ΟΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΊΟΥ

Το Αιγαίο,  ο ανατολικός κόλπος της Μεσογείου και το λίκνο του ελληνικού πολιτισμού, υπήρξε  πριν πολλά χρόνια ένα εξαιρετικό λημέρι για τους πειρατές,  Τα χιλιάδες μικρά νησιά με τα  βράχια,τις  σπηλιές, και τις πολλές κρυμμένες παραλίες έγιναν  ιδανικές κρυψώνες  για τους Πειρατές Χρησιμοποιώντας τα ως ορμητήριο μπορούσαν να εντοπίζουν και να λεηλατούν τα εμπορικά πλοία που ταξίδευαν μέσα στη περιοχή τους.Το έργο της πειρατείας γινόταν  επίσης λιγότερο δύσκολο από το γεγονός ότι τα εμπορικά πλοία έπλεαν κοντά στην ακτή και ποτέ δεν αποτολμούσαν ταξίδια  στην ανοικτή θάλασσα.  Οι δραστηριότητες των Πειρατών είχαν δυο στόχους ...πρώτον τα διερχόμενα σκάφη και τα εμπορεύματα τους και δεύτερον τις επιδρομές ενάντια στους τοπικούς πληθυσμούς των νησιών με στόχο να κλέψουν τους πολύτιμους σπόρους ,τα ζώα τους και συνάμα την αρπάγη των νεότερων και δυνατότερων από τους ντόπιους για να τους χρησιμοποιήσουν ως άμισθα πληρώματα στα πειρατικά σκάφη τους. Νησιά όπως η Ίος το 1528, η Σάμος για πολλές δεκαετίες, αλλά και η Σκιάθο, η Σκόπελος και τα Κύθηρα το 1570 έγιναν  έρημα, ως αποτέλεσμα της εν λόγω δραστηριότητας.Τον 16ο και ιδιαίτερα τον 17ο αιώνα, η πειρατεία αποτελεί κανόνα της καθημερινής ζωής. Από το Βόρειο Αιγαίο ως το Ικάριο (το δικό μας πέλαγος) και το Λιβυκό πέλαγος τα πειρατικά και κουρσάρικα καράβια παραμονεύουν. Οι απέραντες ελληνικές ακτές με την ιδιαίτερη ακτογραμμή, τους βράχους, τις σπηλιές και τους πάμπολλους αθέατους όρμους είναι ιδανικά κρησφύγετα. Ο περιηγητής Deshayes συμβουλεύει τους ταξιδιώτες για Κωνσταντινούπολη να αποφεύγουν το ταξίδι με πλοίο, διότι οι πειρατές καραδοκούν ανάμεσα στην Κρήτη και την Πελοπόννησο (Κάβο Μαλέα).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατά την περίοδο της πειρατείας παρουσιάζει η νήσος Κίμωλος, η οποία έχει κάτι σαν ασυλία από πειρατές και κουρσάρους καθώς φιλοξενεί μόνο περί τις πεντακόσιες γυναίκες και έξι με οκτώ καθολικούς παπάδες για τις ανάγκες των πειρατών του Αιγαίου. Ένα άλλο σημαντικό λημέρι πειρατών ήταν και οι Φούρνοι Κορσεών (ή αλλιώς Φούρνοι Ικαρίας)Τα ελληνικά κουρσάρικα και πειρατικά είχαν συνήθως στα πληρώματα τους ορθόδοξους παπάδες όπου για τα πειρατικά της Μάνης ήταν απαράβατος κανόνας.

Ο Ιούλιος Βερν το 1883 έως 1888 ακολουθεί θαλάσσιες ρότες με μηχανοκίνητο ιστιοφόρο. Το 1884 γράφει το βιβλίο "Το Αρχιπέλαγος στις φλόγες" (ή "Οι Πειρατές του Αιγαίου") όπου και μας περιγράφει πως στην Μάνη οι μοναχοί ήταν ουσιαστικά βιγλάτορες που καραδοκούσαν να φανεί κάποιο πλοίο και με τεχνάσματα μετά να το οδηγήσουν στα βράχια ή σε κάποιο ύφαλο. Έτσι λοιπόν μπορούσαν οι ντόπιοι να πλιατσικολογήσουν χωρίς κινδύνους. Τέλος αναφέρεται διεξοδικά στην περιοχή της Μάνης του Μαραθιά, Κυθήρων και Αντικυθήρων.

— Καράβι! ξεφώνισε. ο καλόγερος Σαν αστραπή τινάχτηκαν όλοι οι τεμπέληδες, χτύπησαν παλαμάκια κι έτρεξαν σ’ ένα βράχο πάνω από το λιμάνι. Από κει μπορούσαν ν’ αγναντέψουν μακριά όλο το πέλαγος. Ένας ξένος θα νόμιζε πως η κίνηση τούτη έγινε από το ενδιαφέρον που έχουν οι ναυτικοί για κάθε πλοίο που έρχεται από τα ξένα. Μα πολύ πιο συμφεροντολογικό ενδιαφέρον αναστάτωνε έτσι τους λιμανιώτες μας. Γιατί οι Μανιάτες ήταν τότε αγριώτατος λαός και φοβεροί κουρσάροι. Κι ακριβώς το λιμάνι του Οίτυλου στην άκρη της Πελοποννήσου, ανάμεσα σε δυο θάλασσες και κοντά στα Ανηκύθηρα, το αγαπημένο νησί των κουρσάρων, ήτανε περίφημο για τη δουλειά τούτη. Το κέντρο αυτό της Μάνης το λέγανε Κακοβούνι κι οι κακοβουνιώτες, ενεδρεύοντας στην άκρη αυτή του Ταίναρου, στύλωναν τα μάτια τους στο πέλαγος λαχταρώντας το πρώτο καράβι που θα φανεί να το κουρσέψουν. Του ρίχνονταν με τα δικά τους καράβια ή το τραβούσαν κοντά στη στεριά με ψεύτικα σινιάλα. Παντού λήστευαν και έκαιγαν. Λίγο τους έμελε αν το πλήρωμα ήταν Τούρκοι, Αραπάδες, Μαλτέζοι ή Έλληνες ακόμα! Τους έσφαζαν αλύπητα ή τους πουλούσαν σκλάβους στην Αφρική. Τύχαινε και δεν είχανε δουλειά, και δεν περνούσανε καράβια από τ’ ακρογιάλια της Κορώνης ή της Λακωνίας; Τότε, λοιπόν, παρακαλούσανε το θεό της φουρτούνας, να ευδοκήσει να τους στείλει κανένα καράβι μεγάλο και πλούσια φορτωμένο! Τώρα όμως και λίγες βδομάδες οι σφαγές και τα κούρσα είχανε σταματήσει. Κανένα καΐκι δεν ξέπεσε στ’ ακρογιάλια της Μάνης. Φαντάζεστε λοιπόν τι χαρά ξέσπασε, ήταν το καλόγερος πρόσφερε την περιπόητη λέξη: — Καράβι!..απόσπασμα απο το βιβλίο του ΙΟΥΛΙΟΥ ΒΕΡΝ ΟΙ ΠΕΙΡAΤAI ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ (L’ARCHIPEL ΕΝ FEU) Διασκευή: Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ     φωτογραφια

Κοσμάς Ινιωτάκης

Σ' όλα τα νησιά του Αρχιπελάγους και στις παράκτιες περιοχές υπήρχαν παρατηρητήρια, βίγλες, απ' όπου οι βιγλάτορες παρακολουθούσαν μέρα και νύχτα τα καράβια που πλησίαζαν στη στεριά και ειδοποιούσαν τον πληθυσμό μόλις διέκριναν κάποιο πλοίο.

Διαβόητος έμεινε σε όλη την Μεσόγειο ο Έλληνας εξωμότης πειρατής και κουρσάρος Μπαρμπαρόσα (Κοκκινογένης). Στην ουσία όμως δεν επρόκειτο για έναν αλλά για δύο αδέρφια, οι οποίοι κατάγονταν από τη Λέσβο και ήταν εγγόνια παπά. Το 16ο αιώνα είχαν καταληστέψει με τα πλοία τους όλα τα παράλια της ανατολικής Μεσογείου και τις Ενετοκρατούμενες Κυκλάδες, σπέρνοντας τον τρόμο σε όλο το Αιγαίο με απίστευτη αγριότητα, δημιουργώντας μέχρι και δικό τους κράτος (Μπαρμπαριά) και κόβοντας δικό τους νόμισμα.

Είναι γεγονός ότι κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου επιδίδονται στην πειρατεία άνθρωποι κάθε εθνικότητας και θρησκεύματος από νησιώτες μέχρι Τυνήσιους, Βενετούς, Σικελούς και Τούρκους. Πειρατές ήταν και οι Μανιάτες. Τη Μάνη την ονόμαζαν Μεγάλο Αλγέρι. Τον 18 αιώνα, η Μάνη ζει από πειρατικές επιδρομές αποκλειστικά. Όταν δεν ταξιδεύουν με τα καράβια τους, ενεδρεύουν περιμένοντας να παρασυρθεί κάποιο καράβι στην ακτή από την κακοκαιρία ή από τα δόλια τεχνάσματα τους.

Αρχές 19ου αιώνα ο αριθμός των ελληνικών πλοίων που επιδίδονται σε πειρατικές επιδρομές αυξάνεται σταθερά εξαιτίας της δυσμενούς τροπής που παίρνει ο Αγώνας. Στις αρχές του 1828 ήταν περί τα 1.500 πλοία και 50.000 ναύτες που ασχολούνται συστηματικά με την πειρατεία και λυμαίνονται το Αιγαίο. Από τον Ελλήσποντο ως τη Ρόδο και τα ανατολικά παράλια της Πελοποννήσου οι πειρατές προκαλούν με τη δράση τους πάμπολλα προβλήματα. Αυτός που τελικά κατόρθωσε να ελέγξει την κατάσταση, ήταν ο Καποδίστριας όταν ήρθε τον Ιανουάριο του 1828 στην Ελλάδα, για να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Η καταστολή της πειρατείας υπήρξε άμεση και εντυπωσιακή. Η πειρατεία εκριζώθηκε με τη σύσταση δύο ελληνικών μοιρών υπό τον Ανδρέα Μιαούλη και τον Κωνσταντίνο Κανάρη. Ωστόσο η δολοφονία του Καποδίστρια (1831) και η αναρχία που ακολούθησε, αναζωπύρωσε τη δραστηριότητα των πειρατών, μολονότι η Ελλάδα από το 1830 ήδη άρχισε τον ελεύθερο πολιτικό της βίο, που δεν της εξασφαλίζει όμως και την ανάλογη ευνομία.

Η εμφάνιση πειρατικών πλοίων στην ελληνική θάλασσα διακόπηκε οριστικά το 1850, όταν το Πολεμικό Ναυτικό ανέλαβε την καταδίωξή τους με την παράλληλη δράση και ξένων στόλων καταστρέφοντας οριστικά τα πειρατικά ορμητήρια του Αιγαίου. Από τη χρονιά αυτή ξεκινάει ως ένδειξη ελευθερίας και το άσπρισμα των σπιτιών στα νησιά του Αιγαίου από τους ντόπιους, καθώς δεν υπάρχει πια ο κίνδυνος θέασης των χωριών από τους πειρατές.

Εν κατακλείδι τον 19ο αιώνα, τα κρούσματα και οι πειρατικές επιδρομές γίνονται σπανιότερα και είναι βέβαια ηπιότερης μορφής απ' ότι σε προγενέστερες εποχές, γεγονός που σχετίζεται με την αρτιότερη κρατική οργάνωση αλλά και με τον εκσυγχρονισμό της ναυτιλίας.

Οι δε οικισμοί στα παραθαλάσσια μέρη και στα νησιά μέχρι τότε βρίσκονταν μακριά από την θάλασσα σε αθέατα σημεία και σε πάμπολλες περιπτώσεις τα σπίτια χτίζονταν το ένα δίπλα στο άλλο σε μορφή κάστρου (συναντάτε σε όλο το Αιγαίο).

Η Ικαρία, γεμάτη από πυκνά δάση  από τις βουνοκορφές της ως και τα παράλια από δένδρα αιώνων, με ορεινά κακοπέρατα και σωσμένα από τους καιρούς του Λίθου, με τους ραούς (τα ρήγματα της γης), τους απρόσιτους κρημνούς, τα υπόγεια κατοικητήρια, τα χωστά κελιά ήχωστοκέλια, με είσοδο κατακαλυμμένη από θάμνους αιωνόβιους, Αυτή η ιδιαίτερη και μοναδική σε όλο το Αιγαίο φύση της ήταν επόμενο να οπλίσει τους Ικαρίους  με την υποδειγματική αντιπειρατική εμπειρία και τη δυνατότητα που έμελλε να εξασφαλίσει την επιβίωση των ιδίων και της αρχαιότροπης ιωνικής λαλιάς των.Ο κυριότερος όμως λόγος της σωτήριας αντιπειρατικής τακτικής των Ικαριωτών ήταν ότι οι ίδιοι ήταν γνωστές των πειρατών αφού οι περισσότεροι κάτοικοι της Ικαρίας ήρθαν στο νησί  πότε σαν κυνηγημένοι από τα κουρσάρικα καράβια και πότε σαν πειρατές που αναζητουσαν  έναν άλλο τρόπο Ζωής....! 

Πηγες: monemvassia.gr http://marzurro.blogspot.gr/ https://ikarianews.net