Οι βελανιδιές ποικίλουν στην εμφάνιση τόσο, ώστε είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι μερικές ανήκουν στο ίδιο είδος. Ωστόσο έχουν όλες ένα κοινό χαρακτηριστικό, το οποίο δεν είναι άλλο από τους πασίγνωστούς καρπούς τους τα βελανίδια.
Η βελανιδιά είναι ένα δέντρο ανθεκτικό και σταθερό. Πράγματι, είναι ένα από τα μακροβιότερα δέντρα, που αναπτύσσονται από γενιά σε γενιά. Για αυτόν τον λόγο, οι παλαιές βελανιδιές είχαν χρησιμοποιηθεί από διάφορες θρησκείες, για τις σημαντικές συνεδριάσεις και τις τελετές.Στην Ελληνική Μυθολογιά, ο Ζεύς/Δίας, ο θεός της βελανιδιάς, ήταν επίσης οπλισμένος με κεραυνούς. Το προφητικό δρύινο άλσος της Δωδώνης στην Ελλάδα αφιερώθηκε στο Δία και τα μηνύματα των Θεών ερμηνεύονταν με τον ήχο του αέρα στα δρύινα φύλλα τους. Η βελανιδιά αποκαλείται quercus ή querimus, επειδή οι θεοί χρησιμοποιούσαν τη βοήθεια αυτού του δέντρου για να δώσουν απαντήσεις, σε ερωτήσεις σχετικές με το μέλλον.
Αλλά δεν ήταν μόνο ο Δίας που συνδέθηκε με την βελανιδιά. Οι Δρυάδες και οι Αμαδρυάδες ήταν δύο τύποι νυμφών του δάσους στην Ελληνική Μυθολογία. Αυτά τα θηλυκά πνεύματα της φύσης πιστεύονταν ότι κατοικούσαν σε δέντρα και σε δάση και φώλιαζαν ιδιαίτερα σε δέντρα βελανιδιάς. Υπάρχουν πολλές ιστορίες και μύθοι γι' αυτά τα πλάσματα που φαίνεται ότι αν και πνεύματα, δεν ήταν αθάνατα. Ιδιαίτερα οι Αμαδρυάδες, ήταν πιο ευαίσθητες, γιατί πιστεύονταν ότι η διάρκεια της ζωής τους εξαρτιόταν από την υγεία και καλοζωία της βελανιδιάς που της φιλοξενούσε. Φυτεύτηκαν για να οριοθετήσουν σύνορα, εξαιτίας της μακροβιότητας και της ανθεκτικότητάς τους στο πέρασμα των χρόνων. Η βελανιδιά ήταν πηγή τροφής για τους πληθυσμούς της Ευρώπης. Γι' αυτό και οι άνθρωποι την σέβονταν από τα βάθη της ιστορίας. Αρχαιολογικά ευρήματα καταδεικνύουν ότι τα βελανίδια αποτελούσαν από πολύ παλιά τροφή και στον ελλαδικό χώρο. Ο Ησιόδειος μύθος μάλιστα θέτει το βελανίδι σαν μια κύρια τροφή της προ-αγροτικής εποχής. Δέντρο κατ’ εξοχήν της άγριας ορεινής φύσης, η βελανιδιά αποτελούσε διατροφική πηγή και στην αρχαία Αρκαδία, αφού κατά τον Ηρόδοτο το Δελφικό Μαντείο αναφέρεται σε Αρκάδες ως ‘βαλανοφάγους’. Σήμερα, προϊόντα από την επεξεργασία βελανιδιού βρίσκουμε στην Κορέα (αλεύρι, μακαρόνια, και ένα είδος ζελέ), στην Κίνα (σούπα βελανιδιών και κάστανου σε brown sauce) και στην Τουρκία (ένα πηχτό ρόφημα από αλεσμένο βελανίδι, βανίλια, ζάχαρη κτλ.).Η βελανιδιά είναι αυτοφυής σε πολλά μέρη του πλανήτη, Σε αντίθεση με τις καλλιέργειες που απαιτούν κοπιώδη κατεργασία του εδάφους, πολυέξοδες φυτεύσεις και καλλιεργητικές φροντίδες, η βελανιδιά είναι προϊόν που μας δίνει η φύση άφθονα και ελεύθερα.
Τα βελανίδια περιέχουν υψηλά ποσοστά πρωτεϊνών, ποτάσιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, καθώς και βιταμίνη Β6.
Το αλεύρι από βελανίδια αντικαθιστά σε ορισμένες δόσεις τα άλευρα σιτηρών και καλαμποκιού, υπερέχει δε απ’ αυτά σε ίνες.
Το επεξεργασμένο βελανίδι έχει μεγάλη διάρκεια ζωής.
Το βελανίδι είναι ένας καρπός από τον οποίο δεν πετάς τίποτα. Το καπάκι του χρησιμεύει στην κατεργασία και βαφή δερμάτων (περιέχει τανίνες που κάνει το δέρμα πιο ανθεκτικό), ενώ από τον καρπό του παράγεται ζωοτροφή, αλεύρι, μαγειρικό λάδι και βάση για καλλυντικά.
Τα φύλλα και ο φλοιός της βελανιδιάς είναι τα κύρια μέρη που χρησιμοποιούνται σαν φαρμακευτικά. Ο χυμός από τη σύνθλιψη των φύλλων μπορεί να εφαρμοστεί επάνω σε πληγές, και το διάλυμα που παράγεται από φύλλα διαποτισμένα με βραστό νερό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανακουφίσει τα ξαναμμένα μάτια, επειδή είναι ικανό ψυκτικό. Χρησιμοποιήστε την ίδια λοσιόν για οποιοδήποτε χτύπημα, γδάρσιμο, ή κάψιμο και ακόμη ως στοματικό διάλυμα για πληγωμένα ούλα. Επίσης ανακουφίζει από τις αιμορροΐδες, τη φλεβίτιδα και τον πονόλαιμο. Το αφέψημα του φλοιού χρησιμοποιείται για να μειώσει τον πυρετό, την διάρροια, τη δυσεντερία, την αμυγδαλίτιδα, τη φαρυγγίτιδα και τη λαρυγγίτιδα. για να φτιάξετε το αφέψημα χρειάζεστε 1 κουταλάκι θρυμματισμένο φλοιό για κάθε φλιτζάνι κρύο νερό. Σιγοβράστε για 5-10 λεπτά. Προτεινόμενη δοσολογία: 3 φορές από ένα ποτήρι κρασί τη μέρα.
Ο φλοιός πρέπει να συλλέγεται από τη βελανιδιά σε μικρά κομμάτια τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Σιγουρευτείτε ότι τα κομμάτια είναι λεία και χωρίς λεκέδες. Προσεκτικά αποκόψτε τα από λεία κλαδιά ή από κορμούς μικρότερους των 10 εκατοστών, προσέξτε να μην καταστρέψετε το δέντρο. Ο φλοιός περιέχει δεψίνη που χρησιμοποιείται ευρέως για την παρασκευή δέρματος και σπάγκου.
Ένα υποκατάστατο καφέ μπορεί να φτιαχτεί από βελανίδια. Ψιλοκόψτε τα και ψήστε τα μέχρι να πάρουν ένα ανοιχτό καφέ χρώμα. Μετά αλέστέ τα και ψήστε τα πάλι. Το έλαιο της βελανιδιάς χρησιμοποιείται στην περιποίηση προσώπου. Εξαφανίζει τις φακίδες (3-4 σταγόνες), δίνει στα μαλλιά καστανή απόχρωση που διαρκεί και κατευνάζει τους πόνους των αυτιών (3-4 σταγόνες).
Τα κηκίδια τα βράζουμε με βρόχινο νερό και ξύδι και βάφουμε τα μαλλιά.
Η φλούδα των κλωναριών είναι στυπτική και τονωτική. Φτιάχνεται με αυτή ένα έγχυμα ρίχνοντας ένα λίτρο βραστό νερό πάνω σε 3 κουταλιές της σούπας ξερή φλούδα και τ΄ αφήνετε για 15 λεπτά, αφού κλείσετε το καπάκι του δοχείου, για να βγουν οι δραστικές ουσίες. Αυτό πίνεται, αλλά χρησιμοποιείται και σαν κλύσμα για αιμορροϊδες, άλλα προβλήματα πρωκτού και προβλήματα περιόδου. Το έγχυμα βελανιδιάς είναι ωφέλιμο στη διάρροια, τη χρόνια δυσεντερία, τις αιμορραγίες και τις μητρορραγίες.
Το αφέψημα της φλούδας της βελανιδιάς είναι κατάλληλο για γαργάρες σε αμυγδαλίτιδα, σε χαλάρωση ούλων και σε στοματίτιδα, για πλύσιμο και εσωτερικά κάνει καλό σε παθήσεις του σπλήνα και σε εντερίτιδες, αλλά και σε βρογχοκήλη. Η φλούδα της βελανιδιάς για εσωτερική και εξωτερική χρήση είναι άριστη για τους κιρσούς. Επίσης, είναι καλό φάρμακο για τη λευκόρροια και τη βλεννόρροια με πλύσεις της ουρήθρας και του κόλπου.
Φτιάξτε ένα αφέψημα με 25 γραμ βελανιδιάς σε 1 λίτρο νερό μέχρι να εξατμισθεί το 1/3, προσθέστε στύψη (θειϊκό άλας αργιλίου-καλίου που χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία και σαν αιμοστατικό) και είναι το καλύτερο φάρμακο για τις χιονίστρες.
Καβουρντισμένα αλεσμένα βελανίδια και βρασμένα χρησιμοποιούνται για τον έντονο βήχα. Επίσης, χρησιμοποιείται σε ακράτεια ούρων, πυρετό και σε διόγκωση του σπλήνα.
Τα φύλλα βελανιδιάς φτιάχνουν αφέψημα για γαργάρες για τον πονεμένο λαιμό και τον πυρετό. Επίσης, το ίδιο αφέψημα χρησιμοποιείται για πλύσιμο πληγών και ερεθισμούς του δέρματος.
Χρησιμοποιείται στην χρωματουργία για το μαύρο χρώμα και στη βυρσοδεψία.
Τα βελανίδια χρησιμοποιούνται σε περιόδους στέρησης και πείνας, ως ανθρώπινη τροφή, ψητά.
Για τα γουρούνια είναι άριστη τροφή.
Χρησιμοποιείται για τη δυσεντερία και τις αιμοπτύσεις
Δίνει θαυμάσια ξυλεία
Το βρύο της χρησιμεύει για μαγιά ψωμιού
http://www.loggia.com/myth/dryads.html
http://www.botanyworld.com/quercus.html www.emedi.gr