθινοπωρινούς µήνες.
• Φυτά-δέντρα παγίδες. Χάρις στη διαφορετική πρωΐµηση των ποικιλιών
της ελιάς (στην Ελλάδα έχουµε 29!), µπορούµε να έχουµε µια ακόµα ήπια µέθοδο
αντιµετώπισης του δάκου.
Η βασική ιδέα είναι ότι φυτεύουµε ένα δέντρο από µια πρώιµη ή µεγαλόκαρπη
ποικιλία ελιάς για περίπου κάθε 10 κοινά δέντρα ελιάς.
Η ποικιλία αυτή µπορεί να είναι η καλοκαιρίδα που απαντάται στην Κέρκυρα
(Σπ. Σγούρος,) αλλά και η καρυδολιά ή βαλανολιά ή γαϊδουρολιά, όπως τη
συναντάµε στην Πελοπόννησο και αλλού.
Έτσι, µε µια τέτοια διάταξη είναι σχεδόν σίγουρο ότι µέσα στο καλοκαίρι, όπου
οι µικρές ποικιλίες ελιάς σαν την κορωνέικη είναι ακόµη άγουρες, ο δάκος θα
προτιµήσει τους πρώιµα µαλακούς καρπούς των ελιών-παγίδων για τις ωοτοκίες του.
Ψεκάζοντας ή βάζοντας παγίδες ή απλά συλλέγοντας και καταστρέφοντας τον
καρπό από αυτή την ελιά, θα 'χουµε µια σηµαντική µείωση του πληθυσµού του δάκου
(ενώ σε µια χρονιά χωρίς δάκο, θα απολαύσουµε και τους ιδιαίτερους καρπούς της!).
Απωθητικά και αντιτροφικά
∆ιάφορες φυσικές ουσίες, όταν χρησιµοποιηθούν µε τον κατάλληλο τρόπο,
µπορεί να απωθήσουν το δάκο από το να πλησιάσει ή να γεννήσει στους καρπούς της
ελιάς. Εδώ υπάγονται:
• Το εκχύλισµα αγριελιάς. Μια πολύ ενδιαφέρουσα µέθοδος, γιατί δεν έχει
κόστος και µπορεί εύκολα καθένας να φτιάξει το σχετικό παρασκεύασµα. Στηρίζεται
στην
αρχή ότι ο χυµός της άγριας ελιάς είναι πολύ πλούσιος κυρίως σε φαινολικά
παράγωγα (και άλλες ίσως ουσίες: . που δρουν σαν απωθητικά αντιτροφικά για το
δάκο.
Γεµίζουµε ένα βαρέλι µε κλαδιά αγριελιάς (µαζί µε τα φύλλα τους) και νερό και
ανακατεύουµε περίπου κάθε εβδοµάδα. Μετά από αρκετό χρονικό διάστηµα (5 µήνες
περίπου) το διάλυµα έχει "ωριµάσει", έχει δηλαδή ολοκληρωθεί κάποια ζύµωση.
Τότε σουρώνουµε και ραντίζουµε µε αυτό τις ήµερες ελιές.
Άρα, για να έχουµε το παρασκεύασµα τον Ιούλιο-Αύγουστο, θα πρέπει να το
αρχίσουµε από το Μάρτιο. περίπου. Τα αποτελέσµατα, σύµφωνα µε προσωπικές
επαφές (αλλά και τον Γ. Πανάγο), είναι πολύ καλά.
• Η σκόνη πετρωµάτων. Η σκόνη από διάφορα πετρώµατα αλλά και ασβέστη,
στάχτη κ.λπ., αναφέρεται στη βιολογική βιβλιογραφία, αλλά χρησιµοποιείται και
παραδοσιακά ως εντοµοαπωθητικό σε διάφορες καλλιέργειες. Το ερώτηµα είναι η
πρακτική δυσκολία, δηλαδή ο αριθµός των εφαρµογών (σκονισµάτων) που
χρειάζονται για να έχουµε µια ικανοποιητική προστασία.
• Άλλα φυσικά υλικά. Έχουµε ενδείξεις ότι υλικά όπως τα αιθέρια έλαια, η
πρόπολη των µελισσών, το τυρόγαλο ή τσίρος (στοιχεία από Ιταλία - ∆.
∆ηµητριάδης), αλλά και ο γνωστός στους παλιούς βιοκαλλιεργητές υδρύαλος
µπορούν να παίξουν έναν ανάλογο ρόλο προστασίας του ελαιοκάρπου. Οπωσδήποτε,
η αποτελεσµατικότητα τους πρέπει να διερευνηθεί περισσότερο, πράγµα που αξίζει
αν αναλογιστεί κανείς τις µηδενικές τους επιπτώσεις σε περιβάλλον, ωφέλιµα κ.λπ. Με τα σηµερινά δεδοµένα και τις απαιτήσεις επιβάλλεται για κάθε
αγροοικοσύστηµα να υπάρχει µια νέα στρατηγική για την αντιµετώπιση των εχθρών
και των ασθενειών των καλλιεργούµενων φυτών συνολικά µε µια συντονισµένη,
πολυδιάστατη και ορθολογικά προγραµµατισµένη µεθοδολογία, γνωστή ως
Ολοκληρωµένη Αντιµετώπιση των Φυτοπαράσιτων
Για την κατάστρωση και εφαρµογή µιας τέτοιας µεθοδολογίας σε δεδοµένο
αγροοικοσύστηµα είναι απαραίτητο να µελετηθούν οι οικολογικοί παράγοντες, οι
καλλιεργητική τεχνική, οι ιδιότητες των καλλιεργούµενων φυτών και των εχθρών
τους καθώς και το σύνολο των µεθόδων αντιµετώπισης των εχθρών αυτών , που είναι
τεχνικά και οικονοµικά εφικτές ώστε όλοι οι χειρισµοί του καλλιεργητή στο
αγροοικοσύστηµα να εξασφαλίζουν την προστασία της παραγωγής µε τρόπο
οικονοµικά ικανοποιητικό και οικολογικά αποδεκτό. .......... ''''''''' O Δάκος της ελιάς είναι το σοβαρότερο πρόβληµα που αντιµετωπί-
ζουν οι ελαιοπαραγωγοι όχι µόνο στην Ικαρία αλλά και σ’ όλες τις χώ-
ρες της Mεσογείου, όπου καλλιεργείται η ελιά. H ζηµιά που εχει προκα-
λεσει στον καρπό ο Δάκος τα δυο τελευταία χρόνια στο νησί μας είναι σχεδόν ολοκληρωτική Ο Δήμος δεν έλαβε έγκαιρα τα κατάλληλα προφυλα-κτικά µέτρα,με αποτέλεσμα το Ελαιόλαδο να υποστεί μείωση σε Ποσότητα περίπου 70% ..καθώς και στην Ποιότητα του µε την αύξηση της οξύτητάς του Οι Ικαριώτες δυστυχώς λόγω μιας Ανεύθυνης πολιτικής Κράτους , Τοπικής Εξουσίας και προσωπικής αδράνειας έχασαν άλλο ένα Σημαντικό για την Επιβίωση τους Εισόδημα ......!.Αυτό είναι ένα πολύ Σοβαρό θέμα που πρέπει να το Αντι μετωπίσουμε Πως?Απαιτώντας από τις αρμόδιες υπηρεσίες να λάβουν Άμεσα Μέτρα !Απαιτώντας από εμάς να Σκεφτούμε Οικολογικά και να Δράσουμε Μαζί ...! '''''''''' ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟ Ι∆ΡΥΜΑ
ΚΡΗΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Γ. Βόντας, Ν. Κοσµίδης, και Μ. Λουκάς, 2000, Ανθεκτικότητα στα
εντοµοκτόνα: Το παράδειγµα του δάκου της ελιάς, ΒΙΟ τεύχος 3 σελ. 44-47
2. Καπετανάκης, 2002, Μέθοδοι κα Μέσα Αντιµετώπισης Φυτοπαρασίτων,
Α.Τ.Ε.Ι. Κρήτης-Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας
3. Καπετανάκης, 2002, Γεωργική Εντοµολογία, Α.Τ.Ε.Ι. Κρήτης-Σχολή
Τεχνολογίας Γεωπονίας
4. Πετούσης Γεώργιος,2002, Μεσογειακές ∆ενδρώδεις Καλλιέργειες (Ελιά)
5. Μαρία Παπαδάκη-Μπουρναζάκη,1993, Οι Κυριότεροι εχθροί των ∆ενδρώδων
Καλλιεργειών και η Αντιµετώπιση τους
6. Navajas M. Thistlewood H., Lagnel J., Marshall D., Tsagkarakou A., Pasteur
N. 2001. Field releases of the predatory mite Neoseiulus fallacis (Acari:
Phytoseiidae) in Canada monitored by pyrethrinoid resistance and allozyme
markers. Biological control, 20: 191-198.
7. Βόντας Γιάννης & Τσαγκαράκου Αναστασία 2005.Η µοριακή βάση της
ανθεκτικότητας στα εντοµοκτόνα: το παράδειγµα του δάκου της ελιάς
Bactrocera oleae και του φυτοφάγου ακάρεος Tetranychus urticae.
8. Εντοµολογία Μ. Τζανακάκης Θεσσαλονίκη 1999
9. Paolo Cabras, Alberto Angioni, Vincenzo L. Garau, Marinella Melis, Filippo
M. Pirisi, Persistence of Insecticide Residues in Olives and Olive Oil. J. Agric.
Food Chem. 1997
10. (http://www.iraconline.org)
11. http://bioweb.ensam.inra.fr/ESTHER/paper?name=Vontas_2002_Insect.Mol.
Biol_11_329;class=Paper;open=article0
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου