ΆρωματοΙκαρία ..ο πιο γρήγορος δυνατός τρόπος για να νιώσετε καλύτερα

Αχ αυτή η μεθυστική αβεβαιότητα
της Νικαριας που με αναγκάζει να καθυστερήσω «για πάντα»

Καλό Σαββατοκύριακο .... βάλε τ αρώματα τα φωτεινά της Ικαριάς να κάνουνε τη διαφορά

Σήμερα των Φώτων

Καλημέρα, καλησπέρα καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά.

Δύναμαι και θέλω και προσκυνώ
και τον Κύριο μου παρακαλώ
για να ρίξει δροσιά, δροσιά στη γη
να δροστούν οι βρύσες και τα βουνά
να δροστούν οι βρύσες και τα βουνά
να δροστεί κι ο αφέντης με την κυρά....

ΤΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΙΚΑΡΊΑ

Στο σταυροδρόμι δύο ηπείρων το νησί της Ικαρίας, δημιούργησε στη μακραίωνη ιστορία του μια πλούσια λαϊκή παράδοση που παραμένει ζωντανή και λειτουργική  ακόμα και σήμερα. Η γνησιότητα, η πολύτιμη εμπειρία, η πηγαία διασκέδαση, το μεράκι και η σοφία της απλότητας που χαρακτηρίζουν τα ήθη και τα έθιμα της ικαριακής κοινωνίας διατηρήθηκαν και ενσωματώθηκαν στο σύγχρονο τρόπο ζωής                                                                                                                                                        ΤΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ                                                                                                                          Την παραμονή των Θεοφανείων οι γειτονιές αντηχούν από τις παιδικές φωνές που ψάλλουν τα κάλαντα:

«Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός,

                                     η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός».

Οι πιστοί, αφού λάβουν από την εκκλησία τον αγιασμό και το αντίδωρο επιστρέφουν στο σπίτι τους. Μόλις η λειτουργία ολοκληρωθεί, ο ιερέας θα γυρίσει όλα τα σπίτια της ενορίας για να τα αγιάσει και να τα ευλογήσει. Η παράδοση θέλει τους καλικάτζαρους τρομαγμένους από την «αγιαστούρα» του παπά να επιστρέφουν στα έγκατα της γης.

«Φεύγετε να φεύγουμε,

έφτασε ο τουρλόπαπας,

με την αγιαστούρα του»

Τα παλιά χρόνια, ο σπιτονοικοκύρης ράντιζε με τον αγιασμό τους στάβλους και το περιβόλι του για να αποτρέψει το κακό. Χρησιμοποιούσε ως «αγιαστούρα» φύλλα δεντρολίβανου. Υπήρχε επίσης η αντίληψη ότι ο αγιασμός των Θεοφανείων δεν έπρεπε να μείνει αχρησιμοποίητος ως την επόμενη ημέρα. Αν αυτό συνέβαινε, τον φυλούσαν δίπλα σε αναμμένο καντήλι (‘’σε ακοίμητο καντήλι’’).   

 Ανήμερα, η γιορτινή ημέρα ξεκινά με τον εκκλησιασμό των πιστών. Στη συνέχεια ο ιερέας με το εκκλησίασμα θα βγουν από τον ναό και θα κατευθυνθούν στο λιμάνι όπου θα γίνει η «κατάδυση του Σταυρού». Την ώρα που ο Σταυρός βυθίζεται στα νερά, ο ιερέας ψάλλει χαρμόσυνα:

«Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε,

η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις».

Αμέσως οι πιο τολμηροί νέοι κολυμβητές πέφτουν στη θάλασσα για να πιάσουν το σταυρό. Όποιος βρει το σταυρό πρώτος θεωρείται τυχερός κι ευλογημένος.--        Ζαχαρίας Λιγνός                                                                                                                                                                               Ο Ζαχαρίας Λιγνός  γεννήθηκε στην Ικαρία την 1 Δεκεμβρίου του 1966. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Νεοελληνικός τομέας). Υπηρετεί ανελλιπώς στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 1990. --                                                  http://filologia-evdilos.blogspot.com/

Μαυροπετρίτης( Falco eleonorae), το γεράκι του Αιγαίου !

Η νήσος Ικαρία είναι σημαντική για αναπαραγόμενα αρπακτικά και μεταναστευτικά πουλιά. Ένα απο αυτά ειναι και Ο μαυροπετρίτης το γεράκι του Αιγαίου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα είδη πουλιών της Ελλάδας καθώς στη χώρα μας και, συγκεκριμένα, στα νησιά και τις νησίδες του Αιγαίου φιλοξενείται περισσότερο από το 85% του συνολικού αναπαραγωγικού πληθυσμού του είδους παγκοσμίως.

Ο μαυροπετρίτης ένα εξαιρετικά κομψό αρπακτικό, με μακριές και λεπτές πτέρυγες, μακριά ουρά και αεροδυναμικό κορμό, δομές που ανταποκρίνονται και εξυπηρετούν το σημαντικότερο στοιχείο της φυσιολογίας του, την ταχύτητα. Κάτω από τον οφθαλμό υπάρχει η χαρακτηριστική, σκούρα τριγωνική κηλίδα παρειάς των γερακιών. Είδος παγκοσμίου ενδιαφέροντος Falco Eleonorae, είναι η επίσημη ονομασία αυτού του είδους γερακιού, προς τιμήν μιας πριγκίπισσας της Σαρδηνίας που τον 14ο αιώνα με διάταγμά της, κήρυσσε προστατευόμενα τα γεράκια της περιοχής της. Εκείνη την περίοδο τα γεράκια χρησιμοποιούνταν για το κυνήγι από τους ευγενείς και έτσι είναι κατανοητό για ποιους λόγους κρινόταν αναγκαία η προστασία τους.

Στη σύγχρονη εποχή, το Βαρβάκι, ή Μαυροπετρίτης όπως είναι η ελληνική ονομασία του, έχει ανακηρυχθεί προστατευόμενο είδος, αυτή τη φορά από την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Οι λόγοι, που οδήγησαν σε τέτοια μέτρα λήψης προστασίας, φυσικά και διαφέρουν από αυτούς του παρελθόντος. Είναι όμως ιδιαίτερα σημαντικοί. Το είδος στην Ελλάδα αντιμετωπίζει πολλές απειλές. Οι βιότοποι όπου φωλιάζει, κυνηγά και αναπαράγεται καταστρέφονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες και παρεμβάσεις. και παρεμβάσεις. Στους ιστούς μαυροπετρίτη έχουν βρεθεί τοξικά υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σε καλλιέργειες....

Η Ικαρία παρουσιάζει πλούσια ορνιθοπανίδα (GR143), με σπάνια είδη όπως ο αιγαιόγλαρος, ο θαλασσοκόρακας. Η περιοχή είναι σημαντική για αναπαραγόμενα αρπακτικά και μεταναστευτικά πουλιά, όπως η Αετογερακίνα (Buteo rufinus), ο Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus), ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) και το Σμυρνοτσίχλονο (Emberiza cineracea).

Στην Ικαρία απαντώνται και είδη παγκοσμίου ενδιαφέροντος, που όμως δεν πληρούν τα κριτήρια μιας Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά, όπως τα: Haliaeetus albicilla, Falconaumanni (3-5 αναπαραγόμενα ζευγάρια). Υπάρχουν ακόμα και τρία προστατευόμενα είδη νυχτερίδας: ο ρινόλοφος, η μικρομυωτίδα και η πυρρομυωτίδα.

Στην Ικαρία, δεν υπάρχει κανένα καθεστώς διατήρησης και προστασίας της πανίδας της, σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Οι κύριες απειλές για την πανίδα του νησιού είναι η υπερβόσκηση των δασών, η διάνοιξη νέων δρόμων, η αγροτική εντατικοποίηση. Πληροφορίες αντλήθηκαν από την  Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία  http://www.ornithologiki.gr/

Το αμπελάκι του Αχιλλέα ..και τα ρασκά !

Παγκόσμια ημέρα των ζώων η σημερινή κ ας μας ευαισθητοποιήσει λίγο περισσότερο… κι ας ελπίζουμε... Σεβασμό!                                                           Τις τελευταίες μέρες του Αυγούστου 2019, βρέθηκα στο χωριό μου. Το χαμένο στη μοναξιά του Καρκινάγρι, της δυτικής Ικαρίας. Πηγαίνοντας προς το χωριό, μετά την κάθοδό μου στο λιμάνι του Εύδηλου από το πλοίο, σταμάτησα στο Πέζι, να δω το αμπελάκι μου. Δεν βρήκα ούτε ένα πράσινο φύλλο, για να το φωτογραφίσω. Δυο μέρες πριν φτάσω στο Πέζι, με είχαν προλάβει τα ρασκά κατσίκια, των ρασκών κτηνοτρόφων. Το γεγονός μου θύμιζε άλλη μια φορά, ότι εδώ έχει απαλειφθεί προ πολλού από τη συνείδηση των ανθρώπων, η έννοια του Σεβασμού, και αυτός είναι ο λόγος, που η ζωή είναι υπό διωγμό, και δεν μπορεί να σηκώσει κεφάλι.
Αυτό το αμπελάκι, είναι ένα φυλακτό της ψυχής μου, αλλά είναι και φυλακτό της ψυχής του μακαρίτη του Αχιλλέα του Φραδέλου. Είναι όμως και φυλακτό της ψυχής της Ικαρίας που έχω πάρει μαζί μου στο ταξίδι της ζωής, και με στήνει όρθιο, όταν φυσούν οι δυνατοί άνεμοί της. Με δυο λόγια, αυτό το αμπελάκι, είναι σημαντικό κομμάτι της πατρίδας μου.
Το αμπελάκι αυτό, σαν έκταση, μου το πούλησε ο Αχιλέας, αλλά έχει σημασία να περιγράψω πώς μου το πούλησε. Διότι ο τρόπος που μου το πούλησε, περιγράφει την αυθεντική Ικαριώτικη ψυχή, που αξίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς, για τις νέες γενιές. Αυτή την ψυχή, αξίζει να την έχουμε πατρίδα.
Ο Αχιλέας ξεκίνησε τη ζωή του, με το επάγγελμα του ψαρά. Πώς αλλιώς, αφού είχε γεννηθεί στου Τραπάλου. Στη συνέχεια ξενιτεύτηκε σε κάποιο Θυρωρείο της Αθήνας, για να πάρει τη σύνταξη. Όταν την πήρε, επέστρεψε σ’ αυτό που αγαπούσε: Στο ψάρεμα, στα γνωστά του νερά, της θάλασσας του Καρκιναγρίου. Έφτιαξε τη βάρκα του, τα δίχτυα του, τα παραγάδια του. Του έλειπε όμως ένας ναύτης. Ρώτησε κι’ έμαθε, ότι ήμουν ένας εκπαιδευμένος ναύτης από τον Πατέρα μου, από πολύ μικρή ηλικία. Όταν λοιπόν έφτανα στο χωριό για καλοκαιρινές διακοπές, στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου και στα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια, ο Αχιλέας με περίμενε, για να με ναυτολογήσει από τη δεύτερη μέρα. «Καλώς τον, το ναύτη μου». «Γεια σου Καπετάνιε». «Αύριο το πρωί ξεκινάμε».
Τα χρόνια περάσανε, έγινα Καθηγητής, και οι ανάγκες της ζωής με κράτησαν μακριά από το χωριό, για αρκετά χρόνια.
Όταν παρουσιάστηκα στο χωριό μετά από αυτά τα χρόνια, ο Αχιλέας ήρθε να με καλωσορίσει και να με μαλώσει, που είχα αργήσει να επισκεφτώ το χωριό. Σε περιμένω μου λέει, να σου δώσω ένα παλιό αμπέλι που έχω στο «Πέζι», γιατί εγώ θα φύγω. Εννοούσε τη φυγή, στο μεγάλο ταξίδι, που δεν έχει επιστροφή. Είχε ήδη χάσει τη γυναίκα του, και το ηθικό του είχε καταρρεύσει.
-Ευχαριστώ πολύ για την πρότασή σου. Μου αρέσει, το θέλω, αλλά δεν έχω χρήματα τώρα, για να το αγοράσω.
-Μην σε νοιάζει για τα χρήματα. Θα σου δώσω εγώ!!!
-Δεν έχω ούτε για τα συμβολαιογραφικά!!!
-Μην σε νοιάζει. Εγώ θα τα πληρώσω, και όποτε μπορείς θα μου τα δώσεις. Θέλω να το πάρεις, και να το ξανακάνεις αμπέλι. Να πίνεις απ’ εκεί ένα ποτήρι κρασί, να με θυμάσαι.
Με αυτές τις κουβέντες, ο Αχιλέας είχε δέσει άλλη μια φορά την ψυχή μου χειροπόδαρα. Του έδωσα την υπόσχεσή μου, και αισθανόμουνα την υποχρέωση ότι έπρεπε να βρω οπωσδήποτε τρόπο να την τηρήσω. Επειδή εγώ έπρεπε να φύγω, είπα στη Γυναίκα μου, που δεν είχε καταγωγή από την Ικαρία, να πάει με τον Αχιλέα στο Συμβολαιογράφο, και να γράψει το κτήμα που θα μας πουλούσε, στο όνομά της.
Είσαι τρελός; Πώς θα αγοράσουμε κτήμα χωρίς χρήματα;
-Θα σου δώσει χρήματα ο Αχιλέας!!!
-Τι είναι αυτά που μου λες; Σίγουρα είσαι τρελός.
Της εξήγησα τη σχέση μου με τον Αχιλέα, αλλά και πάλι, δεν ήταν εύκολο πράγμα, να καταλάβει.
Το σχέδιο προχώρησε, κι’ εγώ φορτώθηκα άλλη μια υπόσχεση στον εαυτό μου. Πριν είκοσι περίπου χρόνια, θεώρησα ότι έπρεπε να ανταποκριθώ στην υπόσχεσή μου. Μου σύμβαιναν διάφορα δυσάρεστα πράγματα στη ζωή μου, έφευγε το χώμα κάτω από τα πόδια μου, και είχα ανάγκη να πιαστώ από ένα σταθερό σημείο. Τίποτα δεν ήταν πιο σταθερό, από το αμπελάκι που είχα αποκτήσει με τον συγκεκριμένο τρόπο, που κουβαλούσε τόση θετική διάθεση και ενέργεια.
Προς το τέλος της δεκαετίας του 1990, θεώρησα ότι δεν μπορώ να αναβάλλω άλλο την υπόσχεσή μου. Για να το φέρω σε κατάσταση κατάλληλη να το φυτέψω, ξόδεψα αρκετά χρήματα, για την μπουλντόζα και την περίφραξή του, εκτός από τα άλλα έξοδα. Δεν υπολογίζω τον κόπο και το χρόνο που κατέβαλα, επειδή η ευχαρίστηση ήταν μεγάλη. Το φύτεψα, ανακούφισα την ψυχή μου, και περίμενα με αγωνία το αποτέλεσμα. Θα ήταν η δεύτερη, ή η Τρίτη χρονιά από το φύτεμά του, που πήρα ένα τηλεφώνημα μέσα στο Καλοκαίρι, από ένα φίλο, και με ειδοποιούσε να ξεχάσω το αμπέλι μου, διότι μπήκαν μέσα τα κατσίκια, και δεν άφησαν πράσινο φύλο.
Ένοιωσα ένα βαθύ κλονισμό. Κατέβηκα επειγόντως στο χωριό, είδα με τα μάτια μου του λόγου το αληθές, ρώτησα και έμαθα ποιανού ήταν τα κατσίκια. Του τηλεφώνησα και του περιέγραψα το γεγονός, το οποίο ασφαλώς γνώριζε, διότι με άκουσε με απόλυτη ψυχραιμία.
«Μην κάνεις έτσι», μου απάντησε. Θα σου δώσω να φας ένα κατσικάκι, και θα «πατσίσουμε».
Η απάντησή του, μου προκάλεσε δεύτερο ισχυρό σοκ, διότι μου αποκάλυπτε το εδραιωμένο θράσος, και την έλλειψη κάθε σεβασμού, προς τους άλλους ανθρώπους. Στη συνείδησή του, και η ζωή των ζώων, και η ζωή των άλλων οργανισμών της Φύσης, και η ζωή των άλλων ανθρώπων, ήταν εργαλείο δικό του, στο κυνήγι του χρήματος.
Εδώ είχαμε ολοζώντανη, τη δυσδιάκριτη σε άλλες περιπτώσεις υπέρβαση, όπου η ζωή γίνεται εργαλείο του χρήματος, αντί το χρήμα, να είναι εργαλείο της ζωής. Η πνευματική κατάσταση αυτού του ανθρώπου, αποτέλεσμα της επιδοτούμενης καταστροφής της Ικαρίας από τα Κοινοτικά κονδύλια, μου προκάλεσε ένα δεύτερο ισχυρό σοκ. Έβλεπα ολοκάθαρα, πόσο κακό μπορούν να κάνουν τα χρήματα, όταν τα διαχειρίζονται ασυνείδητοι. Έκλεισα το τηλέφωνο αηδιασμένος, και ασφαλώς παντελώς ανίκανος, να φάω το κατσικάκι του. Κατάλαβα ότι οι Κοινοτικές επιδοτήσεις της αφασικής κτηνοτροφίας, είχαν γίνει ένας νόμιμος μηχανισμός λεηλασίας της Ικαριακής Φύσης, και της Ικαριώτικης ψυχής.
Καμιά σχέση η ψυχή που άφησε ο Αχιλέας, με την ψυχή που πολύ γρήγορα είχε γίνει κυρίαρχη πάνω σ’ αυτό το βράχο, με την νομιμοποίηση της βαρβαρότητας, μέσω των Κοινοτικών ενισχύσεων. Διότι όταν κάνεις τη ζωή εργαλείο του χρήματος, δημιουργείς την πιο χαρακτηριστική βαρβαρότητα της αφασίας.
Τόσο εύκολα και τόσο γρήγορα, μπορούμε να καταστρέψουμε ένα τόπο. Διότι όταν οι άνθρωποι χάνουν την ψυχή τους, τα χάνουν όλα.
Στον τόπο αυτό, οι άνθρωποι επιβίωναν χωρίς χρήματα, με φυσικό τρόπο, επί χιλιάδες χρόνια, επειδή κατάφερναν να διακρίνουν, λεπτές αποχρώσεις της ζωής. Έτσι δημιουργούσαν την ψυχή τους. Τώρα έχει επιδοτηθεί η ισοπέδωση και η διάλυση και των εννοιών, και της Φύσης, και της ψυχής των ανθρώπων. Αλίμονο, αν αυτή η αντιδιαστολή, δεν μας ξυπνήσει.
Αν τα ρευστοποιήσουμε και τα ισοπεδώσουμε όλα, με τη δικαιολογία του χρήματος, πολύ γρήγορα, όλα, θα έχουν γίνει μια άμορφη μάζα. Έννοιες, άνθρωποι, Φύση.
Αφορμές για λεπτές συγκινήσεις δεν θα υπάρχουν σε λίγο. Θα μας περιμένει όλους και όλες, το τέρας της ολοκληρωτικής κατάθλιψης. Θα έχουμε αφήσει στις γενιές που ακολουθούν, την κόλαση, μέσα από την άφρονα αντικατάσταση των λεπτών διαφοροποιήσεων της ζωής, που παράγουν συγκινήσεις και κάνουν τη ζωή συναρπαστική. Θα έχουμε προκαλέσει την αισθητηριακή νέκρωση με τις αγορασμένες ψευδαισθήσεις, που προκαλεί η ασυδοσία και αφασία του μονοδιάστατου «οικονομικού» ανθρώπου.
Αυτό είναι το φόντο της συνείδησής μου, πάνω στο οποίο διαχειρίστηκα το καινούργιο μου σοκ.
Αρχικά τηλεφώνησα στον αντιδήμαρχο Ραχών, του περιέγραψα το γεγονός, και τον κάλεσα να δει, για να γνωρίζει, παρόλο που σε λίγες ημέρες, ολοκλήρωνε τη θητεία του. Του είπα ότι είμαι αυτός, που ενοχλώ πολλούς, με τις δημοσιεύσεις μου στο facebook. Γνώριζα ότι γνώριζε προηγούμενες δημοσιεύσεις μου, και είχε ενοχληθεί. Μου είπε ότι δεν έχει αρμοδιότητα, και με παρέπεμψε στη δασική υπηρεσία. Η Δασική υπηρεσία, μου είπε ότι σύμφωνα με το νόμο 4056, την ευθύνη για τον έλεγχο των κατσικιών, την έχει ο Δήμος. Δική τους ευθύνη είναι, η διαπίστωση και εκτίμηση της ζημιάς, και κλείσαμε ραντεβού για την επομένη.
Στη συνέχεια ξανατηλεφώνησα στον Αντιδήμαρχο, προκειμένου να διαμαρτυρηθώ, για την αποποίηση των ευθυνών του, και την παραπλάνησή μου. Μάταιη η προσπάθειά μου. . Τηλεφώνησα από άλλο τηλέφωνο, για να επιβεβαιώσω τις υποψίες μου, και πράγματι απάντησε αμέσως. Του είπα ποιος είμαι και τον ρώτησα τι έκανε στη διάρκεια της θητείας του, για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Πήρα την απάντηση, ότι έχει ανθρώπους στο γραφείο του, και δεν μπορεί να μου μιλήσει. .
Στη συνέχεια αναζήτησα τον καινούργιο Αντιδήμαρχο, που δεν είχε αναλάβει όμως ακόμη καθήκοντα. Του περιέγραψα το πρόβλημα, και του είπα ότι είναι σκόπιμο να έρθει να δει, για να γνωρίζει το πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει. . Κλείσαμε ραντεβού για την επομένη, και πράγματι είδε με τα μάτια του τη λεηλασία...
Τους άρχοντες που εκλέγουμε να διαχειριστούν τις μικρές και μεγάλες κοινωνίες μας, πρέπει να τους κρίνουμε από την ικανότητά τους να σέβονται τον εαυτό τους, και την Κοινωνία που τους εξέλεξε, χωρίς εξαιρέσεις. Δεν υπάρχει άλλο κριτήριο.
Η έννοια του Σεβασμού από μόνη της, βάζει κάθε κατεργάρη στον πάγκο του...


Το κοινό συμφέρον υπηρετείται από το σεβασμό, την καλόπιστη συζήτηση, και τη συνεργασία, που συναποτελούν το θετικό πνεύμα. Χωρίς αυτό το πνεύμα, δεν μπορούμε να προσφέρουμε στην Κοινωνία διέξοδο από τα προβλήματά της.  ....Δεν υπάρχει ζωή χωρίς Σεβασμό.
Είναι δυνατόν να ζήσει οποιοσδήποτε άνθρωπος και οποιαδήποτε κοινωνία χωρίς Σεβασμό; Ψάχνω να βρω ένα ή μία, που να λέει ότι μπορεί να ζήσει χωρίς σεβασμό.
Είναι ολοφάνερο, ότι για όσα κακά μας συμβαίνουν, φταίει η έλλειψη συνείδησης από το ευρύτερο μέρος της κοινωνίας, της έννοιας του Σεβασμού.
.
Το ερώτημα που θέτει αυτή η μη ολοκληρωμένη συζήτηση, όπως συνήθως συμβαίνει, είναι: Πώς δεν αντιλαμβάνεται αυτή η κοινωνία, ότι η ίδια θρυμματίζει τη ζωή της, όταν ιεραρχεί λάθος τις προτεραιότητές της, και τοποθετεί στη συνείδησή της ως πρωτεύοντα τα τριτεύοντα, και τα πρωτεύοντα τα κάνει τριτεύοντα.

Πηγή Αισιόδοξη Αντίληψη Ζωής

Η λουτρόπολη των Θερμών Ικαρίας από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα...!

Θέρμα – Η Λουτρόπολη της Ικαρίας

H ιστορία των Ιαματικών Πηγών της Ικαρίας χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Η αρχαία Λουτρόπολη “ΘΕΡΜΑΙ”, από το 2ο π.χ. αιώνα είχε αλλάξει όνομα και λεγόταν Ασκληπιείο και οι κάτοικοι “Ασκληπιείς” ή “Ασκληπιείς του Αιγαίου”, προς τιμή του θεού Ασκληπιού που μας είχε έλθει από τη Μικρά Ασία. Στα τέλη του 2ου με αρχές του 1ου π.X. αιώνα ολόκληρη, με το έδαφός της και τις ιαματικές της πηγές, καταποντίστηκε στη θάλασσα από άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία. Έκτοτε τα ερείπιά της στο βυθό της θάλασσας περιμένουν τον ερευνητή, που θα ξεκαθαρίσει την ιστορία. Η περιοχή αυτή μέχρι και σήμερα αποκαλείται “Χαλασμένα Θέρμα”.

Τα σημερινά Θέρμα, η σημερινή Λουτρόπολη, βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τα ερείπια της αρχαίας και η ηλικία της δε ξεπερνά τα 80-90 χρόνια. Μετά την καταστροφή της Αρχαίας Λουτρόπολης, συνέβησαν κοσμοϊστορικά γεγονότα, που άλλαξαν την όψη του τότε γνωστού κόσμου. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία εξακολουθεί τις κατακτήσεις της. Ακολουθεί το Βυζάντιο. Και στη συνέχεια η Τουρκική Αυτοκρατορία στην οποία η Ελλάδα παρέμεινε σκλαβωμένη για 400 χρόνια.

2000 χρόνια μετά την καταβύθιση της λουτρόπολης

Από την καταβύθιση της αρχαίας Λουτρόπολης μέχρι την απελευθέρωση της Ικαρίας από τους Τούρκους, πέρασαν περίπου 200 χρόνια. Σε όλο αυτό το διάστημα, Λουτρόπολη της Ικαρίας δεν υπήρχε. Μόλις το 1901, δηλαδή επί Τουρκοκρατίας, στην περιοχή που είναι η σημερινή Λουτρόπολη, ανακαλύφθηκε τυχαία η ιαματική πηγή Παμφίλη (ιδιωτική).

Θέρμα Ικαρία 1927

Το έτος 1925, 13 χρόνια μετά την απελευθέρωση της Ικαρίας απ’τους Τούρκους και την ένταξή της στο Ελληνικό κράτος, για πρώτη φορά εκδηλώνεται ενδιαφέρον για τις ιαματικές πηγές Ικαρίας, με επίσκεψη για μελέτη και αξιολόγησή τους, του καθηγητή γεωλογίας Κων/νου Κτενά, με βοηθό του τον επιστήμονα Κώστα Μακρή.

Τα έτη 1936 – 1938 πραγματοποιήθηκαν εμπεριστατωμένες έρευνες και μελέτες του διακεκριμένου επιστήμονα Μιχαήλ Περτέση. Τα αποτελέσματα των ερευνών του ανακοινώθηκαν το 1939 στην Ακαδημία Αθηνών και έκαναν γνωστές στην Ελλάδα και το εξωτερικό τις νέες εξαιρετικές ιαματικές πηγές της Ικαρίας.

Δυστυχώς η έκρηξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, η κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς και αργότερα ο καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος, νέκρωσαν τα πάντα γύρω από την λουτρόπολη της Ικαρίας και των ιαματικών της πηγών.

Μετά τον Εμφύλιο

Η ουσιαστική ανάπτυξη της λουτρόπολης των Θερμών αρχίζει από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, αφού εν τω μεταξύ, το έτος 1948, ανακαλύφθηκαν στην ίδια περιοχή, πολύ κοντά η μία στην άλλη, άλλες δύο ιαματικές πηγές, στις οποίες δόθηκαν τα ονόματα Απόλλων και Άρτεμις, η έρευνα και η μελέτη των οποίων απέδειξε ότι είναι ακόμη πιο αποτελεσματικές σε σειρά ασθενειών που μέχρι τότε εθεωρούντο ανίατες και αβελτίωτες. Την ίδια εποχή ανακαλύφθηκε και η (ιδιωτική) πηγή Κράτσα.

Η δεκαετία του 1950 υπήρξε καθοριστική για τη νέα λουτρόπολη στην Ικαρία, που κτιζόταν και οργανωνόταν κυριολεκτικά από το μηδέν, από ανθρώπους ντόπιους με ελάχιστες οικονομικές δυνατότητες και τα πρώτα καταλύματα, ενός, δύο ή τριών λιτών δωματίων, άρχιζα να κτίζονται στην περιοχή. Στη δεκαετία αυτή, η φήμη των ιαματικών πηγών της Ικαρίας απλώνεται με μεγάλη ταχύτητα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό.

Θέρμα Ικαρία 1950

Οι κοινοτικές εκλογές ανέδειξαν για Πρόεδρο της Κοινότητας του Αγίου Κηρύκου, το γιατρό Μαρίνο Λεφέ. Ο ίδιος, μαζί με το Κοινοτικό Συμβούλιο, κατά τη διάρκεια της 4χρονης θητείας τους ανήγειραν το Υδροθεραπευτήριο της πηγής Απόλλων, για κείνη την εποχή αξιόλογο και εντυπωσιακό, το οποίο μέχρι και σήμερα λειτουργεί. Κατασκεύασαν κάποιους δρόμους πρόσβασης και κατασκεύασαν την πλατεία μπροστά στο Υδροθεραπευτήριο Απόλλων, που μέχρι σήμερα είναι η κεντρική πλατεία της σημερινής λουτρόπολης. Παράλληλα κατασκεύασαν και το κτίριο του Υδροθεραπευτηρίου στην ιαματική πηγή Ασκληπιού στον Άγιο Κήρυκο.

Η Επιλογή από την Παγκόσμια Συνομοσπονδία Αναπήρων Πολέμου

Το ίδιο χρονικό διάστημα, η Παγκόσμια Συνομοσπονδία Αναπήρων Πολέμου, επηρεασμένη από τη καθημερινά γιγαντούμενη παγκόσμια φήμη των θαυματουργών ιαματικών πηγών Ικαρίας και αφού ενημερώθηκε σχετικά για την μοναδικότητά τους από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου, ενδιαφέρθηκε σοβαρά για τη δημιουργία, στην Ικαρία, με δαπάνες της, κατάλληλων λουτρικών εγκαταστάσεων προς χρήση αναπήρων από όλο τον κόσμο και μιας παιδούπολης, στην οποία θα φιλοξενούνταν τα παιδιά των λουόμενων αναπήρων.

Το κοινοτικό συμβούλιο και ο πρόεδρος της κοινότητας ανταποκρίθηκαν αμέσως στο αίτημα και δήλωσαν ότι θα προσφέρουν τις απαιτούμενες εκτάσεις. Δυστυχώς όμως το κράτος απέδειξε πλήρη αδιαφορία και έτσι χάθηκε μια αληθινή ευκαιρία που θα καθιστούσε την Ικαρία πόλο έλξης λουομένων από όλο τον κόσμο.

Μετά από αυτό οι Καριώτες συνειδητοποιώντας πια ότι είναι μόνοι τους, προσπαθούν να βελτιώσουν την Λουτρόπολη, χωρίς επαρκή κεφάλαια, για να ανταποκρίνεται στις στοιχειώδεις απαιτήσεις των ασθενών. Η λουτρόπολη της Ικαρίας βελτιώνεται από άποψη εικόνας και λειτουργικότητας και κάποια ξενοδοχεία μικρά και μεσαία αρχίζουν να κτίζονται.

Η λουτρόπολη των Θερμών από το 1990 και μετά

Η λουτρόπολη των Θερμών στις δεκαετίες που ακολούθησαν, διαδεχόμενες η μία την άλλη, συνεχίζει μόνη της, χωρίς καμία κρατική βοήθεια με όπλο της πάντα τα εξαιρετικά της αποτελέσματα, που γιγαντώνουν και πολλαπλασιάζουν καθημερινά την παγκόσμια φήμη της.

Οι προσερχόμενοι πάσχοντες ανέρχονται πια σε πολλές χιλιάδες τη κάθε λουτρική περίοδο και οι λούσεις σε πολλές δεκάδες χιλιάδες. Και φτάνουμε στη δεκαετία του 1990 όταν το Κράτος δείχνει και πάλι το εχθρικό του πρόσωπο, αφήνοντας να χαθεί μια δεύτερη εξαιρετική ευκαιρία για την Ικαρία. Ειδικότερα: τα τότε Μεσογειακά Οικονομικά Προγράμματα της ΕΟΚ, προέβλεπαν χρηματοδότηση για εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη λουτροπόλεων ιαματικών πηγών.

Η Ελλάδα εκδήλωσε το ενδιαφέρον της και επέλεξε τον εκσυγχρονισμό, πιλοτικά, δύο λουτροπόλεων της Ικαρίας και της Απολλωνίας Θεσσαλονίκης. Η Λουτρόπολη της Ικαρίας όχι, από υπαιτιότητα της Κρατικής Τράπεζας ΕΤΒΑ, με την οποία ο Δήμος Αγ. Κηρύκου είχε υπογράψει σχετική σύμβαση για την υλοποίηση του προγράμματος.

Στο τέλος της ίδιας δεκαετίας, υπήρξε εξαγγελία του τότε Πρωθυπουργού Κ. Σημίτη, για ένα σημαντικό ποσό της τάξης των 7 δισ. δρχ για να εκσυγχρονιστούν οι ιαματικές πηγές Ικαρίας κάτι όμως που δεν συνέβη.

Και κάπως έτσι όλα αυτά τα χρόνια Δήμος, φορείς και κάτοικοι μόνοι παλεύουν για το καλό της λουτρόπολης, για να κρατήσουν ζωντανή την ιστορία της Ικαριάς και ζουν με την ελπίδα ότι κάποια μέρα ο θησαυρός αυτός, με τον οποίο είναι προικισμένο το νησί, θα αξιοποιηθεί προς όφελος όλων των καριωτών που πεισματικά αρνούνται να εγκαταλείψουν το μικρό τούτο αλλά ανδρείο νησί!

Πηγές:  https://www.visittherma.com/el/
ΘΕΡΜΑ – Η σημερινή λουτρόπολη της Ικαρίας, του Ιωάννη Μουλά
Φωτογραφία Εξωφύλλου: «Θέρμα – Λουτρά Ικαρίας 1957», Κωνσταντίνος Σταμούλος

Ενδημισμός και ενδημικά φυτά του Αιγαίου Πελάγους

Ενδημισμός και ενδημικά φυτά Το Αιγαίο πέλαγος θεωρείται εργαστήρι βιοποικιλότητας λόγω της πολύπλοκης παλαιογεωγραφίας, της γεωμορφολογίας και της θέσης του στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων αλλά και λόγω της μακραίωνης ανθρώπινης παρουσίας. Οι παράγοντες αυτοί διαμόρφωσαν τη σημερινή χλωρίδα του Αιγαίου που περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό ενδημικών ειδών. Από τα 900 - 1.000 ενδημικά είδη (1.200 - 1.400 taxa) της Ελλάδας, περίπου 380 είδη (520 taxa) είναι ενδημικά στο Αιγαίο, δηλαδή απαντούν αποκλειστικά στα νησιά του. Συνολικά, στις 5 χλωριδικές υποδιαιρέσεις του Αιγαίου (Βόρειο Αιγαίο, Δυτικό Αιγαίο, Ανατολικό Αιγαίο, Κυκλάδες, Κρητική περιοχή) απαντούν τα μισά περίπου από τα ελληνικά ενδημικά φυτά. Το Αιγαίο είναι ένα ηπειρωτικό αρχιπέλαγος, δηλαδή τα περισσότερα νησιά του αποτελούν τμήματα της ηπειρωτικής ηφαλοκρηπίδας, της αρχαίας Αιγηίδας, που η απομόνωσή τους, από την υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα και από την ηπειρωτική Τουρκία, άρχισε κατά το Μειόκαινο (9 - 10 εκατομμύρια χρόνια πριν) και μετά από περιπετειώδεις μεταβολές ολοκληρώθηκε κατά το Πλειστόκαινο (1,8 εκατομμύρια έως 10.000 χρόνια πριν). Δεν έχουν όλα τα νησιά την ίδια παλαιογεωγραφία. Ορισμένα νησιά, όπως τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, θεωρούνται «γέφυρες» καθώς κάποια διατηρούσαν τη σύνδεσή τους με την ηπειρωτική χώρα μέχρι και πριν από 9 - 10.000 χρόνια. Αντίθετα με τα άλλα νησιά, η Σαντορίνη και η Νίσυρος θεωρούνται ωκεάνια νησιά γιατί αναδύθηκαν μετά από ηφαιστειακή δραστηριότητα και δεν ήταν ποτέ ενωμένα με την ξηρά. Ενώ ορισμένα νησιά, όπως η Τέλενδος και οι Λειψοί δεν απομονώθηκαν παρά κατά τους ιστορικούς χρόνους. Η Κρήτη αποτελεί εξαίρεση καθώς λόγω της μακροχρόνιας απομόνωσης (9 εκατομμύρια χρόνια) θεωρείται «ηπειρωτικό θραύσμα» και με 165 τοπικά ενδημικά είδη (224 taxa) είναι η περιοχή με τον υψηλότερο ενδημισμό στην Ελλάδα. Η Εύβοια, συγκριτικά, λόγω γειτνίασης με τη Στερεά Ελλάδα, θεωρείται ότι βιογεωγραφικά ανήκει στην ηπειρωτική Ελλάδα και έχει 34 τοπικά ενδημικά είδη (42 taxa). Πρέπει βέβαια να σημειώσουμε, ότι εκτός της Κρήτης, η Εύβοια και άλλα νησιά όπως η Κάρπαθος (10 ενδημικά taxa) και η Ικαρία (13 ενδημικά taxa), φυτογεωγραφικά με το ένα πόδι στο Κεντρικό Αιγαίο και το άλλο στη Μικρά Ασία, έχουν ενδημισμό μεγαλύτερο από τον αναμενόμενο για το μέγεθός τους. Οι διαδικασίες ειδογένεσης, δημιουργίας δηλαδή νέων ειδών, σχετίζονται με τη γεωγραφική, οικολογική και αναπαραγωγική απομόνωση των πατρικών ειδών.

Στην περιοχή του Αιγαίου, η ιδιαίτερη παλαιογεωγραφική και ιστορική πορεία κάθε νησιού σε συνδυασμό με τη γεωμορφολογία του (το ανάγλυφο του εδάφους, τα πετρώματα, το υψόμετρο) και τα ποικίλα προσφερόμενα ενδιαιτήματα έχουν ως αποτέλεσμα την παρουσία ενδημικών φυ- τών με διαφορετική προέλευση, διαφορετικά πρότυπα εξάπλωσης και διαφορετικές προσαρμογές. Υπάρχουν στο Αιγαίο αρχαία φυτά, υπολείμματα άλλων εποχών, ακόμα και κάποια που εμφανίστηκαν πριν να εμφανιστεί το μεσογειακό κλίμα, στο Τριτογενές, ίσως και ακόμα παλαιότερα, και παρέμειναν απομονωμένα, χωρίς πια συγγενικά είδη, με περιοχή εξάπλωσης πιθανότατα μικρότερη από την αρχική τους. Αυτά είναι τα παλαιοενδημικά φυτά, «μουσειακά» θα μπορούσε κανείς να πει είδη, πολύτιμα από επιστημονική άποψη αφού συχνά διατηρούν χαρακτήρες που έχουν πια χαθεί. Η εντυπωσιακή Centaurea lactucifolia (θριδακόφυλλη Κενταύρια) αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο των απότομων ασβεστολιθικών βράχων του Ατάβυρου στη Ρόδο. Στους ίδιους βράχους του Ατάβυρου και του Προφήτη Ηλία μπορεί κανείς, αν είναι τυχερός, γιατί είναι σπάνιο και ανθίζει μόνο μια φορά στην πολύχρονη ζωή του, να δει το Asyneuma giganteum (γιγάντιο Ασύνευμα), με περισσότερα από 1000 ιώδη άνθη στον μακρύ ανθοφόρο βλαστό του. Το Asyneuma giganteum είναι απειλούμενο είδος γιατί η περιοχή εξάπλωσής του είναι μικρή (Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος), οι πληθυσμοί του είναι μικροί και η βόσκηση το περιορίζει στους πολύ απότομους και δυσπρόσιτους βράχους.

Το γένος Allium (είδη σκόρδων), για το οποίο η χώρα μας αποτελεί κέντρο εξέλιξης, αντιπροσωπεύεται από 21 taxa ενδημικά στην περιοχή του Αιγαίου. Στα αρχαία είδη συγκαταλέγονται τα Allium brulloi και Allium luteolum. Το πρώτο είναι στενοενδημικό και απαντά μόνο σε σχισμές βράχων στην Αστυπάλαια. Το δεύτερο όμως έχει ευρύτερη εξάπλωση σε φρύγανα και πετρώδη εδάφη σε αρκετά νησιά: Αμοργός, Ανάφη, Άνυδρος, Κουφονήσια, Νάξος και Πάρος. Τα περισσότερα ενδημικά του Αιγαίου, όπως και ολόκληρης της Μεσογείου, είναι νεοενδημικά, εξελίχθηκαν δηλαδή πιο πρόσφατα. Τα νεοενδημικά αποτελούν δείγμα της δυναμικής ειδογένεσης στο χώρο του Αιγαίου, γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν διαμορφώνονται στρατηγικές διατήρησης. Τέτοιο παράδειγμα αποτελούν τα ενδημικά φυτά του συμπλέγματος της Nigella arvensis (τα είδη της Nigella είναι γνωστά με τα ονόματα μαυροκούκι ή άγριο κύμινο) που απαντούν σε φρύγανα, πετρώδεις θέσεις και ακόμα και σε εγκατελειμμένες καλλιέργειες σε όλο το Αιγαίο. Τα είδη αυτά διαφοροποιήθηκαν λόγω απομόνωσης (αλλοπατρικά) ή μέσω άλλων διαδικασιών (π.χ. γενετική ασυμβατότητα) από το τέλος του Πλειοκαίνου ως το τέλος του Πλειστοκαίνου. Από τα υποείδη της Nigella arvensis ενδημικό είναι μόνο το υποείδος aristata που απαντά στη Νότια και Κεντρική Ελλάδα και στο Δυτικό Αιγαίο. Η Nigella carpatha (Κάσος, Κάρπαθος), η Nigela stricta (Κύθηρα, Κρήτη) και η Nigella doerfleri (Αντικύθηρα, Βελοπούλα, Κυκλάδες και Κρήτη) προέρχονται από προγόνους που απομονώθηκαν νωρίς από τον κύριο κλάδο της arvensis, περισσότερο από 2 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Από την άλλη μεριά, η Nigella icarica, πιο πρόσφατη, αποτελεί ένδειξη του χωρισμού της Ικαρίας από τη Σάμο και την Ανατολία κατά τη μετα-παγετώδη περίοδο (125–75.000 χρόνια πριν). Η Nigella degenii είναι ένα καθαρά Κυκλαδικό είδος που απομονώθηκε τουλάχιστον 2 εκατομμύρια χρόνια πριν, εποίκισε την περιοχή των Κυκλάδων και, αφού τα νησιά χωρίστηκαν μόνιμα μεταξύ τους, διαφοροποιήθηκε σε 4 υποείδη. Το τυπικό υποείδος degenii απαντά σε πολλά νησιά των Κεντρικών Κυκλάδων ενώ το υποείδος barbro απαντά στις βόρειες Κυκλάδες. Τα άλλα δύο υποείδη έχουν περιορισμένη εξάπλωση, το υποείδος jenny μόνο στη Σύρο (όπου είναι αρκετά συχνό) και το υποείδος minor μόνο στη νησίδα Παχειά νότια της Ανάφης (το 1999 βρέθηκαν μόνο λίγα άτομα στη νησίδα η οποία είχε υποστεί βόσκηση από κατσίκια και κουνέλια). Τα διαφορετικού μεγέθους, υψομέτρου και προέλευσης νησιά του Αιγαίου προσφέρουν ποικιλία ενδιαιτημάτων, δηλαδή οικολογικών θώκων, που μπορούν να καταλάβουν τα φυτά.

Οι βράχοι και ειδικά τα μεγάλα συστήματα ασβεστολιθικών βράχων, όπως ο Κάλαμος της Ανάφης, ο Κρικέλας της Αμοργού, ο Αθέρας της Ικαρίας, το Φεγγάρι της Σαμοθράκης, ο Κόχυλας της Σάμου, είναι το ενδιαίτημα, το σπίτι και το καταφύγιο, των περισσότερων ενδημικών φυτών. Θεωρείται ότι τα μεγάλα συστήματα βράχων έχουν δράσει ως καταφύγια για απειλούμενα είδη παλαιότερων εποχών. Τα χασμόφυτα, τα φυτά που εξειδικεύονται σε αυτό το ενδιαίτημα, είναι προσαρμοσμένα στις αντίξοες συνθήκες έκθεσης, υγρασίας και θρεπτικών, ικανά να ριζώσουν στις σχισμές και να διεισδύουν στο βράχο. Tο ευπρόσιτο φαράγγι Παλάτια της Σαρίας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο επισκέπτης βρίσκεται σε μία έκθεση περισσότερων από 20 ενδημικών και σπάνιων χασμόφυτων, από τους απλωτούς θάμνους της Hirtellina fruticosa (συχνή σε Αστυπάλαια, Κάρπαθο, Κάσο, Κρήτη, Σύμη) που θάλλουν σε όλο το μήκος του φαραγγιού, έως το τεράστιο Seseli gummiferum subsp. Crithmifolium (τύπος αγριοσέληνου, σπάνιου στο Νότιο Αιγαίο) και τον Dianthus fruticosus subsp. Carpathus (το θαμνώδες αγριογαρύφαλλο της Καρπάθου) που εμφανίζονται σποραδικά. Χασμόφυτα πολυετή είναι και οι περισσότερες καμπανούλες που αντιπροσωπεύονται στο Αιγαίο από 30 ελληνικά ενδημικά taxa, 27 από τα οποία είναι τοπικά ενδημικά. Ορισμένες περιορίζονται σε ένα νησί, όπως η εξαιρετικά σπάνια Campanula rechingeri που απαντά μόνο στη νησίδα Πιπέρι των Σποράδων και η Campanula carpatha που βρίσκεται παντού στην Κάρπαθο αρκεί να έχει βράχο.

Άλλες απαντούν σε πολλά νησιά, αλλά συνήθως με λίγα άτομα στο καθένα, όπως η Campanula laciniata γνωστή ως μουσταμάβλα στη Φολέγανδρο. Αντίθετα, οι μικρές μονοετείς καμπανούλες βρίσκονται συνήθως σε αποικίες με αφθονία ατόμων και δεν περιορίζονται στους βράχους, αλλά είναι κυρίως είδη των ξηρών λιβαδιών που σχηματίζονται ανάμεσα σε φρύγανα και θαμνώνες και ακόμα και σε παρυφές δρόμων και καλλιεργειών. Τέτοιες είναι οι καμπανούλες του συμπλέγματος της Campanula drabifolia, όπως η Campanula pinatzii (Κάρπαθος, Κάσος) και η Campanula rhodensis (Ρόδος). Πραγματικά, τα φρύγανα και οι θαμνώνες, με τα ανοίγματα που φιλοξενούν πλήθος ποωδών ειδών, είναι το δεύτερο ίσως σε συχνότητα ενδιαίτημα των ενδημικών φυτών. Οι ενδημικοί θάμνοι των φρυγάνων, όπως το Teucrium gracile (Κάσος, Κάρπαθος, Κρήτη) είναι λίγοι. Οι περισσότεροι έχουν κάπως ευρύτερη εξάπλωση, όπως η Centaurea inosa, ο αλίφονας, που απαντά σε ένα κομπολόι νησιών, στην Αττική, το Γύθειο και τη Μικρά Ασία. Τα ενδημικά ποώδη είδη είναι αρκετά και συχνά έχουν ευρεία εξάπλωση, όπως η Filago cretensis και από τις Σιληνές, ένα από τα μεγαλύτερα γένη στην Ελλάδα, η κυκλαδική Silene cythnia Στις μονοετείς Σιληνές ανήκουν και δύο είδη της ολιγομελούς κατηγορίας των αμμόφιλων ενδημικών ειδών, η Silene sartorii που είναι συχνή στις Κυκλάδες και πιο σπάνια στα παράλια της Αττικής και της Αργολίδας, και η σπανιότατη και απειλούμενη Silene ammophila που σήμερα επιβιώνει σε λίγες ακτές της Κρητικής περιοχής. Το ίδιο σπάνια είναι και τα ενδημικά είδη που αναπτύσσονται σε δάση, αφού τα δάση είναι σπάνια στα μικρά νησιά του Αιγαίου. Στα δάση κυπαρισσιού και μόνο εκεί βγαίνει η σπάνια και απειλούμενη παιώνια της Ρόδου, η Paeonia clusii subsp. Rhodia, φλασκανούρα για τους ντόπιους. Το λευκό, ανοιξιάτικο κυκλάμινο της Ρόδου, Cyclamen rhodium subsp. Rhodium είναι αντίθετα συχνό σε δάση και θαμνώνες στη Ρόδο και στην Κω.                                                                                                                      Ικαρία 

Το Cephalaria squamiflora είναι ενδημικό στην περιοχή του Αιγαίου, όπου είναι γνωστή από έξι νησιά: Gioura, Χίος, Ικαρία, Αμοργός, Δυτική Κρήτη (Λευκά Όρη) και Κάρπαθος (Καλλιμνή). Ένα κύριο στοιχείο της ποιότητας και της σημασίας του τόπου είναι η υψηλή βιοποικιλότητά του, η οποία είναι σαφής στην ποικιλία των τύπων οικοτόπων και στην πλειονότητα των ενδημικών και τοπικών ενδημικών φυτών και ασπόνδυλων που υπάρχουν στην περιοχή. Αυτός ο υψηλός βαθμός ενδημισμού (π.χ. είδη ενδημικά της Ικαρίας, όπως το Symphytum icaricum και είδη ενδημικά στο Ανατολικό Αιγαίο, όπως τα Cephalaria squamiflora ssp. Squamiflora, Onopordum majorii και Arenaria muralis) προέρχονται κυρίως από τη γεωγραφική θέση της Ικαρίας πολύ κοντά στη Μικρά Ασία) καθώς και από τα μεγάλα υψόμετρα και τη δίκαιη ποικιλία βιοτόπων που υπάρχουν στην προτεινόμενη τοποθεσία. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι λόγω της απομόνωσης από τις κύριες τουριστικές περιοχές της Ελλάδας και των περιορισμένων ανθρώπινων δραστηριοτήτων εντός του χώρου, τα δάση Pinus brutia και οι μικτοί σχηματισμοί Cupressus sempervirens στο νησί της Ικαρίας βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης. Αξίζει να σημειωθεί η παρουσία του τοπικού ενδημικού και απειλούμενου με εξαφάνιση ειδών Iberis arbuscula (παλαιότερα Iberis runemarkii) που αναφέρεται στα φυτά του Παραρτήματος II, τμήμα 3.2.g., το οποίο προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης και από τον Ελληνικό Νόμο (ΠΔ 67/81). Μόνο ένας πληθυσμός αυτού του είδους είναι γνωστός, βόρεια της Πλάγιας. 

Αξιόλογα Φυτά

Campanula hagielia

Centaurea raphanina mixta

Cephalaria squamiflora squamiflora (Κεφαλάρια η λεπιδανθής)

Ο Corydalis integra

Dianthus elegans (Αγριογαρφύφλο το κομψό)

Digitalis cariensis

Erysimum senoneri icaricum

Fritillaria bithynica

Galanthus ikariae ikariae

Hypericum cuisinii

Muscari macrocarpum

Onopordum majorii

Polygonum icaricum

Ptilostemon gnaphaloides pseudofruticosus (Πυλωστήρων ο ψευδοθαμνώδης)

Ranunculus thasius

Scutellaria rubicunda ikarica

Verbascum ikaricum

https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/GR4120004/

Ως επίλογο στη σύντομη αυτή παρουσίαση των ενδημικών του Αιγαίου, θα αναφερθούμε στην πιο ιδιόμορφη ίσως κατηγορία ενδημικών, αυτών που ενδημούν στις περισσότερες από 2.000 νησίδες. Βρίσκονται συνήθως στην ιδιαίτερη επιπαράλια ζώνη όπου φτάνει ο ψεκασμός της θάλασσας αλλά δεν λούζεται από το κύμα. Η Silene holzmannii έχει βρεθεί σε 34 νησίδες και είναι απειλούμενη γιατί οι πληθυσμοί της έχουν μεγάλες διακυμάνσεις και είναι ευαίσθητοι στη βόσκηση. Βγαίνει σε αλοφυτικά λιβάδια, που τα μοιράζεται με τη μαργαρίτα των νησίδων, την Anthemis scopulorum, στις νησίδες Μικρό Καλαπόδι, Δύο Αδέλφια Φολεγάνδρου, Τρίστομο Καρπάθου και Μεγάλο Φωκιονήσι.                                                             Πηνελόπη Δεληπέτρου, Δρ. Βιολογίας Κυριάκος Γεωργίου, αναπληρωτής καθηγητής Φυσιολογίας Φυτών στον Τομέα Βοτανικής (Τμήμα Βιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Παν/μίου Αθηνών) Η ΦΥΣΗ, τεύχος 129, Απρίλιος – Ιούνιος 2010

Ενδημισμός και ενδημικά φυτά Το Αιγαίο πέλαγος θεωρείται ...

ikariamag.gr