ΤΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΙΚΑΡΊΑ

Στο σταυροδρόμι δύο ηπείρων το νησί της Ικαρίας, δημιούργησε στη μακραίωνη ιστορία του μια πλούσια λαϊκή παράδοση που παραμένει ζωντανή και λειτουργική  ακόμα και σήμερα. Η γνησιότητα, η πολύτιμη εμπειρία, η πηγαία διασκέδαση, το μεράκι και η σοφία της απλότητας που χαρακτηρίζουν τα ήθη και τα έθιμα της ικαριακής κοινωνίας διατηρήθηκαν και ενσωματώθηκαν στο σύγχρονο τρόπο ζωής                                                                                                                                                        ΤΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ                                                                                                                          Την παραμονή των Θεοφανείων οι γειτονιές αντηχούν από τις παιδικές φωνές που ψάλλουν τα κάλαντα:

«Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός,

                                     η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός».

Οι πιστοί, αφού λάβουν από την εκκλησία τον αγιασμό και το αντίδωρο επιστρέφουν στο σπίτι τους. Μόλις η λειτουργία ολοκληρωθεί, ο ιερέας θα γυρίσει όλα τα σπίτια της ενορίας για να τα αγιάσει και να τα ευλογήσει. Η παράδοση θέλει τους καλικάτζαρους τρομαγμένους από την «αγιαστούρα» του παπά να επιστρέφουν στα έγκατα της γης.

«Φεύγετε να φεύγουμε,

έφτασε ο τουρλόπαπας,

με την αγιαστούρα του»

Τα παλιά χρόνια, ο σπιτονοικοκύρης ράντιζε με τον αγιασμό τους στάβλους και το περιβόλι του για να αποτρέψει το κακό. Χρησιμοποιούσε ως «αγιαστούρα» φύλλα δεντρολίβανου. Υπήρχε επίσης η αντίληψη ότι ο αγιασμός των Θεοφανείων δεν έπρεπε να μείνει αχρησιμοποίητος ως την επόμενη ημέρα. Αν αυτό συνέβαινε, τον φυλούσαν δίπλα σε αναμμένο καντήλι (‘’σε ακοίμητο καντήλι’’).   

 Ανήμερα, η γιορτινή ημέρα ξεκινά με τον εκκλησιασμό των πιστών. Στη συνέχεια ο ιερέας με το εκκλησίασμα θα βγουν από τον ναό και θα κατευθυνθούν στο λιμάνι όπου θα γίνει η «κατάδυση του Σταυρού». Την ώρα που ο Σταυρός βυθίζεται στα νερά, ο ιερέας ψάλλει χαρμόσυνα:

«Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε,

η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις».

Αμέσως οι πιο τολμηροί νέοι κολυμβητές πέφτουν στη θάλασσα για να πιάσουν το σταυρό. Όποιος βρει το σταυρό πρώτος θεωρείται τυχερός κι ευλογημένος.--        Ζαχαρίας Λιγνός                                                                                                                                                                               Ο Ζαχαρίας Λιγνός  γεννήθηκε στην Ικαρία την 1 Δεκεμβρίου του 1966. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Νεοελληνικός τομέας). Υπηρετεί ανελλιπώς στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 1990. --                                                  http://filologia-evdilos.blogspot.com/

Η τέχνη του μεταξοσκώληκα...!

Ο παππούς μου ήταν ο Γιάννης Βαγενάς του Φώτη και της Ευανθίας. Ήταν ο πρώτος γιος μιας δωδεκάδας παιδιών από τη Ραψάνη της Λάρισας. Τα πρώτα γράμματα καθώς και το σχολαρχείο της εποχής εκείνης τα έμαθε στο χωριό του τη Ραψάνη. Από κει ο πατέρας του τον έστειλε μαζί με άλλα δύο παιδιά του χωριού να σπουδάσει στην Προύσα της Μικράς Ασίας που ήταν ακόμη Ελληνική. Αυτά συμβαίνουν γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα. Εκεί δηλαδή στην Προύσα τα παιδιά θα μάθαιναν την τέχνη του μεταξοσκώληκα δηλ. θα γίνονταν σποράδες. Όπως είναι γνωστό πατρίδα του μεταξοσκώληκα είναι η βόρεια Κίνα. Από την Κίνα τον μετέφεραν στην Περσία και εν συνεχεία δύο καλόγεροι μέσα σε κούφια μπαστούνια τον έφεραν στην Τουρκία το 555 μ.Χ. Από την Τουρκία ήρθε στην Ελλάδα που ήταν γειτονική χώρα στους Βυζαντινούς χρόνους. Οι προγιαγιάδες μάς έλεγε μια θειά μου, έλεγαν γι' αυτό το σκουλήκι πως βγήκε από το στόμα του Αι - Γιάννη, γι' αυτό ούτε τσιμπάει, ούτε δαγκώνει, ούτε έχει δηλητήριο, είναι ένα αγαθό πλάσμα του Θεού. Δεν φεύγει από το μέρος που θα το βάλεις και τρώει μόνο το φύλλο της μουριάς.

Αν μείνει νηστικό ψοφάει στο ίδιο μέρος χωρίς να μετακινηθεί καθόλου. Ζεί 40 μέρες και κάνει όλο τον κύκλο της μικρής του ζωής. Νερό δεν πίνει ποτέ και τρώει μόνον το φύλλο της μουριάς. Αν του ρίξεις λίγο αλάτι ψοφάει αμέσως, βγάζει νερό από το στόμα του πάνω στο μαυρόφυλλο και τέλος. Να δούμε όμως με τη σειρά όλη τη διεργασία του σπορά και σηροτρόφου μαζί μέχρι να γίνει το κουκούλι. Όταν τον Ιούνιο τα κουκούλια ήταν έτοιμα σε σχήμα περίπου του αριθμού 8 ή του φυστικιού που βγαίνει από το χώμα με το τσόφλι του μαζεύονταν από τη νοικοκυρά από τα κλαδιά που ήταν σκαρφαλωμένα.

Τότε ο παππούς μου διάλεγε τα πιο μεγάλα και γυαλιστερά κουκούλια για να βρει το σπόρο της επόμενης χρονιάς. Το αρσενικό και θηλυκό σκουλήκι πλέκει κουκούλι στο ίδιο μέγεθος σχήμου και ποιότητα. Το πλέξιμο τελειώνει σε 15 με 20 μέρες. Τα αυγά των κουκουλιών γίνονται νύμφες και αφού τρυπήσουν το κουκούλι οι πεταλούδες βγαίνουν από μέσα. Τότε τα κλείνει ο σποράς σε χάρτινα σακουλάκια που έχουν τρύπες για να παίρνουν αέρα. Σε ένα τέταρτο της ώρας οι πεταλούδες γεννάνε το σπόρο και ψοφάνε. Και τώρα αρχίζει η δουλειά με το μικροσκόπιο, μ' αυτό παρατηρούσε ο παππούς μου τα μικροσκοπικά αυγουλάκια, ποια απ' αυτά είναι γερά και ποια κούφια δηλιάχρηστα, και τα πετάει. Το μικροσκόπιο αυτό ήταν αγορασμένο από τη Γαλλία και σήμερα βρίσκεται στα χέρια ενός δισέγγονου του παππού που είναι γιατρός για διακοσμητικό του γραφείου του. Λέει μια θεία μου σε γραπτά της κείμενα, που άφησε ότι η αρσενική πεταλούδα ήταν πολύ ζωηρή όπως όλα τα αρσενικά από τη φύση τους.

Όταν βγαίνει από το κουκούλι χαλάει τον τόπο να βρει το θηλυκό για να γονιμοποιηθούν, ενώ το θηλυκό μένει στάσιμο πάνω στο κουκούλι και περιμένει το αρσενικό πιρπέρι όπως ’λέγαν στο χωριό μου τις πεταλούδες οι παλαιότεροι.

Το αρσενικό τρέχει πάνω - κάτω τινάζει τα φτερά του και γεμίζει ο χώρος ένα ψιλό χνούδι και αποπνικτικό μαζί. Για να γονιμοποιηθεί το αβγό πρέπει το ζευγάρι να μείνει στο χώρο αυτόν 5 ώρες, όμως η πεταλούδα που δεν γονιμοποιήθηκε γεννάει αβγουλάκια κίτρινα και λισβά δηλαδή μαραμένα, απ' αυτά δεν βγαίνει σκουληκάκι την άνοιξη.

Ο καλός σπόρος είναι μαύρος κι αν τον σπάσεις βγάζει ένα υγρό, ενώ ο άλλος είναι κούφιος και κίτρινος. Το καλό αβγό το ξεχώριζε ο παππούς μου μ' αυτό το μικροσκόπιο και το έβαζε μέσα σε μικρά σακουλάκια για να τον πουλήσει την επόμενη άνοιξη που θα έβγαζαν φύλλα οι μουριές. Το καλύτερο μουρόφυλλο ήταν αυτό της άγριας μουριάς γιατί έβγαζε καλύτερης ποιότητας μετάξι.

Αργότερα βέβαια μπολιάστηκαν πολλές μουριές για ευκολία επειδή τα φύλλα τους ήταν μεγάλα. Το διάστημα του καλοκαιριού τα σακουλάκια με το σπόρο πήγαιναν στην Αγιά όπου υπήρχαν ειδικά για την εποχή εκείνη ψυγεία που κρατούσαν το σπόρο και δεν τον άφηναν να εκκολαφθεί από τη ζέστη του καλοκαιριού, θα τα έπαιρνε πάλι την άνοιξη. Στο χωριό μας τη Ραψάνη ο παππούς μου είχε ειδικό χώρο το εκκολαπτήριο που έβγαινε από το αβγουλάκι το μικρό σκουλήκι. Την άνοιξη που μπουμπουκιάζαν οι μουριές άρχιζε και η δουλειά του σπορά. Τα σακουλάκια με το σπόρο μπαίναν στον ειδικό χώρο (το εκκολαπτήριο) που έπρεπε να έχει και ορισμένη θερμοκρασία. Άρχιζε από 15 βαθμούς και μετά ανέβαινε στους 20 και τέλος άρχιζε να σκάει το αυγό στους 25 βαθμούς. Τότε οι μουριές βγάζουν τρυφερά φυλλαράκια και γίνεται το μοίρασμα στους χωριανούς μας καθώς και των γύρω χωριών. Το παίρναν οι νοικοκυρές ένα ή δύο σακουλάκια η κάθε μια στο σπί της.

Στην αρχή θέλει προσοχή πολύ, το βάζουν πάνω σε εφημερίδες και τρίβουν ψιλό σαν τον καπνό του τσιγάρου το μουρόφυλλο γιατί το σκουλήκι είναι πολύ μικρό σαν μαμούνι. Επίσης πρέπει να είναι όλα πολύ καθαρά, τα χέρια που θα τον ταΐσουν σαπουνισμένα με προσοχή.

Ο μεταξοσκώληκας από κει και πέρα αλλάζει το δέρμα του 4 φορές στη διάρκεια των 40 ημερών. Στις δύο μικρές ηλικίες είναι σχεδόν αόρατος με γυμνό μάτι, μόνο με μικροσκόπιο φαίνονται τα μέρη του σώματός του. Έχει 12 πόδια σε δύο σειρές και σχηματίζει κεφάλι, στόμα και μάτια στις δύο μεγάλες ηλικίες.

Η πρώτη ηλικία λέγεται παρδαλό και φεύγει το πρώτο δέρμα, η δεύτερη λέγεται ψαρύ, η τρίτη μικρή και η τέταρτη ηλικία λέγεται μεγάλη.

Καθώς μεγαλώνει αρχίζει να τρώει πιο πολύ και πιο μεγάλα φύλλα και στις δύο τελευταίες ηλικίες του ρίχνουν ολόκληρα κλαριά.

Τρώει με μεγάλη λαιμαργία και επειδή μεγαλώνουν και τα δόντια του ακούγεται ένας παράξενος θόρυβος καθώς ροκανίζει τα φύλλα. Όταν περάσουν 40 μέρες, σηκώνει το κεφάλι του και τότε καταλαβαίνει η νοικοκυρά ότι θέλει να πλέξει το κουκούλι. Του βάζουν λοιπόν μεγάλα όρθια κλαριά από πουρνάρι, σπάρτα, άρεα και άλλους θάμνους του δάσους. Τότε εκείνο σκαρφαλώνει στα κλαδιά που είναι στηριγμένα στον τοίχο της κρεβάτας και αρχίζει τη δουλειά του.

Σταματάει κάπου το καθένα και σε 15 μέρες πλέκει τα άσπρα κουκούλια που είναι περιτυλιγμένα με ένα άσπρο ιστό σαν της αράχνης.

Τότε αρχίζει το μάζεμα από όλη την οικογένεια, ακόμη και τα παιδιά συμμετέχουν σ' αυτή την ευχάριστη διαδικασία γιατί είναι εύκολη.

Την εποχή εκείνη δηλ. 50 χρόνια, πριν το κουκούλι ήταν ακριβό, είχε 70 δρχ. το νωπό την οκά. Το ψημένο στο φούρνο είχε 200 δρχ. δηλ. τριπλάσια αξία. Ήταν ένα πολύ καλό έσοδο για 40 μέρες δουλειάς, επειδή τα μεταξωτά υφάσματα ήταν όμορφα, γερά και ακριβά. Η ποιότητά τους ήταν ξεχωριστή, το πιο ακριβό ύφασμα ήταν η ρούμπα που παντρεύονταν οι πλούσιες μεγαλοκυράδες, δεύτερο ήταν το σαρμέζ, το μαροκέν, το κρεμτεζίν και το φουλάρ. Οι γυναίκες του χωριού μόνον όταν παντρεύονταν έκαναν δύο φορέματα μεταξωτά, το νυφικό τους και το δεύτερο που θα φορούσαν στις 8 μέρες δηλαδή την άλλη Κυριακή του γάμου που θα πήγαιναν στην εκκλησιά παρέα με όλο το κοντινό συγκενολόι και τα μπρατίμια του γαμπρού.

Την κλωστή αυτή τη διάλεγαν στο εργοστάσιο της Πεταλούδας στην Αθήνα και στην περιοχή Μεταξουργείο, που πήρε το όνομά της από το εργοστάσιο που έκανε μεταξωτή κλωστή. Σποράδες υπήρχαν πολύ παλιά, πριν και μετά τον παππού μου στην περιοχή της Αγιάς που ήταν το θεσσαλικό κέντρο του μεταξιού. Η εκτροφή του μεταξοσκώληκα σιγά - σιγά αρχίζει να φθίνει με την εμφάνιση των τεχνητών υλών και τελειώνει γύρω στα 1970. Σήμερα υπάρχει πλέον το συνθετικό μετάξι που γίνεται από διάφορες πρώτες ύλες. Το παλιό φυτικό μετάξι υπάρχει μόνο στα λαογραφικά μουσεία.

Υ. Γ. Οι πηγές μου για όλα αυτά είναι αφηγήσεις της μητέρας μου, κάποια γραπτά της θείας Ευανθίας που ήταν κύρια βοηθός του παππού μου και κάποιες αχνές παιδικές εμπειρίες μου όταν βοηθούσα τη γιαγιά μου στο μάζεμα του κουκουλιού στην αυλή της. Όταν λέω για την Προύσα (ελληνική εννοώ ότι την εποχή εκείνη επικρατούσε το ελληνικό στοιχείο. Στα 1950 ο παππούς μου έφερε διαλεγμένα κουκούλια από τα χέρια της μάνας μου και πήρε το πρώτο βραβείο στην Έκθεση της Θεσσαλονίκης αυτό το γεγονός ήταν μια ιδιαίτερη τιμή για την περιοχή της Ραψάνης    .http://www.eleftheria.gr                                                            https://everythingsilkworms.com.jpg   https://ak5.picdn.net/img.

Μνημόσυνο στο Τραγοστάσι

Μνημόσυνο... ένα παλιό έθιμο της Ικαρίας Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του  στις αρχές του 20ου αιώνα ...Ο λόγος ήταν οι κάτοικοι του νησιού που άφηναν στη διαθήκη τους την επιθυμία η οικογένειά τους να κάνει ένα γλέντι, με παραδοσιακό φαγητό, κρασί και μουσική, όπου θα παρευρισκόταν όλο το χωριό με σκοπό να τιμήσει τη μνήμη τους. Από τότε μέχρι σήμερα τα χωριά οργανώνουν συμπόσιο όπου όλοι οι χωριανοί προσφέρουν ότι μπορούν ή παράγουν... γλέντι φίλοι και καλό κρασί... μικροί μεγάλοι στον χορό..Μνημόσυνο στο Τραγοστάσι ...Να μας έχει ο Θεός γερούς

πάντα ν’ ανταμώνουμε
και να ξεφαντώνουμε βρε
με χορούς κυκλωτικούς
κι άλλο τόσο ελεύθερους σαν ποταμούς

Και στης νύχτας το λαμπάδιασμα
να πυκνώνει ο δεσμός μας
και να σμίγει παλιές κι αναμμένες τροχιές

με το ροκ του μέλλοντός μας ..Χρόνια πολλά και του χρόνου  με υγεία 

                                

Πάσχα στην Ικαρία όπως παλιά

Στην Ελλάδα η συνήθεια του ψησίματος στη σούβλα αποτελούσε συνήθεια των νομάδων της Ηπείρου (Βλάχοι, Σαρακατσάνοι) οι οποίοι ζούσαν σε χειμαδιά, συνεχώς μετακινούνταν και έτσι δεν είχαν στην διάθεσή τους κάποιο χτιστό φούρνο για ψήσουν το πασχαλινό αρνί. Έτσι εφηύραν το σούβλισμα που γίνονταν με ένα μυτερό κλαδί που στέκονταν πάνω σε πασάλους σε διάταξη χ μέσα στο έδαφος και από κάτω βρίσκονταν κάρβουνα.
Βέβαια το σούβλισμα του οβελία δεν αποτελεί τον κανόνα για τον εορτασμό της Λαμπρής ανά την ελληνική επικράτεια Στα νησιά του Αιγαίου, οι νησιώτες δεν το σουβλίζουν στις αυλές τους, αλλά το γεμίζουν με διάφορα χόρτα και ρύζι και το έψηναν στο φούρνο. . Το ρίφι της Ικαρίας στα χρονια των παππούδων μας εγέμιζε από την νοικοκυρά με σέσκουλα, κουτσουνάδες από τις παπαρούνες που βγαίνουν το Πάσχα, μάραθο, μυρώνια φρέσκο κρεμμυδάκι. εντόσθια. και με χοντρό σιτάρι αλεσμένο στον μύλο και το έψηναν στον φούρνο της αυλής του σπιτιού τους πάνω σε κληματόβεργες. 

Στην Ικαρία , η προετοιμασία του Πασχαλινού γεύματος , ξεκινούσε πολύ νωρίτερα από το Πάσχα…Τον Γενάρη όταν κλαδεύονται οι κληματαριές και έμπαιναν στην άκρη ένα μεγάλο δέμα από κληματόβεργες για το ψήσιμο στον φούρνο. Το Μεγάλο Σάββατο έφτιαχναν τη γέμιση, και την φύλαγαν μέσα στο φανάρι (ψυγείο) να παγώσει ώστε την επόμενη ναι μπει στην κοιλίτσα του κατσικιού και να δεθεί σφιχτά με την σακοράφα.Την Κυριακή του Πάσχα οι φούρνοι των αυλών πυρώνονταν καλά με ακισαρές και απόκλαδα για να υποδεχτούν τις γάστρες και τα ταψιά των νοικοκυραίων. Πέντε-πέντε ε ψήνονταν οι αμνοί όσο οι γυναίκες ετοίμαζαν τα υπόλοιπα εδέσματα του τραπεζιού: σαλάτες, μπουρέκια ,κουλούρες... και τα Πασχαλινά αυγά.

Η συγκλονιστική ευωδιά που αναδύονταν στον αέρα ,το ντόπιο κόκκινο κρασ και η ομαδική «εργασία» για την προετοιμασία της φωτιάς και του κρέατος, δημιουργούσε μια ξεχωριστή αίσθηση πανηγυριού – γλεντιού. ..Με τα χρονια όμως καθώς άρχισαν να καταφτάνουν και οι
πρώτοι γαμπροί από τη Στεριά έφεραν μαζί τους στο νησί και την "θεαματική" σούβλα.

Οι παλιοί ξυλοφουρνοι στις αυλές έσβησαν και τη θέση τους την πήραν οι ηλεκτρικές κουζίνες και για τους πιο μερακλήδες η σούβλα .. Πάντως, όπου κι αν πάτε να θυμάστε ότι η Ανάσταση είναι γιορτή πανανθρώπινη με όλο το συμβολισμό της Άνοιξης Το Πάσχα είναι μια μοναδική ευκαιρία επιστροφής στην αλληλεγγύη και την ελπίδα. Εύχομαι καλό Πάσχα και χρόνια πολλά!

"Ο νερόμυλος του Κουκή "

Το 1992 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.) καθιέρωσε την 22α Μαρτίου ως την Παγκόσμια Ημέρα Νερού. Μια απόφαση που

δεν έχει απλώς συμβολικό αλλά ουσιαστικό χαρακτήρα καθώς το νερό, που είναι το πολυτιμότερο αγαθό, εξακολουθεί να παραμένει δυσεύρετο ή απρόσιτο για πολλούς συνανθρώπους μας

Χώρες όπως η Ελλάδα βρίσκονται στις ζώνες άμεσου κινδύνου λειψυδρίας, χωρίς να προσέχουμε και να μεριμνούμε πάντα για την ορθολογική χρήση του νερού και την εξοικονόμηση του με κάθε τρόπο.Το νερό είναι μια από τις πιο βασικές από όλες τις ανάγκες - δεν μπορούμε να ζήσουμε για περισσότερο από μερικές μέρες χωρίς αυτό. Και όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν το νερό σαν κάτι δεδομένο. Βγάζουμε τόσα βρώμικα νερά και δεν συνειδητοποιούμε ότι το καθαρό νερό είναι μια πολύ περιορισμένη πηγή. Περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές, καθαρό πόσιμο νερό και πάνω από 2,5 δισεκατομμύρια δεν διαθέτουν επαρκή υπηρεσία αποχέτευσης. Πάνω από 2 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από την έλλειψη καθαρού νερού - και τα περισσότερα από αυτά δυστυχως να είναι παιδιά!

Η φύση έχει τη λύση ,με τον Άνθρωπο να βαστάει το κλειδί . το υδάτινο κλειδί της επιβίωσης

Καθήκον του να μεριμνήσει για την προστασία και την αποκατάσταση του , φροντίζοντας τα βουνά να σκεπάζονται από δάση, και οι βάλτοι, τα ποτάμια, οι υδροφόροι ορίζοντες και οι λίμνες που περιβάλουν το σπίτι του τη Γη να γεμίζουν πάντα με καθαρό άφθονο νερό . Αντί αυτού όμως ο Άνθρωπος κατόρθωσε  "Το νερό και ο αέρας, τα δύο βασικά υγρά από τα οποία εξαρτάται όλη η ζωή, να τα κάνει  παγκόσμια δοχεία απορριμμάτων." 

Με αφορμή  αυτή την σημαντική επέτειο σκέφτηκα να κάνουμε τον περίπατο μας σε έναν από τους πιο όμορφους νερόμυλους της Ικαρίας "Ο νερόμυλος του Κουκή "  στις Ράχες η αλλιώς όπως συνήθιζε η μητέρα μου να  μου τον περιγράφει ως τον "Νεραιδομυλο" του Χάρακα...Απομεινάρι μιας εποχής, όπου η ανάγκη για επιβίωση σε συνδυασμό με την ανθρώπινη σοφία, έδωσαν για μεγάλη χρονική περίοδο την πρώτη ύλη παρασκευής ψωμιού το αλεύρι. Μαρτυρίες ανθρώπων που πρόλαβαν την εποχή αυτή περιγράφουν τη μεγάλη διαφορά στην ποιότητα και τη γεύση του ψωμιού από αλευρόμυλο σε σχέση με τη σημερινή. Αυτάρκεια και σωστή διαχείριση των φυσικών πόρων είναι οι μαγικές λέξεις που μπορούν να περιγράψουν τη μεγάλη διαφορά από τη σημερινή πραγματικότητα.

Στην Ικαρία, νησί πλούσιο σε υδατοπτώσεις, λόγω του εκτεταμένου ορεινού όγκου και των μεγάλων υψομετρικών κλίσεων , η δυναμική ενέργεια του νερού ήταν απόλυτα αξιοποιήσιμη από πολύ παλιά. Εδώ μπορεί κανείς να συναντήσει έναν αρκετά μεγάλο αριθμό νερόμυλων σε σχέση με το μέγεθος του νησιού. Κτίσματα λιτά , κτισμένα με μεγάλη μαστοριά και μεράκι δίπλα σε ποτάμια και ρεματιές. Η εναρμόνιση των μύλων με το συνήθως μαγευτικό λόγω βλάστησης τοπίο είναι καταπληκτική. Η χρήση υλικών ( πέτρες, ξύλα κ.λ.π.)κατά κανόνα από τον γύρω χώρο δείχνει το σεβασμό στο περιβάλλον, κυρίως από ένστικτο. Η μεγάλη αντίθεση με τη σημερινή κατάσταση θα πρέπει να μας προβληματίζει ιδιαίτερα.

Σήμερα δεν υπάρχει ούτε ένας νερόμυλος σε λειτουργία. Η λειτουργία μερικών κράτησε μέχρι και τη δεκαετία του '50 σύμφωνα με μαρτυρίες παλαιοτέρων. _ ΤΕΕ Ευδήλου_

"Ένας ποταμός είναι κάτι περισσότερο από μια ανέχεια, είναι ένας θησαυρός." 

Να τα πούμε?

ΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΜΑΣ
Ανήμερα την Πρωτοχρονιά, σχεδόν σε όλα τα χωριά της Ικαρίας, ξεκινάνε από το πρωί να πηγαίνουν σε κάθε σπίτι και λένε τα Ικαριώτικα Κάλαντα. Οι νοικοκυραίοι κερνάνε τους "καλεσμένους" με κρασί, φαγητό και μετά φεύγουν όλοι μαζί και πάνε σε άλλα σπίτια του χωριού (σε όσα περισσότερα μπορούν). Από τις παρέες που δημιουργούνται, συνήθως κάποιοι παίρνουν μαζί τους και μουσικά όργανα (βιολί και μπουζούκι), και το κέφι ανάβει περισσότερο .... Κουντουμάς ,Άγιος Πολύκαρπος Βρακάδες,Άγιος Δημήτριος...... "Ένα Νησί  ενωμένο μπορεί και κρατάει τα ήθη και τα έθιμα.

Ενωμένοι μπαίνουμε στο έτος 2018, μία ψυχή, μία καρδιά μια γροθιά 

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΜΕ ΥΓΕΙΑ, ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ.

Πολιτιστικός Σύλλογος Κουντουμά

                                                                              ΑΠΌ ΒΡΑΚΑΔΕΣ ΙΚΑΡΙΑΣ

Κωνσταντινος Γαγλιας

                                                                      ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Yiannis Koutoufaris

Σωτήρης Σοφία Κουτσού ΑΓΙΟΣ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ                                             Οταν λέμε κάλαντα εννοούμε οτι μερικά σπίτια απέχουν κάποια χιλιόμετρα απο το επόμενο αλλα κανείς δεν το βαλε κατω Μέχρι τα ξημερώματα που είπαμε να απογυριστουμε στα σπίτι μας και του χρόνου μακάρι να μην υπάρχουν στεναχώριες στα χωριά μας άρα περισσότερα σπίτια ανοιχτά. Καλή Χρονιά και πολύχρονοι ολοι οι εορταζουσες/ ντες                      Μέχρι τα ξημερώματα ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Yiannis Koutoufaris

   
Anna Avramidou

Ο ΆΓΙΟΣ ΒΑΣΊΛΗΣ: Η ΑΛΗΘΙΝΉ ΙΣΤΟΡΊΑ ΚΑΙ Ο ΜΥΣΤΙΚΌΣ ΣΑΜΑΝΙΣΜΌΣ

Οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται τον Άγιο Βασίλη και το χαριτωμένο κόκκινο και λευκό που διακοσμούμε σπίτια, μαγαζιά και δρόμους τα Χριστούγεννα, ως κάτι περισσότερο από ευχάριστη διασκέδαση και όμορφα χρώματα. Αλλά η πραγματική ιστορία πίσω από τη χριστουγεννιάτικη εικόνα που κυριαρχεί στον δυτικό κόσμο αυτές τις μέρες του χρόνου είναι λίγο ...ας πούμε, πιο σκοτεινή. Ή τουλάχιστον, πολύ διαφορετική από αυτή που νομίζουμε. Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε για τις ψυχεδελικές και μυστικιστικές ρίζες του μύθου του Άη Βασίλη και της παραδοσιακής χριστουγεννιάτικης διακόσμησης.

Από μικρά παιδιά όταν σκεφτόμαστε τον Άγιο Βασίλη φέρνουμε στο μυαλό μας έναν άνδρα με κόκκινη φόρμα και μυτερό καπέλο με άσπρη γούνινη επένδυση και ψηλές μαύρες μπότες και τα αξεσουάρ του, μια τσάντα με δώρα και ένα έλκηθρο με το οποίο ταξιδεύει στον ουρανό από μια ομάδα οκτώ ιπτάμενων ταράνδων. Και είναι μια ξεκάθαρη περίπτωση αυτού που λέμε «τα ρούχα κάνουν τον άνδρα». Κάθε άλλη ενδυμασία απέχει πολύ από τον Άγιο Βασίλη των Χριστουγέννων.

Αλλά ο Άγιος Βασίλης δεν φόραγε πάντα αυτή την κόκκινη στολή. Ο τελευταίος γνωστός προκάτοχός του, ο Πατέρας των Χριστουγέννων, φορούσε μια μακριά κόκκινη ρόμπα, μερικές φορές με διακοσμητικά και μερικές φορές χωρίς, σαν καρδινάλιος, ο οποίος αντανακλούσε τη σχέση μεταξύ αυτού και του ιστορικού Αγίου Νικολάου, που ήταν γνωστός για την καλοσύνη του απέναντι στα παιδιά. Αλλά τα παντελόνια; Και το καπέλο; Και οι μπότες; Πώς βρέθηκαν;

Ο δημοφιλής μύθος λέει ότι ο ίδιος ο Άγιος Βασίλης, για να μην αναφέρουμε το ντύσιμό του, σχεδιάστηκε από την Coca Cola, κάνοντας την πρώτη του εμφάνιση στις διαφημίσεις της στις αρχές του 20ου αιώνα. Υπάρχει ένας σπόρος αλήθειας σε αυτό: το ευτραφές παρουσιαστικό του και τα ροζ μάγουλά του προήλθαν από τις  μαγικές ικανότητες του Haddon Sundblom, εικονογράφου τόσων πολλών δημοφιλών διαφημίσεων της Coca-Cola εκείνη την περίοδο. Πριν από τις εικονογραφήσεις του Sundblom, ο Άγιος Βασίλης γενικά απεικονιζόταν ως ένας μικρόσωμος άνδρας, συχνά κοκαλιάρης και λίγο τρομακτικός - αλλά ακόμα και τότε, φορούσε τα ίδια ρούχα που φοράει και τώρα. Επομένως, το ερώτημα είναι, από πού προέρχεται αυτό το ρούχοΗ απάντηση, σύμφωνα με την ανθρωπολογική έρευνα των τελευταίων δεκαετιών, βρίσκεται πολύ πιο πίσω από ότι και η ίδια η Coca Cola. Οι ρίζες του στυλ του Άγιου Βασίλη και ο σάκος με τα δώρα, το έλκηθρο, οι τάρανδοι, η παράξενη πτήση στα μεσάνυχτα, η είσοδος στο σπίτι από την καμινάδα, ακόμα και ο τρόπος που διακοσμούμε τα σπίτια μας τα Χριστούγεννα, φαίνεται να οδηγούν στις πατροπαράδοτες παραδόσεις  αυτόχθονων κατοίκων του αρκτικού κύκλου και συγκεκριμένα τους Kamchadales και τους Koryaks από τη Σιβηρία. (Είναι αλήθεια, ο Άγιος Βασίλης προέρχεται πραγματικά από τον Βόρειο Πόλο!).

Και όπως και σε πολλά άλλα φανταστικά παραμύθια, όλα προέρχονταν από μερικά πραγματικά δυνατά μανιτάρια. Τη νύχτα του χειμερινού ηλιοστασίου, ένας σαμάνος Κορυάκ θα συγκεντρώσει πολλά παραισθησιογόνα μανιτάρια που ονομάζονται amanita muscaria (αμανίτης ο μυιοκτόνος)  και θα ξεκινήσει ένα πνευματικό ταξίδι στο δέντρο της ζωής (ένα μεγάλο πεύκο) που έζησε στο Βόρειο Άστρο και κατόρθωσε να απαντήσει σε όλα τα προβλήματα του χωριού από το προηγούμενο έτος.

Το Amanita muscaria είναι το κόκκινο και άσπρο μαγικό μανιτάρι που αναπτύσσεται σχεδόν αποκλειστικά κάτω από τα πεύκα. Το κύριο ψυχοδραστικό συστατικό τους είναι το "μουσκιμόλ", καθώς και ίχνη ποσότητας DMT( ένα μόριο τρυπταμίνης το οποίο εμφανίζεται σε πολλά φυτά και ζώα. Μπορεί να καταναλωθεί ως ένα ισχυρό ψυχεδελικό φάρμακο και έχει ιστορικά προετοιμαστεί από διάφορους πολιτισμούς γιατελετουργικούς και θεραπευτικούς σκοπούς.  Ο Rick Strassman το χαρακτήρισε "το μόριο του πνεύματος".  Στις περισσότερες χώρες, το DMT είναι παράνομο).                                                                Ο αμανίτης ο μυιοκτόνος  είναι το κόκκινο μανιτάρι με τις λευκές βούλες που βλέπουμε στα παραμύθια, τις παλιές ταινίες της Disney, τα Super Mario Brothers και όλα τα κινούμενα σχέδια Smurfs. Είναι πολύ τοξικά, αλλά γίνονται λιγότερο θανατηφόρα όταν στεγνώσουν. Αναπτύσσονται συνήθως κάτω από πεύκα (επειδή τα σπόρια τους ταξιδεύουν αποκλειστικά σε πεύκο), έτσι ο σαμάνος συχνά τα κρεμάει στα χαμηλότερα κλαδιά του πεύκου κάτω από το οποίο τα καλλιεργούν για να στεγνώσουν πριν τα πάρουν πίσω στο χωριό. Ως εναλλακτική λύση, θα τα βάλει μέσα σε μια κάλτσα και θα τα κρεμάσει πάνω από τη φωτιά του για να στεγνώσουν. Μήπως σας θυμίζει κάτι;Ένας άλλος τρόπος για να απομακρυνθούν οι θανατηφόρες τοξίνες από τα μανιτάρια είναι να τα ταΐσουν στους ταράνδους, οι οποίοι στην αρχή θα φτιαχτούν και  στη συνέχεια θα ουρήσουν, με τα πεπτικά τους συστήματα να έχουν απομακρύνει τις περισσότερες τοξίνες, καθιστώντας τα ούρα ασφαλή για τους ανθρώπους να τα πιούν και να φτιαχτούν με ασφάλεια με αυτόν τον τρόπο. Οι τάρανδοι τυχάινει να αγαπάνε τους αμανίτες τους μυιοκτόνους και τους τρώνε όποτε μπορούν, έτσι μια καλή προμήθεια μαγικών ούρων, ετοιμάζεται και περιμένει όλο το χειμώνα.Όταν ο σαμάνος έβγαινε για να μαζέψει μανιτάρια, φορούσε κόκκινη στολή με λευκές διακοσμητικές κουκίδες, προς τιμήν των χρωμάτων του μανιταριού. Και επειδή εκείνη την εποχή του χρόνου όλη η περιοχή ήταν συνήθως καλυμμένη με βαθύ χιόνι, αυτός, όπως και όλοι, φορούσε ψηλές μπότες από δέρμα ταράνδων που έπαιρναν μαύρο χρώμα από τη χρήση.

Μάζευε τα μανιτάρια κάτω από τα δένδρα και μερικά ούρα ταράνδου σε ένα μεγάλο σάκο και έπειτα επέστρεφε στο yurt του (το παραδοσιακό είδος κατοικίας για τους κατοίκους της περιοχής, εκείνη την εποχή), όπου άνθρωποι του χωριού είχαν συγκεντρωθεί για να γιορτάσουν το ηλιοστασίο.Αλλά πώς θα έφτανε σε ένα yurt του οποίου η πόρτα ήταν αποκλεισμένη από μερικά μέτρα χιονιού; Έτσι, λοιπόν, σκαρφάλωνε στην οροφή με την τσάντα με τα καλούδια του, πήγαινε στην τρύπα στο κέντρο της οροφής που λειτουργούσε σαν καμινάδα και γλίστραγε κάτω στο τζάκι. Στη συνέχεια, μοίραζε τα μανιτάρια στους επισκέπτες που είχαν αρχίσει ήδη να απολαμβάνουν και αυτά που ήταν κρεμασμένα πάνω από το τζάκι.Σαφώς, αυτή η ιδέα της χρήσης της καμινάδας για να εισέλθει και να περάσει μέσα τα μαγικά μανιτάρια (και τα άλλα καλούδια) δημιούργησε μια παράδοση. Είναι ενδιαφέρον, ακόμη και αργότερα στους βικτωριανούς χρόνους στην Αγγλία, το παραδοσιακό σύμβολο των καπνοδοχοκαθαριστών ήταν ένας αμανίτης και πολλές από πρώτες κάρτες Χριστουγέννων εμφάνιζαν καπνοδοχοκαθαριστές με αμανίτες, χωρίς να καταλαβαίνουν πολλοί τους λόγους.

Είναι ενδιαφέρον ότι, εκτός από την πρόκληση ψευδαισθήσεων, τα μανιτάρια διεγείρουν το μυϊκό σύστημα τόσο έντονα ώστε όσοι τα τρώνε αποκτούν προσωρινά υπεράνθρωπη δύναμη, με τον ίδιο τρόπο που θα μπορούσαμε να επηρεαστούμε από μια αύξηση της αδρεναλίνης σε μια κατάσταση ζωής ή θανάτου. Και το αποτέλεσμα είναι το ίδιο για τα ζώα. Έτσι, κάθε τάρανδος που έτρωγε ένα νόστιμο σνακ μανιταριού, θα γινόταν κυριολεκτικά δυνατός και θα πήδαγε τόσο ψηλά που θα φαινόταν σαν να πετούσε.

Και την ίδια στιγμή, το μανιτάρι θα έκανε τους ανθρώπους να νιώθουν ότι πέταξαν επίσης. Έτσι, τώρα μπορείτε να δείτε πού πηγαίνει αυτό: Ο θρύλος λέει ότι ο σαμάνος και οι τάρανδοι θα πετούσαν στο βόρειο άστρο (που βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Βόρειο Πόλο) για να ανακτήσουν τα δώρα της γνώσης, τα οποία στη συνέχεια θα μοίραζαν στο υπόλοιπο χωριό.Φαίνεται ότι αυτές οι παραδόσεις μεταφέρθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία μέσω των αρχαίων δρυίδων, των οποίων οι πνευματικές πρακτικές είχαν βασιστεί σε στοιχεία που είχαν προέλθει από πολύ βορειότερα.

Αυτή η ιστορία ταξίδεψε στο Νέο Κόσμο με τους πρώτους Άγγλους. Στη συνέχεια, με τον αναπόφευκτο τρόπο που οι διαφορετικοί πολιτισμοί επηρεάζουν ο ένας τον άλλο λόγω της μετανάστευσης και της συναναστροφής, οι ιστορίες αυτές αναμείχθηκαν με ορισμένους γερμανικούς και σκανδιναβικούς μύθους με τη συμμετοχή του Wotan (ο πιο δυνατός Γερμανός θεός), του Odin (ο σκανδιναβικός ομόλογός του) ή κάποιου άλλου μεγάλου θεού που πηγαίνει μια μεταμεσονύχτια βόλτα στο χειμερινό ηλιοστάσιο, κυνηγημένος από διαβόλους, πάνω σε άλογο με οκτώ πόδια.Η καταπόνηση από το κυνήγι θα έκανε το άλογο να βγάλει από το στόμα του κηλίδες κόκκινου και λευκού αίματος και αφρό, όπου τα επόμενα χρόνια θα μετατραπούν σε μανιτάρια αμανίτες. Προφανώς με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ευρωπαϊκή ιστορία ενός αλόγου με οκτώ πόδια, συνδέθηκε με την ιστορία του αρχαίου Αρκτικού κύκλου του ταράνδου που χοροπηδάει και πετάει την ίδια νύχτα και κατέληξε σε οκτώ ταράνδους που πετάνε μαζί.

Αυτή η ιστορία έπειτα πέρασε στο Νέο Κόσμο με τους πρώτους Άγγλους εποίκους και εμπλουτίστηκε με τις ολλανδικές παραδόσεις με την συμμετοχή του Αγίου Νικολάου (που ονομαζόταν Sinterklaas από τα μικρά παιδιά) από τους ολλανδούς αποικιοκράτες και βρήκε την αθανασία στην παρούσα μορφή της στις αρχές του 20ού αιώνα στην Αμερική, με το διάσημο ποίημα του Clement Clark Moore, «Μια επίσκεψη από τον Άγιο Νικόλαο». Πριν αυτό το ποίημα δημοσιευθεί στον Τύπο, διάφορες ομάδες μεταναστών στις ΗΠΑ είχαν διαφορετικές εκδοχές του θρύλου του Άγιου Βασίλη. Στη συνέχεια, στη δεκαετία του 1930, η διαφημιστική καμπάνια της Coca-Cola έδωσε στον Άγιο Βασίλη την εικόνα που τον έκανε διάσημο σε όλο τον κόσμο. Και έτσι με αυτή την ιστορία έχει κάνει χαρούμενα τα Χριστούγεννα σε όλους όσους τα γιορτάζουν!      πηγές  https://www.klik.gr                https://en.wikipedia.org