Το καλλιεργούμενο μαρούλι ή μαρούλι το εδώδιμο (Lactuca sativa L.) είναι φυτό μικρού βιολογικού κύκλου, ποώδες. Σε κανονικές συνθήκες είναι φυτό ‘‘μακράς ημέρας,’’ που σημαίνει ότι δεν παράγει ανθικό στέλεχος και άνθη όταν η διάρκεια της ημέρας δεν υπερβαίνει τις 12 ώρες φωτός. Είναι ένα λαχανικό που καταναλώνεται εδώ και αιώνες στην Ελλάδα, την Αίγυπτο αλλά και την Κίνα. Καταναλώνεται νωπό σε σαλάτες, ενώ από τον βλαστό παράγεται η «θριδακία» που χρησιμοποιείται στη σαπωνοποιία. Οπως και τα υπόλοιπα φυλλώδη λαχανικά δεν αποκτά υψηλή ανάπτυξη. Φέρει μικρό βλαστό επάνω στον οποίο αναπτύσσονται πυκνά φύλλα. Τα φύλλα του ανάλογα με την ποικιλία διαφέρουν τόσο στο μέγεθος, στο σχήμα, στο χρώμα.Το μαρούλι είναι φυτό γρήγορης ανάπτυξης, που παράγει μεγάλες ποσότητες τρυφερού φυλλώματος.
Τα μαρούλια που καλλιεργούνται σήμερα, ανάλογα με τη μορφή και τη διάταξη των φύλλων τους στον κοντό βλαστό και το σχηματισμό ή απουσία κεφαλής, έτσι υπάρχουν οι ακόλουθες ποικιλίες:
- Κως ή Ρωμάνα (Cos ή Romaine): Lactuca sativa L. var.longifolia D.C.
- Λείο, κεφαλωτό (Butterhead) Lactuca sativa L. var. capitata
- Κατσαρό κεφαλωτό (Crisp head, Iceberg ή Curly) Lactuca sativa L. var. capitata D.C.
- Χαλαρό ανοικτό φύλλωμα (Loose leaf) Lactuca sativa L. var.capitata D.C.
Εδαφοκλιματικές Απαιτήσεις
Έδαφος
Το μαρούλι έχει υψηλές απαιτήσεις εδάφους. Απαιτεί εδάφη πολύ γόνιμα, πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία, με καλή αποστράγγιση και πλούσια σε οργανική ουσία. Τα πιο κατάλληλα εδάφη για την καλλιέργεια του μαρουλιού είναι τα αμμοπηλώδη. Τα ελαφρά αμμώδη εδάφη προτιμώνται για πρώιμη παραγωγή. Το άριστο pH κυμαίνεται μεταξύ 6,0 και 7,0.
Το μαρούλι δεν ανέχεται τα εδάφη με μεγάλες συγκεντρώσεις αλάτων, γιατί προκαλούν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του φυτού και υποβάθμιση της ποιότητας των φύλλων του (φύλλα με σκούρο πράσινο χώμα και δερματώδη υφή).
Το μαρούλι δεν ανέχεται τα εδάφη με μεγάλες συγκεντρώσεις αλάτων, γιατί προκαλούν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του φυτού και υποβάθμιση της ποιότητας των φύλλων του (φύλλα με σκούρο πράσινο χώμα και δερματώδη υφή).
Θερμοκρασία
Το μαρούλι είναι φυτό ψυχρής εποχής και αναπτύσσεται ικανοποιητικά σε χαμηλές θερμοκρασίες (μπορεί να αντέξει έως -5 °C). Οι άριστες θερμοκρασίες τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και κατά τη διάρκεια της νύχτας ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο του μαρουλιού και την ποικιλία, την ηλικία του φυτού, την εποχή, την ένταση του φωτισμού και το επίπεδο CO2.
Γενικά, συνιστάται η θερμοκρασία κατά την διάρκεια της νύχτας να κυμαίνεται από 5-7°C χαμηλότερα από την αντίστοιχη θερμοκρασία της ημέρας και η θερμοκρασία στο σπορείο που τα φυτά είναι μικρά, να κυμαίνεται μεταξύ 2-3°C υψηλότερα από τη θερμοκρασία στον κύριο χώρο ανάπτυξης της καλλιέργειας που τα φυτά είναι μεγαλύτερα. Η άριστη θερμοκρασία για την βλάστηση των σπόρων είναι μεταξύ 15-21°C.
Γενικά, συνιστάται η θερμοκρασία κατά την διάρκεια της νύχτας να κυμαίνεται από 5-7°C χαμηλότερα από την αντίστοιχη θερμοκρασία της ημέρας και η θερμοκρασία στο σπορείο που τα φυτά είναι μικρά, να κυμαίνεται μεταξύ 2-3°C υψηλότερα από τη θερμοκρασία στον κύριο χώρο ανάπτυξης της καλλιέργειας που τα φυτά είναι μεγαλύτερα. Η άριστη θερμοκρασία για την βλάστηση των σπόρων είναι μεταξύ 15-21°C.
Φωτισμός
Ο φωτισμός είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για τη βλάστηση των σπόρων καθώς και για την περαιτέρω ανάπτυξή του. Στην Ελλάδα, ο φωτισμός δεν αποτελεί περιοριστικό παράγοντα ανάπτυξης του μαρουλιού λόγω της μεγάλης ηλιοφάνειας κατά τη διάρκεια του χρόνου.
Σπορά και Μεταφύτευση
Η σπορά του μαρουλιού μπορεί να γίνει απευθείας στον αγρό με σπορά στα πεταχτά, αλλά επειδή ο σπόρος είναι πάρα πολύ μικρός προτιμάται η μεταφύτευση.
Η μεταφύτευση γίνεται είτε μηχανικά είτε με τα χέρια. Επίσης, μπορεί να γίνει μεταφύτευση γυμνόριζων φυτών ή μεταφύτευση φυτών σε: κύβους εδάφους, ατομικά γλαστράκια, κυπελάκια, σακουλάκια ή δίσκους. Τα φυτάρια μεταφυτεύονται όταν αποκτήσουν 3-5 φύλλα, ένα μήνα περίπου από τη σπορά στο σπορείο. Εάν η ανάπτυξη των σποροφύτων γίνεται σε μικρότερους κύβους ή σε μικρού όγκου υπόστρωμα, η μεταφύτευση γίνεται νωρίτερα (όταν τα φυτά έχουν αποκτήσει 2-3 φύλλα).
Κατά τη μεταφύτευση με το χέρι συνήθως προηγείται σήμανση του εδάφους και συνεχίζεται η φύτευση είτε στις παρυφές των αυλακιών που χρησιμοποιούνται για την άρδευση των φυτών είτε σε σαμάρια μίας έως έξι γραμμών. Κατά τη μηχανική μεταφύτευση χρησιμοποιούνται μηχανήματα διαφόρων τύπων, τα οποία δεν είναι πλήρως αυτοματοποιημένα και τα οποία έλκονται από γεωργικούς ελκυστήρες.
Καλλιεργητικές Τεχνικές
Άρδευση
Το μαρούλι αναπτύσσει θυσσανώδες επιφανειακό ριζικό σύστημα. Για το λόγο αυτό είναι προτιμότερο να ποτίζεται ελαφρά πολλές φορές παρά μία φορά και βαθιά. Οι ανάγκες σε νερό μίας καλλιέργειας μαρουλιού ανέρχονται συνήθως σε 336 m3/στρ.
Συγκομιδή
Τα φυλλώδη μαρούλια μαζεύονται μόλις μεγαλώσουν τα φύλλα τους. Αν μεγαλώσουν πάρα πολύ τότε γίνονται σκληρά και πικρά. Τα κεφαλωτά πρέπει να συγκομισθούν πριν να αναπτυχθεί το ανθικό στέλεχος. Τα μαρούλια κόβονται με μαχαίρι λίγο πιο πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Δεν κόβονται υγρά γιατί σχίζονται τα φύλλα τους. Τα λασπωμένα και άρρωστα φύλλα απομακρύνονται αμέσως. Μπορούν να διατηρηθούν σε ° C μέχρι 3 ή 4 εβδομάδες. ¨ Ελκυστικό εισόδημα σε μία οικογενειακή επιχείρηση που θέλει να στραφεί στον πρωτογενή τομέα μπορεί να εξασφαλίσει η καλλιέργεια των κηπευτικών.
η καλλιέργεια των οποίων υπόσχεται κέρδη, χωρίς να απαιτεί μεγάλες εκτάσεις και σημαντικό αρχικό κεφάλαιο. Η καλλιέργεια κηπευτικών στην ύπαιθρο αλλά και στο θερμοκήπιο δίνει τη δυνατότητα στους νέους να ασχοληθούν με τον τομέα αυτόν, γιατί έχει πολλά πλεονεκτήματα.
Μετά τη συγκομιδή τους, τα μαρούλια δεν μπορούν να συντηρηθούν για πολύ χρόνο, εκτός αν συσκευαστούν σε νάιλον σακούλες και αμέσως εισαχθούν σε ψυγεία
Σε υγρασία 90-95% και θερμοκρασία 0ο C μπορούν να συντηρηθούν για 20 ημέρες.
- Δεν απαιτεί μεγάλες εκτάσεις. Σήμερα για να είναι βιώσιμη μια γεωργική επιχείρηση που θα έχει ως βάση τις αροτραίες καλλιέργειες (σιτηρά, ενεργειακές καλλιέργειες, βαμβάκι κ.λπ.), θα πρέπει κάποιος να έχει μεγάλο αριθμό στρεμμάτων. Στα κηπευτικά οι εκτάσεις είναι μικρές.
- Δεν απαιτεί μεγάλο μηχανικό εξοπλισμό κατά την αρχική φάση. Μπορεί κάποιος να ξεκινήσει το γεωργικό επάγγελμα καλλιεργώντας κηπευτικά με όχι πολλά καλλιεργητικά μέσα.
- Δεν απαιτεί σημαντικό αρχικό κεφάλαιο για το πρώτο ξεκίνημα. Μπορεί ο ενδιαφερόμενος να ξεκινήσει με κηπευτικά υπαίθρου και στην πορεία να δημιουργήσει πρόχειρες θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις.
- Ο καλλιεργητής παράγει προϊόντα και απευθύνεται σε μια αγορά που καταναλώνει λαχανικά (δεν είναι νέα προϊόντα). Εύκολα μπορεί να τα πουλήσει ο ίδιος και να έχει μερίδιο από την εμπορία του προϊόντος.
- Τα προϊόντα που παράγονται θεωρούνται επώνυμα, ποιοτικά, με αποτέλεσμα να εξασφαλίσει καλές τιμές και σταθερό πελατολόγιο.
Η συγκομιδή του μαρουλιού γίνεται σταδιακά με τα χέρια με τη βοήθεια μαχαιριού, ενώ η κοπή γίνεται χαμηλά στην επιφάνεια του εδάφους
Η εργασία που θα προσφέρει ο νέος αγρότης στην επιχείρηση που θα ασχολείται είτε με κηπευτικά υπαίθρου, είτε με προϊόντα σε μικρές θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις, θα του εξασφαλίσει ένα εισόδημα που θα μπορεί να ανταποκριθεί στις οικογενειακές του οικονομικές ανάγκες.
Η χώρα μας πλεονεκτεί έναντι άλλων ευρωπαϊκών χωρών στην καλλιέργεια και πρωιμότητα των κηπευτικών, λόγω της ηλιοφάνειας και του ήπιου γενικά και εύκρατου κλίματος.
Ο τομέας των λαχανικών και των φρούτων αποτελεί τον δυναμικότερο κλάδο για την ελληνική γεωργία, από άποψη όγκου παραγωγής, εμπορίας, απασχολούμενου ανθρώπινου δυναμικού, εισαγόμενου συναλλάγματος και κάλυψης σχεδόν του συνόλου των εγχώριων αναγκών σε αντίστοιχα προϊόντα.
Χαμηλό το κόστος καλλιέργειας
15 θεραπείες του κάρδαμου για την υγεία
