Ενδημισμός και ενδημικά φυτά του Αιγαίου Πελάγους

Ενδημισμός και ενδημικά φυτά Το Αιγαίο πέλαγος θεωρείται εργαστήρι βιοποικιλότητας λόγω της πολύπλοκης παλαιογεωγραφίας, της γεωμορφολογίας και της θέσης του στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων αλλά και λόγω της μακραίωνης ανθρώπινης παρουσίας. Οι παράγοντες αυτοί διαμόρφωσαν τη σημερινή χλωρίδα του Αιγαίου που περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό ενδημικών ειδών. Από τα 900 - 1.000 ενδημικά είδη (1.200 - 1.400 taxa) της Ελλάδας, περίπου 380 είδη (520 taxa) είναι ενδημικά στο Αιγαίο, δηλαδή απαντούν αποκλειστικά στα νησιά του. Συνολικά, στις 5 χλωριδικές υποδιαιρέσεις του Αιγαίου (Βόρειο Αιγαίο, Δυτικό Αιγαίο, Ανατολικό Αιγαίο, Κυκλάδες, Κρητική περιοχή) απαντούν τα μισά περίπου από τα ελληνικά ενδημικά φυτά. Το Αιγαίο είναι ένα ηπειρωτικό αρχιπέλαγος, δηλαδή τα περισσότερα νησιά του αποτελούν τμήματα της ηπειρωτικής ηφαλοκρηπίδας, της αρχαίας Αιγηίδας, που η απομόνωσή τους, από την υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα και από την ηπειρωτική Τουρκία, άρχισε κατά το Μειόκαινο (9 - 10 εκατομμύρια χρόνια πριν) και μετά από περιπετειώδεις μεταβολές ολοκληρώθηκε κατά το Πλειστόκαινο (1,8 εκατομμύρια έως 10.000 χρόνια πριν). Δεν έχουν όλα τα νησιά την ίδια παλαιογεωγραφία. Ορισμένα νησιά, όπως τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, θεωρούνται «γέφυρες» καθώς κάποια διατηρούσαν τη σύνδεσή τους με την ηπειρωτική χώρα μέχρι και πριν από 9 - 10.000 χρόνια. Αντίθετα με τα άλλα νησιά, η Σαντορίνη και η Νίσυρος θεωρούνται ωκεάνια νησιά γιατί αναδύθηκαν μετά από ηφαιστειακή δραστηριότητα και δεν ήταν ποτέ ενωμένα με την ξηρά. Ενώ ορισμένα νησιά, όπως η Τέλενδος και οι Λειψοί δεν απομονώθηκαν παρά κατά τους ιστορικούς χρόνους. Η Κρήτη αποτελεί εξαίρεση καθώς λόγω της μακροχρόνιας απομόνωσης (9 εκατομμύρια χρόνια) θεωρείται «ηπειρωτικό θραύσμα» και με 165 τοπικά ενδημικά είδη (224 taxa) είναι η περιοχή με τον υψηλότερο ενδημισμό στην Ελλάδα. Η Εύβοια, συγκριτικά, λόγω γειτνίασης με τη Στερεά Ελλάδα, θεωρείται ότι βιογεωγραφικά ανήκει στην ηπειρωτική Ελλάδα και έχει 34 τοπικά ενδημικά είδη (42 taxa). Πρέπει βέβαια να σημειώσουμε, ότι εκτός της Κρήτης, η Εύβοια και άλλα νησιά όπως η Κάρπαθος (10 ενδημικά taxa) και η Ικαρία (13 ενδημικά taxa), φυτογεωγραφικά με το ένα πόδι στο Κεντρικό Αιγαίο και το άλλο στη Μικρά Ασία, έχουν ενδημισμό μεγαλύτερο από τον αναμενόμενο για το μέγεθός τους. Οι διαδικασίες ειδογένεσης, δημιουργίας δηλαδή νέων ειδών, σχετίζονται με τη γεωγραφική, οικολογική και αναπαραγωγική απομόνωση των πατρικών ειδών.

Στην περιοχή του Αιγαίου, η ιδιαίτερη παλαιογεωγραφική και ιστορική πορεία κάθε νησιού σε συνδυασμό με τη γεωμορφολογία του (το ανάγλυφο του εδάφους, τα πετρώματα, το υψόμετρο) και τα ποικίλα προσφερόμενα ενδιαιτήματα έχουν ως αποτέλεσμα την παρουσία ενδημικών φυ- τών με διαφορετική προέλευση, διαφορετικά πρότυπα εξάπλωσης και διαφορετικές προσαρμογές. Υπάρχουν στο Αιγαίο αρχαία φυτά, υπολείμματα άλλων εποχών, ακόμα και κάποια που εμφανίστηκαν πριν να εμφανιστεί το μεσογειακό κλίμα, στο Τριτογενές, ίσως και ακόμα παλαιότερα, και παρέμειναν απομονωμένα, χωρίς πια συγγενικά είδη, με περιοχή εξάπλωσης πιθανότατα μικρότερη από την αρχική τους. Αυτά είναι τα παλαιοενδημικά φυτά, «μουσειακά» θα μπορούσε κανείς να πει είδη, πολύτιμα από επιστημονική άποψη αφού συχνά διατηρούν χαρακτήρες που έχουν πια χαθεί. Η εντυπωσιακή Centaurea lactucifolia (θριδακόφυλλη Κενταύρια) αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο των απότομων ασβεστολιθικών βράχων του Ατάβυρου στη Ρόδο. Στους ίδιους βράχους του Ατάβυρου και του Προφήτη Ηλία μπορεί κανείς, αν είναι τυχερός, γιατί είναι σπάνιο και ανθίζει μόνο μια φορά στην πολύχρονη ζωή του, να δει το Asyneuma giganteum (γιγάντιο Ασύνευμα), με περισσότερα από 1000 ιώδη άνθη στον μακρύ ανθοφόρο βλαστό του. Το Asyneuma giganteum είναι απειλούμενο είδος γιατί η περιοχή εξάπλωσής του είναι μικρή (Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος), οι πληθυσμοί του είναι μικροί και η βόσκηση το περιορίζει στους πολύ απότομους και δυσπρόσιτους βράχους.

Το γένος Allium (είδη σκόρδων), για το οποίο η χώρα μας αποτελεί κέντρο εξέλιξης, αντιπροσωπεύεται από 21 taxa ενδημικά στην περιοχή του Αιγαίου. Στα αρχαία είδη συγκαταλέγονται τα Allium brulloi και Allium luteolum. Το πρώτο είναι στενοενδημικό και απαντά μόνο σε σχισμές βράχων στην Αστυπάλαια. Το δεύτερο όμως έχει ευρύτερη εξάπλωση σε φρύγανα και πετρώδη εδάφη σε αρκετά νησιά: Αμοργός, Ανάφη, Άνυδρος, Κουφονήσια, Νάξος και Πάρος. Τα περισσότερα ενδημικά του Αιγαίου, όπως και ολόκληρης της Μεσογείου, είναι νεοενδημικά, εξελίχθηκαν δηλαδή πιο πρόσφατα. Τα νεοενδημικά αποτελούν δείγμα της δυναμικής ειδογένεσης στο χώρο του Αιγαίου, γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν διαμορφώνονται στρατηγικές διατήρησης. Τέτοιο παράδειγμα αποτελούν τα ενδημικά φυτά του συμπλέγματος της Nigella arvensis (τα είδη της Nigella είναι γνωστά με τα ονόματα μαυροκούκι ή άγριο κύμινο) που απαντούν σε φρύγανα, πετρώδεις θέσεις και ακόμα και σε εγκατελειμμένες καλλιέργειες σε όλο το Αιγαίο. Τα είδη αυτά διαφοροποιήθηκαν λόγω απομόνωσης (αλλοπατρικά) ή μέσω άλλων διαδικασιών (π.χ. γενετική ασυμβατότητα) από το τέλος του Πλειοκαίνου ως το τέλος του Πλειστοκαίνου. Από τα υποείδη της Nigella arvensis ενδημικό είναι μόνο το υποείδος aristata που απαντά στη Νότια και Κεντρική Ελλάδα και στο Δυτικό Αιγαίο. Η Nigella carpatha (Κάσος, Κάρπαθος), η Nigela stricta (Κύθηρα, Κρήτη) και η Nigella doerfleri (Αντικύθηρα, Βελοπούλα, Κυκλάδες και Κρήτη) προέρχονται από προγόνους που απομονώθηκαν νωρίς από τον κύριο κλάδο της arvensis, περισσότερο από 2 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Από την άλλη μεριά, η Nigella icarica, πιο πρόσφατη, αποτελεί ένδειξη του χωρισμού της Ικαρίας από τη Σάμο και την Ανατολία κατά τη μετα-παγετώδη περίοδο (125–75.000 χρόνια πριν). Η Nigella degenii είναι ένα καθαρά Κυκλαδικό είδος που απομονώθηκε τουλάχιστον 2 εκατομμύρια χρόνια πριν, εποίκισε την περιοχή των Κυκλάδων και, αφού τα νησιά χωρίστηκαν μόνιμα μεταξύ τους, διαφοροποιήθηκε σε 4 υποείδη. Το τυπικό υποείδος degenii απαντά σε πολλά νησιά των Κεντρικών Κυκλάδων ενώ το υποείδος barbro απαντά στις βόρειες Κυκλάδες. Τα άλλα δύο υποείδη έχουν περιορισμένη εξάπλωση, το υποείδος jenny μόνο στη Σύρο (όπου είναι αρκετά συχνό) και το υποείδος minor μόνο στη νησίδα Παχειά νότια της Ανάφης (το 1999 βρέθηκαν μόνο λίγα άτομα στη νησίδα η οποία είχε υποστεί βόσκηση από κατσίκια και κουνέλια). Τα διαφορετικού μεγέθους, υψομέτρου και προέλευσης νησιά του Αιγαίου προσφέρουν ποικιλία ενδιαιτημάτων, δηλαδή οικολογικών θώκων, που μπορούν να καταλάβουν τα φυτά.

Οι βράχοι και ειδικά τα μεγάλα συστήματα ασβεστολιθικών βράχων, όπως ο Κάλαμος της Ανάφης, ο Κρικέλας της Αμοργού, ο Αθέρας της Ικαρίας, το Φεγγάρι της Σαμοθράκης, ο Κόχυλας της Σάμου, είναι το ενδιαίτημα, το σπίτι και το καταφύγιο, των περισσότερων ενδημικών φυτών. Θεωρείται ότι τα μεγάλα συστήματα βράχων έχουν δράσει ως καταφύγια για απειλούμενα είδη παλαιότερων εποχών. Τα χασμόφυτα, τα φυτά που εξειδικεύονται σε αυτό το ενδιαίτημα, είναι προσαρμοσμένα στις αντίξοες συνθήκες έκθεσης, υγρασίας και θρεπτικών, ικανά να ριζώσουν στις σχισμές και να διεισδύουν στο βράχο. Tο ευπρόσιτο φαράγγι Παλάτια της Σαρίας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο επισκέπτης βρίσκεται σε μία έκθεση περισσότερων από 20 ενδημικών και σπάνιων χασμόφυτων, από τους απλωτούς θάμνους της Hirtellina fruticosa (συχνή σε Αστυπάλαια, Κάρπαθο, Κάσο, Κρήτη, Σύμη) που θάλλουν σε όλο το μήκος του φαραγγιού, έως το τεράστιο Seseli gummiferum subsp. Crithmifolium (τύπος αγριοσέληνου, σπάνιου στο Νότιο Αιγαίο) και τον Dianthus fruticosus subsp. Carpathus (το θαμνώδες αγριογαρύφαλλο της Καρπάθου) που εμφανίζονται σποραδικά. Χασμόφυτα πολυετή είναι και οι περισσότερες καμπανούλες που αντιπροσωπεύονται στο Αιγαίο από 30 ελληνικά ενδημικά taxa, 27 από τα οποία είναι τοπικά ενδημικά. Ορισμένες περιορίζονται σε ένα νησί, όπως η εξαιρετικά σπάνια Campanula rechingeri που απαντά μόνο στη νησίδα Πιπέρι των Σποράδων και η Campanula carpatha που βρίσκεται παντού στην Κάρπαθο αρκεί να έχει βράχο.

Άλλες απαντούν σε πολλά νησιά, αλλά συνήθως με λίγα άτομα στο καθένα, όπως η Campanula laciniata γνωστή ως μουσταμάβλα στη Φολέγανδρο. Αντίθετα, οι μικρές μονοετείς καμπανούλες βρίσκονται συνήθως σε αποικίες με αφθονία ατόμων και δεν περιορίζονται στους βράχους, αλλά είναι κυρίως είδη των ξηρών λιβαδιών που σχηματίζονται ανάμεσα σε φρύγανα και θαμνώνες και ακόμα και σε παρυφές δρόμων και καλλιεργειών. Τέτοιες είναι οι καμπανούλες του συμπλέγματος της Campanula drabifolia, όπως η Campanula pinatzii (Κάρπαθος, Κάσος) και η Campanula rhodensis (Ρόδος). Πραγματικά, τα φρύγανα και οι θαμνώνες, με τα ανοίγματα που φιλοξενούν πλήθος ποωδών ειδών, είναι το δεύτερο ίσως σε συχνότητα ενδιαίτημα των ενδημικών φυτών. Οι ενδημικοί θάμνοι των φρυγάνων, όπως το Teucrium gracile (Κάσος, Κάρπαθος, Κρήτη) είναι λίγοι. Οι περισσότεροι έχουν κάπως ευρύτερη εξάπλωση, όπως η Centaurea inosa, ο αλίφονας, που απαντά σε ένα κομπολόι νησιών, στην Αττική, το Γύθειο και τη Μικρά Ασία. Τα ενδημικά ποώδη είδη είναι αρκετά και συχνά έχουν ευρεία εξάπλωση, όπως η Filago cretensis και από τις Σιληνές, ένα από τα μεγαλύτερα γένη στην Ελλάδα, η κυκλαδική Silene cythnia Στις μονοετείς Σιληνές ανήκουν και δύο είδη της ολιγομελούς κατηγορίας των αμμόφιλων ενδημικών ειδών, η Silene sartorii που είναι συχνή στις Κυκλάδες και πιο σπάνια στα παράλια της Αττικής και της Αργολίδας, και η σπανιότατη και απειλούμενη Silene ammophila που σήμερα επιβιώνει σε λίγες ακτές της Κρητικής περιοχής. Το ίδιο σπάνια είναι και τα ενδημικά είδη που αναπτύσσονται σε δάση, αφού τα δάση είναι σπάνια στα μικρά νησιά του Αιγαίου. Στα δάση κυπαρισσιού και μόνο εκεί βγαίνει η σπάνια και απειλούμενη παιώνια της Ρόδου, η Paeonia clusii subsp. Rhodia, φλασκανούρα για τους ντόπιους. Το λευκό, ανοιξιάτικο κυκλάμινο της Ρόδου, Cyclamen rhodium subsp. Rhodium είναι αντίθετα συχνό σε δάση και θαμνώνες στη Ρόδο και στην Κω.                                                                                                                      Ικαρία 

Το Cephalaria squamiflora είναι ενδημικό στην περιοχή του Αιγαίου, όπου είναι γνωστή από έξι νησιά: Gioura, Χίος, Ικαρία, Αμοργός, Δυτική Κρήτη (Λευκά Όρη) και Κάρπαθος (Καλλιμνή). Ένα κύριο στοιχείο της ποιότητας και της σημασίας του τόπου είναι η υψηλή βιοποικιλότητά του, η οποία είναι σαφής στην ποικιλία των τύπων οικοτόπων και στην πλειονότητα των ενδημικών και τοπικών ενδημικών φυτών και ασπόνδυλων που υπάρχουν στην περιοχή. Αυτός ο υψηλός βαθμός ενδημισμού (π.χ. είδη ενδημικά της Ικαρίας, όπως το Symphytum icaricum και είδη ενδημικά στο Ανατολικό Αιγαίο, όπως τα Cephalaria squamiflora ssp. Squamiflora, Onopordum majorii και Arenaria muralis) προέρχονται κυρίως από τη γεωγραφική θέση της Ικαρίας πολύ κοντά στη Μικρά Ασία) καθώς και από τα μεγάλα υψόμετρα και τη δίκαιη ποικιλία βιοτόπων που υπάρχουν στην προτεινόμενη τοποθεσία. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι λόγω της απομόνωσης από τις κύριες τουριστικές περιοχές της Ελλάδας και των περιορισμένων ανθρώπινων δραστηριοτήτων εντός του χώρου, τα δάση Pinus brutia και οι μικτοί σχηματισμοί Cupressus sempervirens στο νησί της Ικαρίας βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης. Αξίζει να σημειωθεί η παρουσία του τοπικού ενδημικού και απειλούμενου με εξαφάνιση ειδών Iberis arbuscula (παλαιότερα Iberis runemarkii) που αναφέρεται στα φυτά του Παραρτήματος II, τμήμα 3.2.g., το οποίο προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης και από τον Ελληνικό Νόμο (ΠΔ 67/81). Μόνο ένας πληθυσμός αυτού του είδους είναι γνωστός, βόρεια της Πλάγιας. 

Αξιόλογα Φυτά

Campanula hagielia

Centaurea raphanina mixta

Cephalaria squamiflora squamiflora (Κεφαλάρια η λεπιδανθής)

Ο Corydalis integra

Dianthus elegans (Αγριογαρφύφλο το κομψό)

Digitalis cariensis

Erysimum senoneri icaricum

Fritillaria bithynica

Galanthus ikariae ikariae

Hypericum cuisinii

Muscari macrocarpum

Onopordum majorii

Polygonum icaricum

Ptilostemon gnaphaloides pseudofruticosus (Πυλωστήρων ο ψευδοθαμνώδης)

Ranunculus thasius

Scutellaria rubicunda ikarica

Verbascum ikaricum

https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/GR4120004/

Ως επίλογο στη σύντομη αυτή παρουσίαση των ενδημικών του Αιγαίου, θα αναφερθούμε στην πιο ιδιόμορφη ίσως κατηγορία ενδημικών, αυτών που ενδημούν στις περισσότερες από 2.000 νησίδες. Βρίσκονται συνήθως στην ιδιαίτερη επιπαράλια ζώνη όπου φτάνει ο ψεκασμός της θάλασσας αλλά δεν λούζεται από το κύμα. Η Silene holzmannii έχει βρεθεί σε 34 νησίδες και είναι απειλούμενη γιατί οι πληθυσμοί της έχουν μεγάλες διακυμάνσεις και είναι ευαίσθητοι στη βόσκηση. Βγαίνει σε αλοφυτικά λιβάδια, που τα μοιράζεται με τη μαργαρίτα των νησίδων, την Anthemis scopulorum, στις νησίδες Μικρό Καλαπόδι, Δύο Αδέλφια Φολεγάνδρου, Τρίστομο Καρπάθου και Μεγάλο Φωκιονήσι.                                                             Πηνελόπη Δεληπέτρου, Δρ. Βιολογίας Κυριάκος Γεωργίου, αναπληρωτής καθηγητής Φυσιολογίας Φυτών στον Τομέα Βοτανικής (Τμήμα Βιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Παν/μίου Αθηνών) Η ΦΥΣΗ, τεύχος 129, Απρίλιος – Ιούνιος 2010

Ενδημισμός και ενδημικά φυτά Το Αιγαίο πέλαγος θεωρείται ...

ikariamag.gr

Σχέδια επενδυτών προβλέπουν την εγκατάσταση 28 αιολικών πάρκων, με 353 γιγάντιες ανεμογεννήτριες Λήμνο, Χίο , Δυτική Λέσβο, Ικαρία...

"Αυτός είναι ένας χάρτης της Ελλάδας. Τα πράσινα και κίτρινα στίγματα είναι οι περιοχές που θα εγκατασταθούν οι 24500 ανεμογεννήτριες. 

Γιατί δε θέλετε τις ανεμογεννήτριες;“Θα βάλουμε ανεμογεννήτριες στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου, γιατί οι Κυκλάδες έχουν υψηλή περιβαλλοντική και τουριστική αξία”....Μάνος Δούκας 

Μας λένε: “Αφού είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, μας απελευθερώνει από το πετρέλαιο και τις καύσεις και κάνει καλό στο περιβάλλον… “. Κανένας δεν διαφωνεί με την αξιοποίηση της “Αιολικής ενέργειας” και όλων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αντίθετα μάλιστα. Η διαφωνία και οι κινητοποιήσεις, των νησιωτών, από το 2010, είναι με το συγκεκριμένο έργο της πολυεθνικής “IBERDROLA – ΡΟΚΑΣ”, την «Αιγαία Ζεύξη», που πάει σήμερα να ξαναζεσταθεί μετά από ύπνωση αρκετών ετών.

Πώς είναι μια τέτοια ανεμογεννήτρια;

Ο πύργος της είναι 107 μέτρα ψηλός. Πιο ψηλός από τον πύργο των Αθηνών. Το πτερύγιό της είναι 40 μέτρα. Λίγο πιο ψηλό από το Λευκό Πύργο. Δηλαδή συνολικό ύψος 150 μέτρα. Διπλάσιο από τις παλιές που είναι 60 – 80 μέτρα. Η διάμετρος του δρομέα είναι όσο ένα Boeing 747. Ζυγίζει 231 τόνους. Χρειάζεται βάση 16Χ16Χ3 μέτρα, δηλαδή 770 κυβικά μπετόν αρμέ η κάθε μία και πλατφόρμα έως και 2 στρεμμάτων. Η κάθε μία παράγει 2 MW.

Τι κατασκευές προβλέπει το έργο

Σχεδιάζουν να εγκαταστήσουν 28 αιολικά πάρκα, με 353 τέτοιες γιγάντιες ανεμογεννήτριες. Στη Λήμνο 125. Στη Χίο 75. Στη Δυτική Λέσβο, 10 αιολικά πάρκα με 153 A/Γ. Δηλαδή 206 ΜW, όταν οι ανάγκες της Λέσβου ακόμα και τον Αύγουστο δεν ξεπερνάνε τα 65 MW. Άλλο έργο, άλλης εταιρείας, με 165 Α/Γ, προβλέπεται για την Ικαρία.

Για τις ανάγκες αυτής της επένδυσης απαιτούνται (στη Δ. Λέσβο μόνο) διανοίξεις πολλών νέων χωμάτινων οδών, πλάτους 5 m και μήκους περίπου 200 χλμ., εκσκαφές για καλωδιώσεις 330 χλμ., εκσκαφές θεμελίων 353 χλμ., διαμορφώσεις πλατειών μεγάλων διαστάσεων (45×25 μέτρων), για κάθε ανεμογεννήτρια, εργοταξιακούς χώρους 386.000 τ.μ.

Για να καταλάβουμε τα μεγέθη και τις αποστάσεις, αρκεί να πούμε ότι η απόσταση ανάμεσα σε δυο τέτοιες ανεμογεννήτριες πρέπει να είναι 300 μέτρα περίπου. Κι όλα αυτά συνεπάγονται μεγάλες συγκεντρώσεις μπάζων και διαφόρων άχρηστων υλικών. Βλέπουμε λοιπόν ένα έργο φαραωνικών διαστάσεων, που θα καταλάβει δεκάδες χιλιάδες στρέμματα και θα διαλύσει εντελώς το τοπίο. Για τη δυτική Λέσβο υπολογίζουν πάνω από 6.500 στρέμματα.

Οι ίδιες οι μελέτες της εταιρείας μιλάνε για τις συνέπειες

Οι “τεχνικές εκθέσεις της εταιρείας”, ενώ κάνουν λόγο για “μηδενική επιβάρυνση του τοπίου”, πιο κάτω αυτοαποκαλύπτονται.

Προκειμένου να εξηγήσουν “γιατί δεν κάνουν το έργο στις Κυκλάδες που είναι πιο εύκολη και πιο οικονομική η σύνδεση με το κεντρικό δίκτυο”, γράφουν:
“Το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων χαρακτηρίζεται από τοπικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά υψηλής αξίας, γεγονός που έχει αναδείξει την περιοχή σε τουριστικό και παραθεριστικό πόλο παγκοσμίου ενδιαφέροντος”. Αλλά και ότι “Οι Κυκλάδες και τα άλλα νησιά που δεν επιλέχτηκαν για τη συγκεκριμένη επένδυση, έχουν σημαντικά οικολογικά χαρακτηριστικά και σημαντικά θαλάσσια συστήματα“.  Άρα; Τα δικά μας νησιά;

Στην ύπαρξη αρνητικών συνεπειών, αναφέρονται κι ένα σωρό πανεπιστημιακές μελέτες. Ενδεικτικά δείτε δύο από αυτές. Σύμφωνα λοιπόν με αυτές τις εκθέσεις:

Απολιθωμένο δάσος – NATURA

«Το υπέδαφος, θα επηρεαστεί από τις εκσκαφές εκατοντάδων χιλιομέτρων και μεγάλων θεμελίων του έργου. Το Απολιθωμένο Δάσος του Σιγρίου Λέσβου, που εκτείνεται σε περιοχή 150.000 στρεμμάτων, ακριβώς εκεί που σχεδιάζονται τα αιολικά πάρκα, στο δυτικό τμήμα της Λέσβου και έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της Φύσης θα δεχτεί πλήγμα από τα έργα, λόγω της ύπαρξης απολιθωμάτων ιδιαίτερης πολιτισμικής και επιστημονικής αξίας σ’ ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή» … «Το μεγαλύτερο μέρος της επένδυσης βρίσκεται εντός προστατευόμενης περιοχής Natura, όχι μόνο στη Λέσβο και στη Χίο, με δυσμενείς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και ιδιαίτερα σε ευπαθή είδη που ζουν στην περιοχή».

BIRDWACHING και οικοτουρισμός

Οι οικολόγοι κι οι μελέτες μιλάνε για χιλιάδες θανάτους πουλιών, αλλά και διάλυση του οικοσυστήματός τους από τις κατασκευές και το θόρυβο κατά την κατασκευή των πάρκων. Μέχρι και για 50% μείωση των πληθυσμών μιλούν σε κάποιες περιπτώσεις. Κι αυτό έχει ξεχωριστή σημασία για τη Λέσβο, που θεωρείται «η σημαντικότερη τοποθεσία στην Ευρώπη για τους παρατηρητές πουλιών». Έτσι … «Οι επιπτώσεις στην τοπική βιοποικιλότητα, θα οδηγήσουν σε επιπτώσεις και στη μορφή του οικοτουρισμού που βασίζεται στην παρατήρηση της βιοποικιλότητας (παρατήρηση φυτών, ζώων και πουλιών), όπως το bird-watching. Έχει παρατηρηθεί μείωση πληθυσμών διάφορων πουλιών όπου εγκαθίστανται αιολικά πάρκα». (Steve Dadley, Βρεττανός καθηγητής, μέλος της Βρετανικής Ένωσης Ορνιθολόγων (ΒΟΕ) , ξεναγός bird wachers στη Λέσβο εδώ και 20 χρόνια).

Άλλωστε μελέτες γνώμης (π.χ. στη Σκωτία) δείχνουν ότι το 55% των ερωτηθέντων, δεν θα επισκεπτόταν για τουρισμό τοποθεσίες που έχουν κυριαρχηθεί οπτικά έστω, από ανθρώπινες βιομηχανικές κατασκευές όπως Αιολικά πάρκα, πυλώνες κλπ.

Υδροφόρος ορίζοντας

Με τέτοια αλλοίωση του εδάφους και υπερκάλυψη από μπετόν, θα υπάρχουν βεβαίως συνέπειες στη διάβρωση των λόφων, στους υδροφόρους ορίζοντες και γενικότερα την ισορροπία των υπόγειων υδάτων. Οι εκθέσεις μιλούν επίσης για καταστροφές στον τουρισμό και τη γεωργία, ιδιαίτερα την κτηνοτροφία.

Η διασύνδεση: πού θα πάει το ρεύμα;

Το υποθαλάσσιο δίκτυο που θα κατασκευαστεί, θα ενώσει ενεργειακά τα τρία νησιά με το βόρειο Ευβοϊκό και από εκεί, με το ηλεκτρικό σύστημα της ηπειρωτικής χώρας. Όμως ακόμα δεν έχει γίνει μελέτη για τη διάθεση μέρους της παραγωγής στα ίδια τα νησιά ή για τη δυνατότητα χρήσης αυτού του καλωδίου για μεταφορά ρεύματος ΠΡΟΣ ΤΑ ΝΗΣΙΑ, ώστε να στηρίζεται η κατανάλωσή τους.

Νεκροταφεία ανεμογεννητριών…Οι ανεμογεννήτριες δεν είναι… ανακυκλώσιμες

Γενικότερα όμως, τα έργα αυτά δεν θεωρούνται πλέον ιδιαίτερα αποδοτικά. Π.χ. η Δανία σήμερα καλύπτει το 20% της κατανάλωσης ρεύματός της από την αιολική ενέργεια, αλλά δεν έχει καταφέρει ακόμη να μειώσει τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ παράλληλα μειώθηκαν τα εισοδήματά της από τον τουρισμό και υπήρξαν επιπτώσεις στην κτηνοτροφία. Το ίδιο ισχύει και για τη Γερμανία που με περισσότερες από  5.000 ανεμογεννήτριες, παράγει λιγότερο από το 1% του απαιτούμενου ηλεκτρισμού. Στη Μ. Βρετανία, θα χρειαζόντουσαν 32.700 ανεμογεννήτριες για να παραχθεί το 10% του ηλεκτρικού ρεύματος. Όσο για τους ρύπους, ερευνητές ισχυρίζονται ότι ακόμα κι αν βάλουμε σε λειτουργία 25.000 ανεμογεννήτριες, το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα θα μειωθεί κατά μόλις 0,07%.

Πέρα όμως από τα άλλα η εγκατάλειψη των Α/Γ “παλιάς τεχνολογίας” (ο μέσος χρόνος ζωής μιας Α/Γ είναι 20 – 25 χρόνια), σ’ όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να δημιουργούν  “νεκροταφεία Α/Γ“, εκεί που πριν ήταν τα αιολικά πάρκα. Πάρτε παράδειγμα τις παλιές  ανεμογεννήτριες της Λέσβου που η ΔΕΗ θέλει να τις ξηλώσει. Ή διαβάστε για τις “14000 ανεμογεννήτριες που ρυπαίνουν τις ΗΠΑ”, κυρίως στα αιολικά πάρκα Altamont Pass, Tehachapi, San Gorgonio (Καλιφόρνια), Kamaoa κι άλλα 5 αιολικά πάρκα (Χαβάη).

Ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ακόμα δεν έχει βρεθεί τρόπος για να ανακυκλώνονται τα φτερά των ανεμογεννητριών.

Είναι ήδη ξεπερασμένη η τεχνολογία τους

Πάντως, μιας που μιλάμε για “εξέλιξη της τεχνολογίας“, η νέα γενιά Α/Γ που “έρχεται” είναι οι “πτυσσόμενες Α/Γ”, με στύλο και πτερύγια τηλεσκοπικά, που δίνουν 5 MW, τοποθετούνται πιό εύκολα και κυρίως μέσα στη θάλασσα. Τέτοιες βάζουν π.χ. οι Ισπανοί στα τουριστικά νησιά τους. Αυτό θα πει ότι τα τέρατα που θέλουν να τοποθετήσουν σ’ εμάς εδώ, είναι ήδη παλιάς τεχνολογίας, πριν καν τοποθετηθούν.

Εμπόριο “αιολικών σκουπιδιών”

Μια μελέτη του “Institut für Umwelt und Biotechnik” της Βρέμης, υπολόγισε πως μέχρι το 2034 θα προκύψει η ανάγκη ανακύκλωσης περίπου 225 χιλ. τόνων υλικών πτερύγων ανεμογεννητριών. Έτσι με δεδομένο το μεγάλο κόστος (30.000 για αποσυναρμολόγηση της κάθε μίας) και την ενδεχόμενη (σχεδόν βέβαιη) αδιαφορία των εταιρειών κι αφού κανένας νόμος δεν υποχρεώνει τις εταιρείες να μαζέψουν τις εγκαταστάσεις όταν χαλάσουν, πολλοί εκφράζουν ήδη την ανησυχία τους, ότι θα τα παρατάνε και θα φεύγουν. Έτσι στη Γερμανία, μεγάλη «μπίζνα» έχει ανοίξει για τη μεταφορά χιλιάδων τόνων σκουπιδιών από ανεμογεννήτριες, σε χώρες – σκουπιδότοπους του τρίτου κόσμου. Βέβαια τα τσιμεντένια απομεινάρια τους, μένουν στο έδαφος.

Με βάση όλα αυτά, επιστήμονες καταλήγουν ότι τελικά είναι «λιγότερα τα οφέλη από τις ζημιές».

Κυνηγοί επιδοτήσεωνΗ άποψη αυτή ενισχύεται από πολλές αναλύσεις που λένε ότι “οι εγκαταστάσεις εξυπηρετούν τα ευκαιριακά συμφέροντα των επιχειρηματιών της αιολικής ενέργειας, που σπεύδουν να αξιοποιήσουν τα Ευρωπαϊκά κονδύλια ως νέοι αποικιοκράτες”. Οι εταιρείες ανανεώνουν το ενδιαφέρον τους για “αιολικές επενδύσεις” κάθε φορά που έρχεται στην επιφάνεια ένα καινούριο πρόγραμμα επιδοτήσεων.

“Θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας”;

Θα υπάρξουν κάποιες ή και πολλές στη φάση της κατασκευής. Αλλά πρόσκαιρα. Στη φάση όμως της μόνιμης λειτουργίας… “Στο μεγαλύτερο αιολικό πάρκο της Ευρώπης εργάζονται 3 υπάλληλοι”.

Δεν θα επεκταθώ στα «ανταποδοτικά οφέλη». Δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι με 30 ή και με 1000 αργύρια “λύνονται” όλες οι αισθητικές, πολίτικες, κοινωνικές, περιβαλλοντικές αντιρρήσεις («πόσο πάει;»).

Από πού θα κερδίσει η εταιρεία;

1.Οι εταιρείες ακολουθούν το ρυθμό και τη ροή τους των επιδοτήσεων σαν τα κοράκια.

2.Η συγκεκριμένη έχει εξασφαλίσει προνομιακή σύμβαση με τη ΔΕΗ για 124,31 € ανά MWh, όταν στα στεριανά αιολικά πάρκα η τιμή είναι 87,75 € και το κόστος του συμβατικά παραγόμενου ρεύματος είναι σχεδόν 40 ευρώ.

3.Είναι αναμενόμενες υπέρογκες αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ και στα τέλη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) για να εξασφαλιστεί η κερδοφορία τους.

4.Κι έτσι μετακυλίεται  στους πολίτες ακόμα και το κόστος της διασύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική χώρα και εξασφαλίζεται το υπερκέρδος της εταιρείας.

Ποιός την θέλει αυτή την επένδυση;   

Δε θα αναφερθώ επίσης αναλυτικά στο ρόλο και στη σχέση της ΔΕΗ και του ΔΕΔΗΕ, ή στην ιστορία των εγκρίσεων της μελέτης κλπ. Πολλές λεπτομέρειες θα βρείτε στις πηγές μελέτες, άρθρα, κλπ). Ακόμα και πολλά άλλα  σημεία που είναι δε χωράνε όλα για να τα αναφέρω (φωτιές στις τουρμπίνες, διαρροές λαδιών στο υπέδαφος, θόρυβος, κλπ).

Όμως, δεν θέλω να μείνω με την απορία: Τελικά ποιος τις θέλει ; Γιατί εγώ βλέπω ακόμα και τους φιλελλέδες των “ιδιωτικοποιήσεων των πάντων”, των “επενδύσεων” και της “απαλλαγής των επενδυτών από τη γραφειοκρατία”, να μη την θέλουν αυτή την επένδυση. Αλλά, τα κόμματά τους και τις αυτοδιοικητικές παρατάξεις που την ενέκριναν, πώς τα κρίνουν τώρα ; Δε σκέφτονται ότι μέσα στις πιο βασικές προτεραιότητες της ΕΕ και της Ελληνικής κυβέρνησης είναι η «απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας», η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, η διασύνδεση των νησιών με το κεντρικό δίκτυο, ώστε μ’ όλα αυτά να προχωρήσουν οι επιχειρηματίες του κλάδου σε «εξαγωγές σε αγορές εκτός ΕΕ»;

Εκτός κι αν η σημερινή τους διαφωνία, είναι απλώς ένα προεκλογικό θέατρο, που θα ξεχαστεί μετά, στο όνομα των “επενδύσεων” ή του “ρεαλισμού”.

Ενδεχόμενο που μοιάζει μάλλον προφανές, αν συνυπολογίσουμε και την ίδρυση του δήμου Δυτικής Λέσβου, τον οποίο κατ’ εξοχήν αφορά το θέμα και πιέζει συνδυασμούς κι υποψηφίους να πάρουν θέση.

Σίγουρα πάντως από όλα αυτά, φαίνεται ότι υπάρχει στα νησιά μας ένα υπολογίσιμο κίνημα ενάντια σ’ αυτή την “επένδυση”, που επηρεάζει την όποια εξέλιξη καθοριστικά                                                                                .Μάνος Δούκας  http://www.katiousa.gr/

Η ροδιά καθαρίζει το ανθρώπινο σώμα από το μίσος!

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι, μαζί με τις ελιές, τα σταφύλια, τα σύκα και τις ημερομηνίες, είναι ένα από τα πέντε καλύτερα καλλιεργούμενα φρούτα. Το ρόδι προέρχεται από μακρινή Περσία και έχει συσχετιστεί με τους ανατολικούς πολιτισμούς και τις θρησκείες εδώ και δεκαετίες ...

Στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται ως δέντρο που άκμασε στον κήπο του Αδάμ και της Εύας. Βρίσκει τη θέση του σε πολυάριθμους μύθους και έργα τέχνης, από τον Rafael μέχρι το Cézanne, από τον Όμηρο μέχρι τον Σαίξπηρ.

Το ρόδι βρίσκεται σε τρεις θέσεις στο Κοράνι , δύο φορές αναφέρεται ως δώρο από τον Αλλάχ. Αναφέρεται επίσης ως ο καρπός του παραδείσου.

Ο Προφήτης Μωάμεθ, συνέστησε την κατανάλωση αυτού του καρπού ως καθαρισμού του σώματος από το μίσος.

Το εσωτερικό του είναι γεμάτο βρώσιμους σπόρους, ο καθένας από τους οποίους περιέχεται σε μια διαφανή «σακούλα» που χωρίζει το πικρό τμήμα. . Οι κόκκοι είναι πολύ ευαίσθητοι και ελαφρώς όξινοι σε γεύση.

Σε όλη την ιστορία του, έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων. Ως αντιφλεγμονώδης παράγοντας, αντι-ελμινθικό (ενάντια σε εντερικούς σκώληκες), κατά του βήχα, για τη θεραπεία της δυσεντερίας και της χρόνιας διάρροιας, για την ενίσχυση των τριχοειδών, για την πρόληψη της αθηροσκλήρωσης, του άσθματος, της φλεγμονής των αμυγδαλών και της βρογχίτιδας.

Το ρόδι έχει πρόσφατα επικεντρωθεί στην προσοχή πολλών μέσων, χάρη στη σημαντική περιεκτικότητά του σε φυτοχημικά (ταννίνες, κατεχίνες, ανθοκυανιδίνες, κλπ.) Που παρουσιάζουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Για το λόγο αυτό ονομάστηκε ακόμη και "σούπερ φρούτο".

Αν και οι δοκιμές για τις φαρμακευτικές ιδιότητες των ροδιών είναι μόνο στην αρχή και συνάγονται προσεκτικά συμπεράσματα, τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα είναι πολύ ελπιδοφόρα. Οι επιστήμονες διεξάγουν κλινικές μελέτες για να δείξουν πώς τα φαρμακευτικά συστατικά του ροδιού εργάζονται για τη θεραπεία πολύ σοβαρών καρδιαγγειακών παθήσεων,της λευχαιμίας και διαφόρων μορφών καρκίνου.

Μία μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2000. στην Αμερικανική Εφημερίδα της Κλινικής Διατροφής δείχνει ότι η κατανάλωση ροδιού ενισχύει σημαντικά το περιεχόμενο αντιοξειδωτικού του σώματος, με αποτέλεσμα τη μείωση της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης στο αίμα.

Η έρευνα έχει επίσης εξέτασε για την επίδραση του ροδιού στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μετά την κατανάλωση 50 ml χυμού, η συστολική μειώθηκε κατά τη διάρκεια ενός έτους, αλλά δεν υπήρξε καμία επίδραση στη διαστολική πίεση.

Επιπλέον, συμβάλλει ενδεχομένως στη μείωση της συσσώρευσης λίπους στις αρτηρίες που οδηγεί στη σκλήρυνση των αιμοφόρων αγγείων.

. Το εκχύλισμα ροδιού έδειξε επίσης αποτελεσματική προστασία των δοντιών και των ούλων. https://akos.ba/u-fokusu/

Επεξεργασμένο από: Aida Tule