Η ‘’Μελιττίς’’ το μελισσοχόρταρο

…Χριστούγεννα Πρωτούγεννα
πρώτη γιορτή του χρόνου
εβγάτε δείτε μάθετε
πού ο Χριστός γεννιέται 

Γεννιέται κ´ανατρέφεται 
με μέλι και με γάλα
το μέλι τρών οι άρχοντες 
το γάλα οι αφεντάδες
και το μελισσοχόρταρο
το λούζονται οι κυράδες
Κ´ανοίξτε τα κουτάκια σας 
τα κατακλειδωμένα
και δώστε μας απ´το χρυσό 
πού χουν τα πουγγιά σας
κ´αν είστε από τους πλούσιους 
φλουριά μη λυπηθείτε
κ´αν είστε από τους δεύτερους
ένα ζευγάρι κότες.
(Κάλαντα των Χριστουγέννων)

Ένα πολύτιμο βότανο από την αρχαιότητα, αφιερωμένο στη θεά Άρτεμη, η ‘’Μελιττίς’’ του Διοσκουρίδη, ελιξίριο της νεότητας.

Είναι πολυετές φυτό, ιθαγενές της νότιας Ευρώπης και της Μεσογείου, σήμερα καλλιεργούμενο σε όλο τον κόσμο. Ανήκει στην οικογένεια στην οικογένεια της μέντας Lamiaceae(Χειλανθή) - επιστ. όνομα Melissa officinalis (Μέλισσα η φαρμακευτική) - κοινώς μελισσοβότανο, αγριομέλισσα, μελισσόχορτο, κιτρινέλλα, βάλσαμο και κιτροβάλσαμο. Άλλες ονομασίες στην αρχαιότητα ήταν: μελιτταίον, μελόφυλον. 
Δεν πρέπει να συγχέεται με το ξυλόθρουμπο (Onosmafrutescens), το οποίο αναφέρεται συχνά ως μελισσόχορτο.

Ο Διοσκουρίδης το θεωρούσε κατάλληλο για την θεραπεία νευρικών διαταραχών, προβλημάτων πέψης αλλά και για τσιμπήματα εντόμων και φιδιών. Σε αυτό αναφέρονται ο Θεόφραστος, ο Πλίνιος και ο Παράκελσος που το ονόμαζε “ελιξίριο της ζωής” και ο Εβελιν που έγραφε το 1679 ότι ‘’το μελισσόχορτο είναι διαμάντι για τον εγκέφαλο, δυναμώνει τη μνήμη και διώχνει δραστικά την μελαγχολία’’.

Έχει ύψος 40-100εκ. φύλλα με αραιό τρίχωμα, ωοειδή, ελαφρώς οδοντωτά. Το καλοκαίρι βγάζει 6-12 μικρά υποκίτρινα ή άσπρα, ανθάκια, τοξοειδή και μελιτογόνα. Οι μελισσοκόμοι το χρησιμοποιούν για να ηρεμήσουν τα μελίσσια και ειδικότερα όταν θέλουν να πιάσουν κανένα ‘’σμάρι’’ τρίβουν το εσωτερικό της κυψέλης με φύλλα μελισσόχορτου.
Περιέχει πολλά ενεργά συστατικά, αιθέρια έλαια, πολυφαινόλες, φλαβονοειδή, μονοτερπένια και σεσκιτερπένια.

ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ
Έχει αντισπασμωδική, αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική και μέτρια αντιμικροβιακή. Αντιυπερτασική δράση γιατί προκαλεί διαστολή των αγγείων καθώς και αντιθυρεοειδοτροπική, καθώς είναι ανταγωνιστικός αναστολέας του υποδοχέα της TSH. 
Επίσης έχει χρησιμοποιηθεί για να αντιμετωπιστούν και διάφορες πεπτικές διαταραχές και στην αποφυγή ανάπτυξης έλκους γιατί μειώνει το άγχος. 
Διώχνει τους πόνους και τη φλόγωση από τσιμπήματα σφήκας και άλλων εντόμων και τα καταπλάσματά του μαλακώνουν τους πόνους των αρθρώσεων. Όταν το προσθέτουμε στο μπάνιο είναι καταπραϋντικό των νεύρων. Στη θεραπεία τραυμάτων βοηθάει στη καταπολέμηση στρεπτόκοκκου και των μυκοβακτηριδίων ενώ ανακουφίζει τον πόνο των πληγών γιατί περιέχει ευγενόλη που είναι παυσίπονη. 
Ως κεραλοιφή - εξωτερική χρήση είναι κατάλληλη για επιχείλιο έρπη, ανεμοβλογιά και έρπητα ζωστήρα. Λιωμένα φύλλα του καταπραΰνουν ελαφρά καψίματα και ακόμη δρουν ως εντομοαπωθητικό.

Σε έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη φαίνεται πως βελτιώνει την πνευματική διαύγεια και την μνήμη και έχει βοηθήσει ανθρώπους που πάσχουν από ήπια συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ. Έχει επίσης δειχθεί ότι διαθέτει ηρεμιστική δράση σε περιπτώσεις αϋπνίας. Άλλες έρευνες λένε πως έχει θετική επίδραση στη ρύθμιση του θυρεοειδή, στην αντιμετώπιση του HIV-1 και στην θεραπεία του Μυασθένειας Gravis.

Στην Δυτική Ευρώπη είναι διαδεδομένο, για την ανακούφιση του νευρικού πονοκεφάλου, ένα ποτό με το όνομα ‘’Eau de melisse des Carmes’’ ή ‘’Carmelite Water’’ που το πρωτόφτιαξαν ‘’καρμελίτες καλόγεροι’’ τον 17ο αιώνα. Περιέχει ανθοκορφές μελισσόχορτου μαζί με φλούδες λεμονιού, κανέλλας, γαρύφαλλου, μοσχοκάρυδου, ρίζας αγγελικής, γλυκάνισου και κορίανδρου που μουλιάζουν μερικές μέρες σε λευκό κρασί χωρίς να είναι εκτεθειμένο στον ήλιο.

Στην αρωματοθεραπεία χρησιμοποιείται το αιθέριο έλαιό του που συνήθως συν-αποστάζεται με έλαιο λεμονιού, έλαιο κιτρονέλλας ή άλλα έλαια και στην ζαχαροπλαστική χρησιμοποιείται ως αρωματική ύλη σε παγωτά, σε καραμέλες και σε αφεψήματα ζεστά ή και παγωμένα, σε συνδυασμό με άλλα βότανα όπως ο δυόσμος.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ/ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ: δεν αναφέρονται παρενέργειες, εν τούτοις, για το συστατικό του κιτράλη, έχει περιγραφεί δερματίτιδα. Δεν συνιστάται η λήψη του στην κύηση και γαλουχία ενώ μπορεί να συμβεί αλληλεπίδραση με ηρεμιστικά ή και φάρμακα για το θυρεοειδή γιατί ενδεχομένως αναστέλλει την απορρόφηση του θυρεοειδούς φαρμάκου θυροξίνη.

Αφέψημα - τρόπος παρασκευής: 1-2 κουταλιές ξηρό μελισσόχορτο (ή 4 φρέσκα φύλλα) σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό για 10- 15’. Σουρώνετε, προσθέτετε αν το επιθυμείτε μέλι και πίνετε. Μπορεί να συνδυαστεί με το τίλιο [φλαμούρι], λουίζα, χαμομήλι κ. ά. ‘’ηρεμιστικά’’βότανα. Καλό είναι τα αφεψήματα βοτάνων να αλλάζουν περιοδικά, όχι το ίδιο βότανο πάνω από 3 φορές την εβδομάδα και όχι συνεχόμενα.

***ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ: Τα βότανα δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα και είναι απαραίτητη για τη σωστή χρήση τους η καθοδήγηση γιατρού.                                                                                            ΠΗΓΗ