 |
Eπιστημονική Oνομασία:
Hordeum vulgare
Άλλα Ονόματα:
Κρίθη, Πτισάνη
Φυτό: ποώδες,
Το κριθάρι ήταν ένα από τα πρώτα δημητριακά που καλλιεργήθηκαν από τον άνθρωπο στην «Εύφορη Ημισέληνο» (αλλιώς ονομαζόμενη η Εγγύς Ανατολή − γη η οποία σήμερα εκτείνεται στο Ιράκ, τη Συρία, την Παλαιστίνη, το Ισραήλ και το Λίβανο) και για χιλιάδες χρόνια αποτελούσε μια από τις κύριες τροφές του. Ο σπόρος εμφανίστηκε στο ίδιο χρονικό διάστημα όπως το μονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι (Triticum monococcum, Triticum boeoticum ή αλλιώς baeoticum και Triticum dicoccum, αντιστοίχως). Οι σημερινές ποικιλίες φαίνεται να προέρχονται από το άγριο κριθάρι (Hordeum vulgare, υποείδος Spontaneum), το οποίο φυτρώνει από την Κασπία Θάλασσα και τον Καύκασο μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα και από τη Βόρεια Αφρική και την Κρήτη στα δυτικά μέχρι το Θιβέτ στα ανατολικά.
Τα αρχαιότερα ευρήματα σπόρων άγριου κριθαριού προέρχονται από το Ohalo ΙΙ, οικισμό στο νότιο άκρο της Θάλασσας της Γαλιλαίας, τα υπολείμματα χρονολογούνται από την επιπαλαιολιθική περίοδο, περίπου από το 8500 π.Χ. Το πρώτο εξημερωμένο κριθάρι εμφανίζεται σε στρώμα τηςΑκεραμικής Νεολιθικής στην Εγγύς Ανατολή, όπως τα στρώματα Προκεραμικής Νεολιθικής Β′ στοΤελ Αμπού Huraira στη Συρία. Η μπύρα από κριθάρι ήταν πιθανώς το πρώτο ποτό που αναπτύχθηκε από νεολιθικό άνθρωπο. Κριθάρι έχει καλλιεργηθεί στην κορεατική χερσόνησο από την Πρώιμη Περίοδο Αγγειοπλαστικής Mumun (περ. 1500-850 π.Χ.) μαζί με κεχρί, σιτάρι, όσπρια κ.α.
Το κριθάρι παραγόταν ευκολότερα από άλλα δημητριακά, αλλά γινόταν πιο δύσκολα ψωμί. Παρείχε ένα θρεπτικό, αλλά πολύ βαρύ ψωμί, ώστε έπρεπε συχνά να ψήνεται πριν το άλεσμα, παράγοντας ένα χοντρό αλεύρι (ἄλφιτα) που χρησιμοποιούνται για να κάνουν τη μᾶζα. Είναι γνωστές πολλές συνταγές για τη μᾶζα, ονομασία αρχαίων ελληνικών πιάτων τα οποία σερβίρονταν ωμά ή μαγειρεμένα, σαν ζωμός, με ζυμαρικά ή πίτες. Όπως και τα ψωμιά από σιτάρι, θα μπορούσε να γίνεται πιο πολυτελής με τυρί ή μέλι.
|
Πολύ διαδεδομένη ήταν η θεραπεία με πτισάνη στην αρχαία Ελλάδα όλων σχεδόν των ασθενειών και ειδικά των «οξέων» ( βαρέων) παθήσεων. Με την πτισάνη έκαναν δύο ειδών αφεψήματα. Το ένα με
«ολόκληρη πτισάνη» που περιείχε όλους τους σπόρους του ξεφλουδισμένου κριθαριού.
Το άλλο λέγονταν «χυλός» και παρασκευαζόταν με τον ίδιο τρόπο, με τη διαφορά ότι το στράγγιζαν να το κάνουν πιο εύπεπτο. Διαδεδομένη ήταν η θεραπεία με πτισάνη και πριν την εποχή του πατέρα της ιατρικής Ιπποκράτη. « Πτισάνη μεν ούν δοκέει ορθώς προεκρίσθαι των σιτηρών γευμάτων εν τουτέοισι τοίσι νοσήμασι, και επαινέω γε τους προκρίναντας» γράφει ο Ιπποκράτης. Το βιβλίο «περί διαίτης οξέων» του Ιπποκράτη επεκτείνεται τόσο πολύ στην θεραπεία των ασθενειών με πτισάνη ώστε το βιβλίο αυτό μνημονεύονταν από τους αρχαίους με τον τίτλο «περί πτισάνης».
Και μετά την εποχή του Ιπποκράτη η χρήση της πτισάνης ήταν τόσο μεγάλη που ο κωμικός Αλέξης είπε: « Εάν επιχώριος ιατρός είπη τρύβλιον τούτο δότε πτισάνης έωθεν καταφρονούμεν ευθέως αν δε πτίσαναν και τρύβλιον θαυμάζομεν». Ακόμη και κατά τους Ρωμαικούς χρόνους ο ιατρός Αλέξανδρος Τρα’ι’λιανός λέει : « περί πάντων μεν ο της πτισάνης χυλός επιτήδεος».
Δεν χρησιμοποιείται από τους σύγχρονους Έλληνες σχεδόν καθόλου το κριθάρι ενώ ήταν βασική διατροφή από την προϊστορική ακόμη εποχή. Γνωρίζουν όμως οι κτηνοτρόφοι μας ότι για να αποκτήσουν τα ζώα μυϊκή μάζα γρήγορα, χρειάζονται κριθάρι.
Επιστημονικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι η ύπαρξη κριθαριού σε μια υγιεινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει την μείωση των στεφανιαίων καρδιακών νόσων. Αυτή η ανακοίνωση επιτρέπεται να υπάρχει στα προϊόντα από κριθάρι στην Αμερική, και βασίζεται σε πρόταση της Αμερικάνικης Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) αφού σύμφωνα με «σημαντικά επιστημονικά στοιχεία» αποδεικνύεται μεταξύ των άλλων και μείωση της χοληστερόλης.
Σήμερα η χρήση και της πτισάνης στην Ελλάδα έχει εκλείψει και το όνομα ακόμη έχει ξεχασθεί. Και όμως, στο βιβλίο του Α. Ρακοβαλή « ο πατήρ Παίσιος μου είπε « διαβάζουμε…κάποτε είχα κολλήσει μια ουρολοίμωξη . Μέσα σε ένα χρόνο είχα πάρει πέντε φορές δυνατή αντιβίωση….Πήγα να ζητήσω τη συμβουλή του. « Θα πάρεις κριθάρι καθαρό. Θα το βράσεις μέχρι να ανοίγει το σπυρί του, και θα πίνεις το ζουμί μόνο»……….Πήρα ένα μεγάλο θερμός, το γέμιζα βραστό νερό και έριχνα μια χούφτα κριθάρι. Το άφηνα όλο το βράδυ. Το πρωί το στράγγιζα και έπινα το ζουμί…Σε δεκαπέντε μέρες είχα γίνει καλά…..
Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΡΙΘΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΣΤΑΧΕΙΣ ΚΡΙΘΗΣ ΕΙΚΟΝΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Από τα πρώτα φυτά που καλλιέργησε ο άνθρωπος. Βασική διατροφή του ανθρώπου από την προϊστορική εποχή έως και τον 16ο αιώνα.Είναι εξαιρετική πηγή ευρέως φάσματος θρεπτικών ουσιών, απαραίτητων για τον οργανισμό , προκειμένου να αναπτυχθεί, να αναρρώσει αλλά και να διατηρηθεί σε υγιή κατάσταση.
Περιέχει βιταμίνες Ε,C του συμπλέγματος Β και είναι πλούσιο σε Β12. Επίσης καροτίνη, ασβέστιο, σίδηρο , μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, μαγγάνιο, μόλυβδο, γερμάνιο, χαλκό, λίθιο, ψευδάργυρο, σελήνιο κ,λ,π Όλα σε αρμονική μεταξύ τους αναλογία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία των αναλύσεων της Ενώσεως Αναζήτησης Πηγών του Κέντρου Επιστημών και Τεχνολογίας και του Ιαπωνικού Κέντρου Ανάλυσης Τροφών, ειδικά ο πράσινος χυμός κριθαριού περιέχει 30 φορές περισσότερη β1 από το αγελαδινό γάλα, 7 φορές περισσότερο βιταμίνη C από τα πορτοκάλια, 11 φορές περισσότερο ασβέστιο από το αγελαδινό γάλα, 5 φορές περισσότερο σίδηρο από το σπανάκι, 6,50 φορές περισσότερη καροτίνη από το σπανάκι κ.λ.π.
Σύμφωνα με τα στοιχεία των αναλύσεων της Ενώσεως Αναζήτησης Πηγών του Κέντρου Επιστημών και Τεχνολογίας και του Ιαπωνικού Κέντρου Ανάλυσης Τροφών, ειδικά ο πράσινος χυμός κριθαριού περιέχει 30 φορές περισσότερη β1 από το αγελαδινό γάλα, 7 φορές περισσότερο βιταμίνη C από τα πορτοκάλια, 11 φορές περισσότερο ασβέστιο από το αγελαδινό γάλα, 5 φορές περισσότερο σίδηρο από το σπανάκι, 6,50 φορές περισσότερη καροτίνη από το σπανάκι κ.λ.π.
Σημαντικά επιστημονικά στοιχεία σύμφωνα με την Αμερικάνικη Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) καταδεικνύουν ότι περιλαμβάνοντας το κριθάρι σε μια υγιεινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην μείωση κινδύνου στεφανιαίων καρδιακών νόσων αφού μειώνεται σημαντικά η κακή χοληστερόλη και τα συνολικά επίπεδα χοληστερόλης ( Λιποπρωτείνες χαμηλής πυκνότητας ).
Η Οστεοπόρωση, προβλήματα συκωτιού, η ραχίτιδα, η ουρολοίμωξη, η δυσπεψία, ο διαβήτης, ο πυρετός, οξεία και χρόνια νεφρίτιδα και οξείς ρευματισμοί αντιμετωπίζονται με θεραπεία βασισμένη στο κριθάρι. Έχει διουρητικές ιδιότητες, καθαρίζει όλο τον οργανισμό, νεφρά κύστη.
Άρρωστοι, μωρά, παιδιά, και όσοι αναρρώνουν ωφελούνται αν τρώνε κριθάρι σε μορφή χυλού ή χυμού. Τα αποτελέσματα είναι πιο σημαντικά σε συνδυασμό με φρούτα και λαχανικά.
Κατάλληλο σε όσους έχουν δυσανεξία και αλλεργική αντίδραση στην γλουτένη.
Η καλύτερη εναλλακτική λύση για την αντικατάσταση του ρυζιού στο μαγείρεμα.
Ο Ιπποκράτης συχνά χορηγούσε στους αρρώστους πτισάνη από κριθάρι, γνωρίζοντας την πολύ υψηλή θρεπτική του αξία και αναρρωτική του ικανότητα.
Κατάλληλο σε όσους έχουν δυσανεξία και αλλεργική αντίδραση στην γλουτένη.
Η καλύτερη εναλλακτική λύση για την αντικατάσταση του ρυζιού στο μαγείρεμα.
Ο Ιπποκράτης συχνά χορηγούσε στους αρρώστους πτισάνη από κριθάρι, γνωρίζοντας την πολύ υψηλή θρεπτική του αξία και αναρρωτική του ικανότητα.
ΕΥΚΟΛΗ ΣΥΝΤΑΓΗ
Από βραδύς σε ένα θερμό με βρασμένο νερό ρίχνουμε δύο –τρεις κουταλιές κριθάρι. Το πρωί το σουρώνουμε. Το δε κριθάρι το τρώμε για πρωινό, το δε νερό το πίνουμε ως τσάι. Όσο περισσέψει το βάζουμε στο ψυγείο και το πίνουμε στην διάρκεια της μέρας ως χυμό ή νερό.
"Μ' ένα σμπάρο δυό τρυγόνια" : ΚΑΙ ρόφημα πρωινού ΚΑΙ ένα μπολ δημητριακά χωρίς να κάνεις τίποτα το πρωί. Τα ετοιμάζεις ολα αποβραδίς και το πρωί απλά απολαμβάνεις!
Βάζω σε ένα θερμός μία κουταλιά πτισάνη για κάθε κούπα τσαγιού.
Προσθέτω ένα μικρό κοματάκι κανέλλα για περισσότερο άρωμα και βραστό νερό μετρώντας κούπες.
Βιδώνω καλά το θερμός.
Πάω για ύπνο.
Οταν ξυπνώ σερβίρω το ρόφημα στις κούπες. Τό άρωμα είναι μοναδικό και το "τσάι" πτισάνης έχει ένα ωραίο πορφυρό χρώμα.
Αδειάζω και τη φουσκωμένη και χυλωμένη πτισάνη σε σουρωτήρι και σερβίρω σε μπολάκια με λίγο γιαούρτι , μέλι που είχα φέρει από τα Χανιά , αρκετή κανέλλα , ξηρούς καρπούς και ψιλοκομμένα φρούτα .
πηγες
