Δευτέρα 22 Αυγούστου 2016

Η Ιστορία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στη Ικαρία

Η σκληρή αναμέτρηση 
Ομάδα μαχητών του ΔΣΕ στη Σάμο

Μια ξεχωριστή πλευρά της Ιστορίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας είναι αυτή που αναφέρεται στη δράση του στη Ικαρια  . Εκεί όπου οι δυσκολίες πολλαπλασιάζονταν από τη στενότητα των χώρων που αναγκαστικά περιόριζαν τις δυνατότητες ελιγμών, εκεί όπου η θάλασσα καθόριζε και τα όρια ανεφοδιασμού, αλλά και τις δυνατότητες ενίσχυσης και ανανέωσης των δυνάμεων. Περιορισμοί που αν στην περίπτωση της Πελοποννήσου οδήγησαν στην εξόντωση ολόκληρης της 3ης Μεραρχίας, στα νησιά προδιέγραφαν τη δράση των μαχητών του ΔΣΕ ως τα όρια των αποστολών αυτοκτονίας. Κι όμως, σ' αυτά τα στενά όρια αναπτύχθηκε μια πλούσια δράση που προκάλεσε ουκ ολίγα προβλήματα στην αστική τάξη και τα στρατιωτικά επιτελεία της. Δεν είναι τυχαίο ότι για την αντιμετώπιση του ΔΣΕ στη Σάμο κατέβηκε στο νησί ο ίδιος ο Αμερικανός στρατηγός Βαν Φλιτ, ούτε ότι στην Κρήτη ο πρώτος ρόλος για την αντιμετώπιση του επαναστατικού κινήματος δόθηκε στις ομάδες των φιλελεύθερων βενιζελικών.                                                 Ικαρία
Στην Ικαρία το κίνημα ήταν ανέκαθεν ισχυρό, γεγονός που μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας δεν άφηνε αρκετά περιθώρια για την εκεί δράση παρακρατικών συμμοριών. Ο νομάρχης, όμως, της Σάμου, Χρήστος Κούσουλας, επιδιώκοντας να δημιουργήσει και σ' αυτό το νησί εμφυλιοπολεμικό κλίμα, έστειλε στις εκεί αστυνομικές αρχές εμπιστευτικό τηλεγράφημα, με το οποίο διέταζε την άμεση σύλληψη όλων των στελεχών του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στην Ικαρία. Το τηλεγράφημα έγινε γνωστό στην τοπική Οργάνωση του ΚΚΕ, με αποτέλεσμα διακόσια περίπου μέλη και στελέχη του να περάσουν στην παρανομία. Στην αρχή κρύβονταν άοπλοι και αργότερα ορισμένοι απ' αυτούς παραδόθηκαν ή έφυγαν από το νησί - οι πιο πολλοί, όμως, έμειναν στην Ικαρία, περιμένοντας τις εξελίξεις.
Το καλοκαίρι του 1947, σε μυστική σύσκεψη στελεχών του Κομμουνιστικού Κόμματος, του Αγροτικού Κόμματος και της ΕΠΟΝ, συγκροτήθηκε διακομματική επιτροπή ως ενιαίο καθοδηγητικό κέντρο του ικαριώτικου κινήματος και πάρθηκαν αποφάσεις, που αφορούσαν τις σχέσεις και τη δουλειά με τους εξόριστους, τη φύλαξη του παράνομου μηχανισμού και την έκδοση της παράνομης πια εφημερίδας «Νέα Ικαρία». Στη σύσκεψη δεν συζητήθηκε η οργάνωση ένοπλων τμημάτων κρούσης στο νησί. Η απόφαση για την ένοπλη αυτοάμυνα πάρθηκε λίγο αργότερα, με εισήγηση του Γιάννη Σαλά, ο οποίος, πηγαίνοντας τότε στη Σάμο, πέρασε από την Ικαρία. Επρόκειτο, ωστόσο, για παθητική αυτοάμυνα, που εφαρμόστηκε μέχρι το τέλος, και όχι για ενεργητική, που την είχε αργότερα συμβουλεύσει το Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού της Σάμου.
Η πρώτη σύγκρουση των Ικαριωτών αυτοαμυνιτών με ομάδες των 300 χωροφυλάκων και των 100 περίπου ΜΑΥδων, που φρουρούσαν το νησί, πραγματοποιήθηκε στην περιοχή του Φραντάτου και εξελίχτηκε σε πολύωρη μάχη, χωρίς ωστόσο απώλειες. Η δεύτερη σύγκρουση έγινε στον Ορθό Λούρο, πάνω από το Μαυράτο, χωρίς επίσης απώλειες, η τρίτη στο Μαύρο Γκρεμό, πάνω από το Δρούτσουλα, με θύμα τον Γεώργιο Βελετάκη και η τέταρτη στον Αγιο Ονούφριο, με νεκρό τον Μόσχο Μάζαρη και αιχμαλώτους τον Γεώργιο Τσερμέγκα και τον Παναγιώτη Σαμπλίδη, που εκτελέστηκαν αργότερα, ύστερα από απόφαση του στρατοδικείου της Σάμου. Η πέμπτη σύγκρουση σημειώθηκε στο Δοκίμι, πάνω από την Αρέθουσα, με ένα νεκρό και μερικούς τραυματίες από τη δύναμη της Χωροφυλακής, και η έκτη στη χαράδρα της Σχίζας, μεταξύ Αρέθουσας και Καραβόσταμου, με νεκρό τον Διαμαντή Διαμαντή και βαριά τραυματισμένο τον Θεολόγο Τσούνη. Μέχρι το 1951 που οι τελευταίοι 8 αντάρτες φυγαδεύονται από το νησί, μεσολαβεί μια περίοδος σκληρής παρανομίας για την οποία, όμως, θα χρειάζονταν σελίδες ειδικής αναφοράς.                                                          
Δυστυχώς έως σήμερα δεν έχει εντοπιστεί έντυπο υλικό της ομάδας ανταρτών της Ικαρίας. Στο νησί λέγεται ότι κατά τη διάρκεια εξόρυξης σχιστόλιθων το 1970 στον παλιό δρόμο από Τσουδερό προς Μαυράτο βρέθηκε ένα σιδερένιο δοχείο με κατεστραμένο από την υγρασία έντυπο υλικό της ομάδας.
Ο αγωνιστής Αντώνης Καλαμπόγιας αναφέρει για την δραστηριότητα των οκτώ: 
" Με ένα πολύ πυκνό δίχτυ καταφυγίων μέσα στα χωριά και στα βουνά δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις για να σ΄τησουμε ένα γερό κομματικό μηχανισμό. Προμηθευτήκαμε δύο ραδιόφωνα, δύο γραφομηχανές, πολυγράφους, χαρτί και ότι άλλο χρειαζούμενο και στήσαμε το "εκδοτικό" μας σε ένα καταφύγιο. Άρχισε όλο το νησί να έχει και το παράνομο δελτίο και τα άλλα παράνομα έντυπά του. Ο κάθε αγωνιστής διάβαζε προσεκτικά το γραφτό που έπαιρνε στα χέρια του. Κι ο καθένας καταλάβαινε σε ποιες συνθήκες τυπώνονταν και με τι δυσκολίες και κινδύνους έφθανε στα χέρια του κάθε έντυπο της οργάνωσης." 
Η ενημέρωση των κατοίκων της Ικαρίας από τα παράνομα έντυπα των οκτώ συνεχίστηκε παρά τα δρακόντεια τρομοκρατικά μέτρα των αστυνομικών αρχών του νησιού. μέχρι το Σάββατο 15 Ιούλη 1955, όταν κατόρθωσαν να αποδράσουν με καΐκι, στέλνοντας από το πέλαγος το μήνυμα: 
Αγαπημένη μας Νικαριά, καλή αντάμωση
 

Ενα περιστατικό της Λευκής Τρομοκρατίας στην Ικαρία

Η σύγχρονη ιστοριογραφία αναφέρεται στην περίοδο 1945-1946 ως περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας στην μετακατοχική Ελλάδα. Είτε συμφωνούμε είτε όχι με την περιοδολόγησή της συμφωνούμε ότι στο διάστημα αυτό συνέβησαν σωρείας περιστατικών βίας και αυθαιρεσίας ενάντια στους κομμουνιστές και τους αγωνιστές της Κατοχής. 

Στο νησί της Ικαρίας λόγω της μεγάλης του συμμετοχής στο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, αλλά και λόγω της στενής επαφής των ντόπιων με το δημοκρατικό και προοδευτικό στοιχείο ήδη από την εποχή των μεταξικών διώξεων, τα περιστατικά αυτά δεν εμφανίστηκαν σε έκταση.

Ήδη από το 1945 κανένας από τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης δεν αισθάνεται ασφαλής στην Ικαρία, αλλά και γενικότερα στην Ελλάδα. Οι χωροφύλακες και ειδικά στην ύπαιθρο έχουν δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω σε κάθε πολίτη. Στήνουν δε τις πιο απίστευτες κατηγορίες προκειμένου να χαρακτηρίσουν έναν πολίτη ως "¨επικίνδυνο για την ασφάλεια" ή "τρομοκράτη". Τον συλλαμβάνουν κι από εκεί ξεκινά μια οδύσσεια βασανιστηρίων, διώξεων, φυλακίσεων, εξοριών και εκτελέσεων.

Έτσι και στην Ικαρία οι διωκόμενοι αγωνιστές που καταφεύγουν στα βουνά πληθαίνουν.

Στο Ξυλοσύρτης Ικαρίας στο βάθος μιας ρεματιάς βρίσκεται μια σπηλιά με απότομους γκρεμούς δίπλα της. Εκεί το 1946 κρύβονταν μια ομάδα 3-4 διωκόμενων αγωνιστών. Τη μέρα ήταν αδύνατο να πλησιάσει κανείς αυτή τη σπηλιά χωρίς να γίνει αντιληπτός. Τη νύχτα το πέρασμά του θα γίνονταν πολύ επικίνδυνο από το σκοτάδι. Την ημέρα, οι παράνομοι λουφάζουν και εποπτεύουν την γύρω περιοχή για κινήσεις. Τη νύχτα βγαίνουν για τις οργανωτικές τους δουλειές και για να ανεφοδιαστούν. 

Κάποια νύχτα, κάποιος ενημερωμένος προφανώς για τα κατατόπια των ανταρτών και τα περάσματα οδηγεί εκεί ένα απόσπασμα χωροφυλακής. Οι χωροφύλακες κυκλώνουν τη σπηλιά και φωνάζουν στους παράνομους να παραδοθούν. Εκείνοι, μη έχοντας όπλα ή άλλη δίοδο διαφυγής παραδίδονται στις αρχές. Ο αποσπασματάρχης όμως φαίνεται πως επιθυμούσε να χυθεί αίμα. 

Γνωρίζοντας από τον πληροφοριοδότη ποιος είναι ο επικεφαλής των παρανόμων ρωτά: "Ποιος από εσάς είναι ο Νιάπας Νέστορας;" Ο Νέστορας Νιάπας, ένα στέλεχος του ΚΚΕ και αντάρτης του ΕΛΑΣ βγαίνει μπροστά μερικά βήματα και παρουσιάζεται: "Εγώ είμαι. Γιατί;" Και ακριβώς στο σημείο που στέκονταν ο αποσπασματάρχης τον θερίζει με μια ριπή. Οι υπόλοιποι χωροφύλακες ρίχνουν μερικές τουφεκιές στον αέρα και κατεβαίνουν με τους αιχμαλώτους τους στο χωριό. 

Το περιστατικό αυτό αποτυπώθηκε ως "σκληρή μάχη με συμμορίτες" στον τύπο και εκθειάστηκε η γενναιότητα της χωροφυλακής. http://kokkinosfakelos.blogspot.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου