ΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ...ΜΕΛΙΣΣΩΝ

Είναι λίγο μεγαλούτσικο αλλά πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο...

Εισαγωγή
Ίσως ο τίτλος να ηχεί παράξενα. Θα μπορούσε να συμβαίνει κάτι τέτοιο; Είναι δυνατόν οι μέλισσες να κάνουν μαθηματικούς υπολογισμούς;
Εκείνοι που ασχολούνται ερασιτεχνικά ή επαγγελματικά με το θαυμάσιο αυτό χόμπι της μελισσοκομίας έχουν να παρατηρήσουν θαυμαστά πράγματα και καταστάσεις που συμβαίνουν στην σχεδόν άριστα οργανωμένη κοινωνία των μελισσών. Στα επόμενα θα δούμε ότι οι κοινωνικές δομές με τις οποίες είναι συγκροτημένη μια κυψέλη συνοδεύονται και από ένα μαθηματικό κατόρθωμα.

Τα ερωτήματα
Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουν ότι τα κελιά των κυψελών είναι κανονικά εξάγωνα. Τρία είναι τα βασικά ερωτήματα που θα μπορούσαν να μας απασχολήσουν από μαθηματική άποψη.

α) Γιατί η μέλισσα κατασκευάζει τι κελί της σε σχήμα κανονικού εξαγώνου (για την ακρίβεια κανονικού εξαγωνικού πρίσματος); Θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει και άλλα σχήματα; (Υπενθυμίζεται ότι ένα πολύγωνο λέγεται κανονικό όταν έχει όλες τις πλευρές μεταξύ τους ίσες και όλες τις γωνίες επίσης μεταξύ τους ίσες,όπως για παράδειγμα το τετράγωνο)

β) Εξυπηρετεί το κανονικό εξαγωνικό πρίσμα την οικονομία του χώρου;

γ) Είναι η κατασκευή αυτή και η πιο οικονομική σε πρώτη ύλη (κερί);

Να πούμε κατ’ αρχάς ότι η σταθερότητα της κατασκευής επιβάλλει τη χρήση συμμετρικού σχήματος. Από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι τα σχήματα που έχουν συμμετρία ως προς κέντρο μπορούν να σχηματίσουν πολύ πιο σταθερές κατασκευές από ένα αντίστοιχο μη συμμετρικό. Έτσι, η χρήση πρισμάτων με βάσεις κανονικά πολύγωνα ή έστω κυλίνδρου φαίνεται να αποτελεί τη μόνη λύση. Γιατί όμως κανονικό εξάγωνο και όχι τετράγωνο ή κανονικό οκτάγωνο ή έστω κύκλος; Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι υπάρχει ένα είδος μελισσών στη Νότια Αμερική που κατασκευάζει κυκλικά κελιά. Είναι άραγε οι νοτιαμερικανές μέλισσες πιο «έξυπνες» από τις δικές μας; Η άμεση απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι η εξής: Αν το πρόβλημα ήταν δύο διαστάσεων, δηλαδή αν το κελί δεν είχε βάθος τότε πράγματι οι νοτιαμερικανές μέλισσες θα ήταν εξυπνότερες από τις ελληνίδες ή έστω τις ευρωπαίες. Διότι, όπως είναι γνωστό, από όλα τα συμμετρικά σχήματα με σταθερή περίμετρο το μεγαλύτερο εμβαδόν κατέχει ο κύκλος. Τα παραπάνω ερωτήματα όμως δείχνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο θέμα εμβαδού αλλά και χώρου και μάζας (ύλης).

Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα
Ερώτημα (α): Γιατί κανονικό εξάγωνο; Η οικονομία του χώρου απαιτεί την κάλυψη του επιπέδου χωρίς κενά ανάμεσα στα σχήματα. Τα κανονικά πολύγωνα δηλαδή που φιλοδοξούν να καλύψουν το επίπεδο (τελάρο), γύρω από κάθε κορυφή τους πρέπει να μην αφήνουν κενά. Με άλλα λόγια το άθροισμα των γωνιών γύρω από μια κορυφή πρέπει να είναι 360ο. Με απλούς υπολογισμούς μπορεί να δει κανείς ότι τα μόνα κανονικά πολύγωνα που ικανοποιούν αυτή τη συνθήκη είναι το ισόπλευρο τρίγωνο, το τετράγωνο και το κανονικό εξάγωνο. Γιατί επέλεξαν όμως το κανονικό εξάγωνο και όχι για παράδειγμα το τετράγωνο; Διότι μεταξύ ενός τετραγώνου και ενός κανονικού εξαγώνου με την ίδια περίμετρο το εξάγωνο καταλαμβάνει μεγαλύτερο εμβαδόν, με άλλα λόγια αποθήκευση περισσότερου μελιού. Θα αναρωτηθεί κανείς και γιατί να μη διαλέξουν τον κύκλο. Είπαμε όμως παραπάνω ότι το πρόβλημα δεν είναι δύο διαστάσεων.

Ερώτημα (β): Οικονομία του χώρου. Οι μικρές μέλισσες όσο και οι μεγάλες, οι οποίες πρέπει να βρουν χώρο στη φωλιά τους, μοιάζουν κατά προσέγγιση με ένα μικρό κύλινδρο. Το γεγονός αυτό αλλά και η σταθερότητα της κατασκευής παραπέμπουν πιθανόν σε μια κυλινδρική κατασκευή των κελιών, οπότε και οι νοτιαμερικανές μέλισσες θα ήταν και εξυπνότερες. Αποδεικνύεται όμως ότι κυλινδρική κατασκευή των κελιών θα ήταν υπέρβαρη με αποτέλεσμα το κεντρικό κελί από το βάρος των υπερκείμενων να τείνει να «παραμορφωθεί» σε εξάγωνο. Εκτός αυτού αποδεικνύεται ότι η κάλυψη ενός συγκεκριμένου τελάρου με κανονικά εξαγωνικά πρίσματα έχει πολύ καλύτερη οικονομία χώρου από την κάλυψη του ίδιο τελάρου με κυλίνδρους.

Ερώτημα (γ): Οικονομία σε πρώτη ύλη. Θεωρούμε την εγκάρσια διατομή ενός κελιού που μπορεί να είναι, όπως είπαμε αρχικά, κύκλος ή κανονικό εξάγωνο ή τετράγωνο ή ισόπλευρο τρίγωνο. Επειδή υπάρχει αναλογία μεταξύ των περιμέτρων των σχημάτων αυτών και της αντίστοιχης κυλινδρικής ή πρισματικής επιφάνειας αρκεί να μπορούμε να συγκρίνουμε το υλικό που θα χρειαστεί για την κατασκευή των κελιών αυτών σαν να μην είχαν βάθος, δηλαδή το υλικό που απαιτείται για την κατασκευή της περιμέτρου των παραπάνω κανονικών πολυγώνων και του κύκλου. Με υπολογισμούς μπορεί να δει κανείς ότι για δεδομένο αριθμό κελιών οι κυψέλες εξαγωνικού πρίσματος μας προσφέρουν μεγαλύτερη οικονομία σε πρώτη ύλη (κερί) αλλά και σε εργασία.

Συμπεράσμα
Να λοιπόν που το εξαγωνικό πρίσμα των κελιών των μελισσών μεγιστοποιεί τον περικλειόμενο χώρο, προσφέρει δηλαδή περισσότερο μέλι, κα ταυτόχρονα ελαχιστοποιεί την ποσότητα πρώτης ύλης (κεριού) που απαιτείται για την κατασκευή.
Στην ουσία οι μέλισσες έλυσαν με αξιοθαύμαστο τρόπο ένα δύσκολο μαθηματικό πρόβλημα. Τι σχήμα πρέπει να πάρει δηλαδή μια δεδομένη ποσότητα ύλης ώστε:
1) Να έχει τη μεγαλύτερη χωρητικότητα
2) Να διαθέτει τη μεγαλύτερη δυνατή σταθερότητα
3) Να καταλαμβάνει το μικρότερο δυνατό χώρο
4) Να προϋποθέτει τη λιγότερη εργασία (κόπο) για την κατασκευή του.
Μετά από όλα αυτά τι λέτε. Έχουν τέτοια ευχέρεια οι μέλισσες στους μαθηματικούς υπολογισμούς ή όλα τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα «τύχης».

Και ένα άλλο αξιοθαύμαστο γεγονός
Όπως είναι γνωστό, οι μέλισσες εάν ανακαλύψουν μια πλούσια πηγή από νέκταρ μακριά από τη φωλιά τους, τότε στήνουν ένα ρυθμικό χορό σε σχήμα του μαθηματικού απείρου (∞) για να ειδοποιήσουν και τις υπόλοιπες. Στο παραπάνω σχήμα δίνουν τέτοια κλίση ώστε η γωνία του μεγάλου άξονα του σχήματος αυτού με την κατακόρυφο να είναι ίση με τη γωνία που σχηματίζουν οι ακτίνες πρόσπτωσης του Ήλιου με την ευθεία που αντιστοιχεί στην ελάχιστη απόσταση από την κυψέλη μέχρι την τροφή που ανακάλυψαν. Μη μου πείτε ότι ο αξιοθαύμαστος αυτός τρόπος επικοινωνίας των μελισσών δε θα μπορούσε να είναι αντικείμενο διδακτορικής διατριβής από μαθηματική άποψη και όχι μόνο    ;                                                     από Antonios Antoniou

Βιβλιογραφία:
Περιοδικό «Ευκλείδης Β΄», έκδοση της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, 1989, τ. Σεπτ.- Οκτ.
Le Roy C. Dalton, “Algebra in the ral word” Dale Saymour publications, 1983.
Hofer, Alan, “Teacher’s guid for Math in nature posters”, Creative publications, Inv., 1978.    φωτοhttps://blogs.futura-sciences.com

Τα σκιάχτρα...Ακίνδυνα και αποτελεσματικά.!

Το πλέον οικολογικό μέσον καταπολέμησης των ‘’επιβλαβών’’ είναι τα σκιάχτρα! Ακίνδυνα και αποτελεσματικά. Ούτε δηλητήρια, ούτε μόλυνση του περιβάλλοντος, ούτε βέβαια εξόντωση των… ενοχλητικών (για τους αγρότες)  πουλιών που και αυτά να επιβιώσουν θέλουν.  Όμως και τα σκιάχτρα βελτιώνονται…                Οι «κατασκευαστές» κάθε φορά καταφεύγουν σε νέες πιο αποτελεσματικές ιδέες, μια και οι άρπαγες με τον καιρό αντιλαμβάνονται πως οι Security  είναι «μαϊμού» και δεν αποτελούν απειλή.  Είναι σαν το κόλπο που κάνουν οι αστοί, όταν φεύγουν διακοπές. Αφήνουν ένα φως ανοικτό για να το βλέπουν οι κλέφτες και να νομίζουν πώς οι ένοικοι είναι μέσα στο σπίτι… Τώρα κατά πόσο πιάνει αυτό το κολπάκι, είναι άλλο θέμα.

Η νέα τάση στα σκιάχτρα είναι τα μαύρα «αποφόρια»  που από μακριά φαντάζουν σαν σκυφτές … σταχομαζώχτρες. Μερικές φορές μάλιστα… μπερδεύεις την πραγματική γιαγιά με το διπλανό απλωμένο μαύρο ρούχο!                            Όσο για το λούτρινο αρκουδάκι, νομίζω πώς είναι πραγματικά χαριτωμένο και μια νότα χαμόγελου στην απεραντοσύνη του κάμπου. Τι καλά που θα ήταν αν όλα τα λούτρινα αρκουδάκια όταν ΄΄γερνάνε΄΄ να γίνονται σκιάχτρα, αντί να καταλήγουν σε κάποια χωματερή… Και τι καλά που θα ήταν, αν κάποιοι, αντί για δηλητηριασμένους σπόρους έδιωχναν τα πουλιά με σκιάχτρα, ή με παλιά λούτρινα αρκουδάκια που είμαι βέβαιος πώς όλα τα παιδιά θα τα προσέφεραν με μεγάλη τους χαρά…  Ναι στα σκιάχτρα -κάθε είδους-λοιπόν, γιατί πάνω από όλα η παρουσία τους υποδηλώνει πλούσια πτηνοπανίδα. Ίσως βέβαια  μόνο «επιβλαβών» αλλά και αυτό ενίοτε είναι θετικό….                                                                                                                   Κείμενο Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος                                      http://kynoclub.gr/

Μελέτη σοκ: Ο καθαρισμός του σπιτιού με χημικά προϊόντα μπορεί να βλάψει τους πνεύμονες οσο και το κάπνισμα

Μελέτη σοκ: Ο καθαρισμός του σπιτιού με χημικά μπορεί να βλάψει τους πνεύμονες όσο και το κάπνισμα

"Καθαρισμός: “Υπερκαθαρά σπίτια και ολοένα και πιο βρώμικος πλανήτης" Μοιράζομαι μαζί σας αυτή την έρευνα που δείχνει πως η υπερβολική χρήση απορρυπαντικών δεν είναι μόνο επιβλαβής για το περιβάλλον αλλά και για την υγεία μας!

" Η χρήση χημικών καθαρισμού θα μπορούσε να βλάψει τους πνεύμονες των εργαζομένων όσο και ένα πακέτο τσιγάρων καθημερινά για 10 έως 20 χρόνια , σύμφωνα με νέα μελέτη από μια ομάδα ευρωπαίων ερευνητών.τα προϊόντα καθαρισμού στο σπίτι, ακόμη και μία φορά την εβδομάδα, μπορεί να βλάψουν τους πνεύμονές σας, ακόμη και αν η μελέτη δεν έχει ποσοτικοποιήσει τις επιπτώσεις σε σύγκριση με το κάπνισμα.

Η μελέτη δεν εξέτασε τον καρκίνο του πνεύμονα, αλλά τη πνευμονική λειτουργία - η αποτελεσματικότητα με την οποία απελευθερώνεται και εκπέμπεται αέρας από τους πνεύμονες. Απαιτείται αποτελεσματική πνευμονική λειτουργία για την άντληση οξυγόνου στο αίμα και το μονοξείδιο του άνθρακα έξω από το σώμα. Η μείωση της λειτουργίας των πνευμόνων αποτελεί ένδειξη πνευμονικής νόσου ή πιθανή μελλοντική ανάπτυξη της νόσου, η οποία μπορεί να είναι θανατηφόρα.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine , ήταν η πρώτη που αξιολόγησε την έκθεση σε επαγγελματικά ή οικιακά προϊόντα καθαρισμού σε σχέση με τη μείωση της πνευμονικής λειτουργίας.

Σύμφωνα με την αμερικανική θωρακική κοινότητα, η πνευμονική λειτουργία μειώνεται φυσικά κάθε χρόνο, ξεκινώντας από την ηλικία των 25 ετών. Μια επιταχυνόμενη μείωση της λειτουργίας των πνευμόνων θα μπορούσε να σημαίνει ότι η υγεία ενός ατόμου θα μειωθεί νωρίτερα από το αναμενόμενο. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ή COPD, είναι η τρίτη αιτία θανάτου στις ΗΠΑ το 2014. Η COPD περιλαμβάνει έναν αριθμό ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της χρόνιας βρογχίτιδας και του εμφυσήματος.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Øistein Svanes του Πανεπιστημίου του Μπέργκεν στη Νορβηγία, αξιολόγησαν τα στοιχεία που έλαβαν από πάνω από 6.000 συμμετέχοντες στη μελέτη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για την αναπνευστική υγεία για πάνω από 20 χρόνια. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι τα καθαριστικά ερεθίζουν , προκαλοντας ανοσολογικές μεταβολές ή φλεγμονή των βλεννογόνων , μπορεί να προκαλέσουν δομικές βλάβες σε κύτταρα ή ιστούς του αεραγωγού με την πάροδο του χρόνου.

Οι συνδέσεις εκδήλωσης με το νέο άσθμα και το επιδεινωμένο άσθμα, ο συριγμός, οι αναπνευστικές λοιμώξεις και ο ερεθισμός από την έκθεση σε χημικά απορρυπαντικά είναι καλά τεκμηριωμένα στην επιστημονική βιβλιογραφία. Λιγότερο είναι γνωστό για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των χημικών που περιέχονται στα οικιακά αναπνευστικά προϊόντα καθαρισμού.

Οι γυναίκες υφίστανται συνεχή και συνεπή έκθεση στους επικίνδυνους παράγοντες των προϊόντων καθαρισμού, διότι είναι υπεύθυνες για τα περισσότερα οικιακά καθήκοντα. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν επίσης την πλειοψηφία του εργατικού δυναμικού στον τομέα του επαγγελματικού καθαρισμού.

Επειδή η ρύθμιση των χημικών ουσιών στα προϊόντα καθαρισμού είναι υψηλή , οι καταναλωτές θα πρέπει να επιλέξουν προσεκτικά τα προϊόντα καθαρισμού. Θα πρέπει να επιλέξουμε υπεύθυνα τα πλέον κατάλληλα απορρυπαντικά για την ευημερία του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας .

Συμβουλές για να μειώσετε την έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες:

- Αποφύγετε τα καθαριστικά ψεκασμού. Εάν τα χρησιμοποιείτε, ψεκάστε πρώτα σε ένα πανί και όχι απευθείας στην επιφάνεια, πράγμα που βοηθά στη μείωση της εισπνοής μικρών σταγόνων καθαριστικού διαλύματος.- -Τα προϊόντα καθαρισμού είναι συχνά άχρηστα. Ο τακτικός καθαρισμός με νερό και σαπούνι ή νερό και μαγειρική σόδα θα απομακρύνει την κανονική οικιακή ακαθαρσία και θα διατηρήσει τα επίπεδα της μούχλας υπό έλεγχο. -

Οι λειαντικοί σπόγγοι και τα απλά υγρά υφάσματα μικροϊνών είναι αποτελεσματικές εναλλακτικές λύσεις έναντι των επιθετικών χημικών ουσιών.

Μετάφραση και αναπροσαρμογή από το www.ewg.org

Η τέχνη του μεταξοσκώληκα...!

Ο παππούς μου ήταν ο Γιάννης Βαγενάς του Φώτη και της Ευανθίας. Ήταν ο πρώτος γιος μιας δωδεκάδας παιδιών από τη Ραψάνη της Λάρισας. Τα πρώτα γράμματα καθώς και το σχολαρχείο της εποχής εκείνης τα έμαθε στο χωριό του τη Ραψάνη. Από κει ο πατέρας του τον έστειλε μαζί με άλλα δύο παιδιά του χωριού να σπουδάσει στην Προύσα της Μικράς Ασίας που ήταν ακόμη Ελληνική. Αυτά συμβαίνουν γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα. Εκεί δηλαδή στην Προύσα τα παιδιά θα μάθαιναν την τέχνη του μεταξοσκώληκα δηλ. θα γίνονταν σποράδες. Όπως είναι γνωστό πατρίδα του μεταξοσκώληκα είναι η βόρεια Κίνα. Από την Κίνα τον μετέφεραν στην Περσία και εν συνεχεία δύο καλόγεροι μέσα σε κούφια μπαστούνια τον έφεραν στην Τουρκία το 555 μ.Χ. Από την Τουρκία ήρθε στην Ελλάδα που ήταν γειτονική χώρα στους Βυζαντινούς χρόνους. Οι προγιαγιάδες μάς έλεγε μια θειά μου, έλεγαν γι' αυτό το σκουλήκι πως βγήκε από το στόμα του Αι - Γιάννη, γι' αυτό ούτε τσιμπάει, ούτε δαγκώνει, ούτε έχει δηλητήριο, είναι ένα αγαθό πλάσμα του Θεού. Δεν φεύγει από το μέρος που θα το βάλεις και τρώει μόνο το φύλλο της μουριάς.

Αν μείνει νηστικό ψοφάει στο ίδιο μέρος χωρίς να μετακινηθεί καθόλου. Ζεί 40 μέρες και κάνει όλο τον κύκλο της μικρής του ζωής. Νερό δεν πίνει ποτέ και τρώει μόνον το φύλλο της μουριάς. Αν του ρίξεις λίγο αλάτι ψοφάει αμέσως, βγάζει νερό από το στόμα του πάνω στο μαυρόφυλλο και τέλος. Να δούμε όμως με τη σειρά όλη τη διεργασία του σπορά και σηροτρόφου μαζί μέχρι να γίνει το κουκούλι. Όταν τον Ιούνιο τα κουκούλια ήταν έτοιμα σε σχήμα περίπου του αριθμού 8 ή του φυστικιού που βγαίνει από το χώμα με το τσόφλι του μαζεύονταν από τη νοικοκυρά από τα κλαδιά που ήταν σκαρφαλωμένα.

Τότε ο παππούς μου διάλεγε τα πιο μεγάλα και γυαλιστερά κουκούλια για να βρει το σπόρο της επόμενης χρονιάς. Το αρσενικό και θηλυκό σκουλήκι πλέκει κουκούλι στο ίδιο μέγεθος σχήμου και ποιότητα. Το πλέξιμο τελειώνει σε 15 με 20 μέρες. Τα αυγά των κουκουλιών γίνονται νύμφες και αφού τρυπήσουν το κουκούλι οι πεταλούδες βγαίνουν από μέσα. Τότε τα κλείνει ο σποράς σε χάρτινα σακουλάκια που έχουν τρύπες για να παίρνουν αέρα. Σε ένα τέταρτο της ώρας οι πεταλούδες γεννάνε το σπόρο και ψοφάνε. Και τώρα αρχίζει η δουλειά με το μικροσκόπιο, μ' αυτό παρατηρούσε ο παππούς μου τα μικροσκοπικά αυγουλάκια, ποια απ' αυτά είναι γερά και ποια κούφια δηλιάχρηστα, και τα πετάει. Το μικροσκόπιο αυτό ήταν αγορασμένο από τη Γαλλία και σήμερα βρίσκεται στα χέρια ενός δισέγγονου του παππού που είναι γιατρός για διακοσμητικό του γραφείου του. Λέει μια θεία μου σε γραπτά της κείμενα, που άφησε ότι η αρσενική πεταλούδα ήταν πολύ ζωηρή όπως όλα τα αρσενικά από τη φύση τους.

Όταν βγαίνει από το κουκούλι χαλάει τον τόπο να βρει το θηλυκό για να γονιμοποιηθούν, ενώ το θηλυκό μένει στάσιμο πάνω στο κουκούλι και περιμένει το αρσενικό πιρπέρι όπως ’λέγαν στο χωριό μου τις πεταλούδες οι παλαιότεροι.

Το αρσενικό τρέχει πάνω - κάτω τινάζει τα φτερά του και γεμίζει ο χώρος ένα ψιλό χνούδι και αποπνικτικό μαζί. Για να γονιμοποιηθεί το αβγό πρέπει το ζευγάρι να μείνει στο χώρο αυτόν 5 ώρες, όμως η πεταλούδα που δεν γονιμοποιήθηκε γεννάει αβγουλάκια κίτρινα και λισβά δηλαδή μαραμένα, απ' αυτά δεν βγαίνει σκουληκάκι την άνοιξη.

Ο καλός σπόρος είναι μαύρος κι αν τον σπάσεις βγάζει ένα υγρό, ενώ ο άλλος είναι κούφιος και κίτρινος. Το καλό αβγό το ξεχώριζε ο παππούς μου μ' αυτό το μικροσκόπιο και το έβαζε μέσα σε μικρά σακουλάκια για να τον πουλήσει την επόμενη άνοιξη που θα έβγαζαν φύλλα οι μουριές. Το καλύτερο μουρόφυλλο ήταν αυτό της άγριας μουριάς γιατί έβγαζε καλύτερης ποιότητας μετάξι.

Αργότερα βέβαια μπολιάστηκαν πολλές μουριές για ευκολία επειδή τα φύλλα τους ήταν μεγάλα. Το διάστημα του καλοκαιριού τα σακουλάκια με το σπόρο πήγαιναν στην Αγιά όπου υπήρχαν ειδικά για την εποχή εκείνη ψυγεία που κρατούσαν το σπόρο και δεν τον άφηναν να εκκολαφθεί από τη ζέστη του καλοκαιριού, θα τα έπαιρνε πάλι την άνοιξη. Στο χωριό μας τη Ραψάνη ο παππούς μου είχε ειδικό χώρο το εκκολαπτήριο που έβγαινε από το αβγουλάκι το μικρό σκουλήκι. Την άνοιξη που μπουμπουκιάζαν οι μουριές άρχιζε και η δουλειά του σπορά. Τα σακουλάκια με το σπόρο μπαίναν στον ειδικό χώρο (το εκκολαπτήριο) που έπρεπε να έχει και ορισμένη θερμοκρασία. Άρχιζε από 15 βαθμούς και μετά ανέβαινε στους 20 και τέλος άρχιζε να σκάει το αυγό στους 25 βαθμούς. Τότε οι μουριές βγάζουν τρυφερά φυλλαράκια και γίνεται το μοίρασμα στους χωριανούς μας καθώς και των γύρω χωριών. Το παίρναν οι νοικοκυρές ένα ή δύο σακουλάκια η κάθε μια στο σπί της.

Στην αρχή θέλει προσοχή πολύ, το βάζουν πάνω σε εφημερίδες και τρίβουν ψιλό σαν τον καπνό του τσιγάρου το μουρόφυλλο γιατί το σκουλήκι είναι πολύ μικρό σαν μαμούνι. Επίσης πρέπει να είναι όλα πολύ καθαρά, τα χέρια που θα τον ταΐσουν σαπουνισμένα με προσοχή.

Ο μεταξοσκώληκας από κει και πέρα αλλάζει το δέρμα του 4 φορές στη διάρκεια των 40 ημερών. Στις δύο μικρές ηλικίες είναι σχεδόν αόρατος με γυμνό μάτι, μόνο με μικροσκόπιο φαίνονται τα μέρη του σώματός του. Έχει 12 πόδια σε δύο σειρές και σχηματίζει κεφάλι, στόμα και μάτια στις δύο μεγάλες ηλικίες.

Η πρώτη ηλικία λέγεται παρδαλό και φεύγει το πρώτο δέρμα, η δεύτερη λέγεται ψαρύ, η τρίτη μικρή και η τέταρτη ηλικία λέγεται μεγάλη.

Καθώς μεγαλώνει αρχίζει να τρώει πιο πολύ και πιο μεγάλα φύλλα και στις δύο τελευταίες ηλικίες του ρίχνουν ολόκληρα κλαριά.

Τρώει με μεγάλη λαιμαργία και επειδή μεγαλώνουν και τα δόντια του ακούγεται ένας παράξενος θόρυβος καθώς ροκανίζει τα φύλλα. Όταν περάσουν 40 μέρες, σηκώνει το κεφάλι του και τότε καταλαβαίνει η νοικοκυρά ότι θέλει να πλέξει το κουκούλι. Του βάζουν λοιπόν μεγάλα όρθια κλαριά από πουρνάρι, σπάρτα, άρεα και άλλους θάμνους του δάσους. Τότε εκείνο σκαρφαλώνει στα κλαδιά που είναι στηριγμένα στον τοίχο της κρεβάτας και αρχίζει τη δουλειά του.

Σταματάει κάπου το καθένα και σε 15 μέρες πλέκει τα άσπρα κουκούλια που είναι περιτυλιγμένα με ένα άσπρο ιστό σαν της αράχνης.

Τότε αρχίζει το μάζεμα από όλη την οικογένεια, ακόμη και τα παιδιά συμμετέχουν σ' αυτή την ευχάριστη διαδικασία γιατί είναι εύκολη.

Την εποχή εκείνη δηλ. 50 χρόνια, πριν το κουκούλι ήταν ακριβό, είχε 70 δρχ. το νωπό την οκά. Το ψημένο στο φούρνο είχε 200 δρχ. δηλ. τριπλάσια αξία. Ήταν ένα πολύ καλό έσοδο για 40 μέρες δουλειάς, επειδή τα μεταξωτά υφάσματα ήταν όμορφα, γερά και ακριβά. Η ποιότητά τους ήταν ξεχωριστή, το πιο ακριβό ύφασμα ήταν η ρούμπα που παντρεύονταν οι πλούσιες μεγαλοκυράδες, δεύτερο ήταν το σαρμέζ, το μαροκέν, το κρεμτεζίν και το φουλάρ. Οι γυναίκες του χωριού μόνον όταν παντρεύονταν έκαναν δύο φορέματα μεταξωτά, το νυφικό τους και το δεύτερο που θα φορούσαν στις 8 μέρες δηλαδή την άλλη Κυριακή του γάμου που θα πήγαιναν στην εκκλησιά παρέα με όλο το κοντινό συγκενολόι και τα μπρατίμια του γαμπρού.

Την κλωστή αυτή τη διάλεγαν στο εργοστάσιο της Πεταλούδας στην Αθήνα και στην περιοχή Μεταξουργείο, που πήρε το όνομά της από το εργοστάσιο που έκανε μεταξωτή κλωστή. Σποράδες υπήρχαν πολύ παλιά, πριν και μετά τον παππού μου στην περιοχή της Αγιάς που ήταν το θεσσαλικό κέντρο του μεταξιού. Η εκτροφή του μεταξοσκώληκα σιγά - σιγά αρχίζει να φθίνει με την εμφάνιση των τεχνητών υλών και τελειώνει γύρω στα 1970. Σήμερα υπάρχει πλέον το συνθετικό μετάξι που γίνεται από διάφορες πρώτες ύλες. Το παλιό φυτικό μετάξι υπάρχει μόνο στα λαογραφικά μουσεία.

Υ. Γ. Οι πηγές μου για όλα αυτά είναι αφηγήσεις της μητέρας μου, κάποια γραπτά της θείας Ευανθίας που ήταν κύρια βοηθός του παππού μου και κάποιες αχνές παιδικές εμπειρίες μου όταν βοηθούσα τη γιαγιά μου στο μάζεμα του κουκουλιού στην αυλή της. Όταν λέω για την Προύσα (ελληνική εννοώ ότι την εποχή εκείνη επικρατούσε το ελληνικό στοιχείο. Στα 1950 ο παππούς μου έφερε διαλεγμένα κουκούλια από τα χέρια της μάνας μου και πήρε το πρώτο βραβείο στην Έκθεση της Θεσσαλονίκης αυτό το γεγονός ήταν μια ιδιαίτερη τιμή για την περιοχή της Ραψάνης    .http://www.eleftheria.gr                                                            https://everythingsilkworms.com.jpg   https://ak5.picdn.net/img.

Η γιγάντια νυχτοπεταλούδα-παγώνι (Saturnia pyri) της Ικαρίας... η μεγαλύτερη (νυχτο)πεταλούδα της Ευρώπης !

Λίγα έντομα παγκοσμίως μπορούν να χαρακτηριστούν εντυπωσιακά, και η γιγάντια νυχτοπεταλούδα-παγώνι (Saturnia pyri)-χρησιμοποιούμε το κοινό αγγλικό όνομά της καθώς δεν υπάρχει το αντίστοιχο ελληνικό- ανήκει σε αυτά.

Όπως υποδηλώνει και το όνομά της, μιλάμε για μια πολύ μεγαλόσωμη νυχτοπεταλούδα, δηλαδή, ένα είδος πεταλούδας που ενεργοποιείται κυρίως τις νυχτερινές ώρες -αν και υπάρχουν εξαιρέσεις- και εξαιτίας του μεγέθους της συχνά θεωρείται λανθασμένα ότι είναι νυχτερίδα. Το όνομά της προφανώς σχετίζεται με τα σχέδια στα φτερά της που μοιάζουν με μάτια, παρόμοια με τα σχέδια των φτερών του αρσενικού παγωνιού.

Η γιγάντια νυχτοπεταλούδα είναι ένα μεγάλο έντομο και μάλιστα η μεγαλύτερη πεταλούδα -και νυχτοπεταλούδα- της Ευρώπης, με άνοιγμα φτερών που μπορεί να φτάσει σχεδόν τα 17 εκατοστά. Τα τέσσερα φτερά της έχουν παρόμοιο χρωματικό πρότυπο, με το καφέ ανοικτό και σκούρο χρώμα να κυριαρχεί, ενώ στο κέντρο κάθε φτερού υπάρχει μια σκουρόχρωμη κηλίδα που μοιάζει με μάτι, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση στους θηρευτές της ότι δεν πρόκειται για πεταλούδα αλλά για κάποιο πολύ μεγαλύτερο -και δυνητικά επικίνδυνο ζώο- αποθαρρύνοντάς τους να επιτεθούν.

Το σώμα της είναι καλυμμένο με «τρίχες», απαραίτητο χαρακτηριστικό των νυχτοπεταλούδων –ως ποικιλόθερμα ζώα- που ενεργοποιούνται κατά τις ψυχρότερες νύχτες. Επίσης, χαρακτηριστικές και οι κεραίες στο κεφάλι της νυχτοπεταλούδας που είναι μεγάλες και χτενοειδείς.

Οι βιότοποι που διαβιεί περιλαμβάνουν δασικές περιοχές και καλλιεργούμενες και μη περιοχές με καρποφόρα δέντρα αλλά και αγροτικές κοντά σε οικισμούς, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και τα 2.000 μέτρα υψόμετρο. Ο κύκλος της ζωής του ξεκινά με το θηλυκό να εναποθέτει τα αβγά του στους κορμούς και τα φύλλα δέντρων.

Οι προνύμφες τρέφονται με φύλλα δασικών και καρποφόρων δέντρων, φτάνουν σε μεγάλο μέγεθος (περίπου 10 εκατοστά) και έχουν πράσινο χρώμα με το σώμα τους να έχει άκανθες και μακριά τριχίδια για προστασία. Οι προνύμφες όταν απειληθούν απελευθερώνουν «αμυντικές» χημικές ενώσεις και παράλληλα δημιουργούν συγκεκριμένα ηχητικά σήματα τα οποία θεωρείται ότι επίσης έχουν αντιθηρευτική λειτουργία προειδοποιώντας τους θηρευτές ή μπλοκάροντας τα αισθητήριά τους.

Η προστασία της γιγάντιας νυχτοπεταλούδας-παγώνι σε εθνικό επίπεδο είναι ανύπαρκτη όπως σχεδόν και σε κοινοτικό και ευρωπαϊκό επίπεδο αφού περιλαμβάνεται σε μόλις δύο καταλόγους –έναν ευρωπαϊκό και έναν παγκόσμιο- για είδη προς προστασία. Οι άμεσες απειλές περιλαμβάνουν κυρίως τη συλλογή του για ιδιωτικές συλλογές εντόμων ενώ κυριότερες είναι οι έμμεσες πιέσεις που σχετίζονται με τη συρρίκνωση, υποβάθμιση και κατακερματισμό των οικοτόπων που διαβιεί και τη συνεχή απώλεια της φυσικότητας του περιβάλλοντος, καθώς γίνεται όλο και περισσότερο σπάνια στην περιοχή εξάπλωσής της.

Η γιγάντια νυχτοπεταλούδα-παγώνι καταγράφεται στην περιοχή του Αγίου Πολυκάρπου στις Ράχες Ικαρίας , όμως οι πληθυσμοί της δεν είναι μεγάλοι και έτσι ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες για τον επισκέπτη να τη συναντήσει, δεδομένου και ότι ενεργοποιείται και κυκλοφορεί τις νυχτερινές ώρες. Παρόλα αυτά, η πραγματικά μεγαλοπρεπής αυτή νυχτοπεταλούδα υπάρχει στην περιοχή ακόμα και αν δεν μπορούμε να τη δούμε εύκολα και να τη θαυμάσουμε και αξίζει να την προστατεύσουμε διατηρώντας το φυσικό περιβάλλον.                                                              Πληροφορίες   https://www.karfitsa.gr/

Το Πέζι στις Ράχες, που έχει μια μοναδική ιστορία.

 Στο Πέζι στις Ράχες, που έχει μια μοναδική ιστορία.                                                      Η Ικαρία κατοικείται από την προϊστορική εποχή αλλά ενδιαφέρον αρχίζει να παρουσιάζει από τον 15o αιώνα, ένα αιώνα σημαδεμένο από πειρατές με την τρομερή μορφή του πειρατή Χαϊρεντιν Μπαρμπαρόσα να είναι ο φόβος και ο τρόμος στα παράλια του Αιγαίου.

.Τουρκοκρατία

Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους και την απόσυρση των Φράγκων από το Αιγαίο, πολλοί Σάμιοι μετεγκαταστάθηκαν στη Χίο προκειμένου να φιάξουν ένα κοινό μέτωπο οχύρωσης ενάντια στον κοινό εχθρό που επεκτεινόταν στο Αιγαίο.

Οι Ικάριοι, ωστόσο, δεν δέχτηκαν να αφήσουν το νησί τους και να εγκατασταθούν στη Χίο, παρά ακολούθησαν την τακτική της αποκρυβής σε μυστικούς οικισμούς στα βουνά, όπως άλλοτε έκαναν και στο παρελθόν, με στόχο να δείχνει έρημο και ακατοίκητο το νησί. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε ως ‘Ο αιώνας της αφάνειας’ και διήρκησε από το 1521 ως το 1601 (80 χρόνια), ενώ περιοχές στις οποίες είχε συγκεντρωθεί πληθυσμός ήταν η Λαγκάδα, το Κουμαρό, το Πέζι, το Περδίκι και άλλες.

Για τον επισκέπτη που θα περπατήσει το οροπέδιο του Πεζιού η Ικάρια φύση θα του χαρίσει μια μοναδική  εμπειρία ομορφιάς από τα υπέροχα δέντρα της Πουθενά αλλου σε τούτο το νησί νομιζω δεν θα συναντήσετε τόσο "μαγικά" δεντρα όσο αυτά που φυτρώνουν πάνω σε τούτη την ιερή  γη των προγόνων μας Ίσως γιατί το Πεζι υπήρξε ο τόπος της Ικάριας Κιβωτού μας και αυτά τα γιγάντια φυτά οι "σπόροι"  της Ιστορίας της Μιας ιστορίας γεμάτης με το παιχνίδι της επιβίωσης που εσύ πρέπει να το περάσεις για να βγεις νικητής στη μάχη της Ζωής ....!                                                «Όταν ξέρετε πώς και πού να κοιτάξετε, τα δεντρα ,αυτά τα γιγάντια φυτά είναι σαν ένα ανοιχτό βιβλίο» ...Αναπνεύστε, θρέψτε, αναπτύξτε και αναπαράγετε: ένα δέντρο είναι ένα ζωντανό ον, ένα θεμελιώδες και "ενεργό" μέρος του περιβάλλοντος και του πολιτισμού μας. Η υπεράσπιση των δέντρων σημαίνει να υπερασπιζόμαστε την ευημερία μας, στην ύπαιθρο και στην πόλη, καθώς και τη μνήμη μας...

Από τον 18? αιώνα οι κάτοικοι άρχισαν να κατηφορίζουν προς τη θάλασσα δημιουργώντας μικρούς οικισμούς ένας απο αυτούς ειναι και το Καρκινάγρι ένα παραθαλάσσιο γραφικό ψαροχώρι...

Η μοναδικότητα της γης ολοκληρώνεται από τα παλιά σπίτια του χωριού, την εκκλησία και τις παραδοσιακές γιορτές που γιορτάζουν  οι ντόπιοι. Η ενοριακή εκκλησία είναι αφιερωμένη στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο χτισμένη  στα τέλη του 19ου αιώνα. 

Το Πέζι παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, όχι μόνο για την απίστευτα πλούσια φυσική ομορφιά που κρύβει με τα απέραντα δάση του που χάνεσαι, αλλά και για τα φράγματα που έχουν κατασκευαστεί εκεί. Και τα δύο φράγματα χρησιμοποιούνται για να συγκρατούν τα νερά για ποτίσματα των τριγύρω περιοχών.

Ένα μικρό φράγμα βρίσκεται σε μια δασώδη περιοχή με πολλά πεύκα, κοντά στο χωριό Λαγκάδα.Το Μεγάλο Φράγμα της Ικαρίας βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα πιο βόρεια από το χωριό Πέζι και τροφοδοτείται από τον χείμαρρο Πέζι και έχει ωφέλιμο όγκο 1.000.000 κυβικά μέτρα.

 Η φραγμολίμνη Πέζι βρίσκεται περίπου 3,7 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του οικισμού Χριστός. Δημιουργήθηκε από την κατασκευή Φράγματος στον ποταμό Χάλαρη επηρεάζοντας έτσι την παροχή γλυκού νερού στην εκβολή του.

 Το 1994 κατασκευάστηκε κοντά στο χωριό ένα φράγμα 1.200.000 κυβικών μέτρων νερού. Εκτός από τη δημιουργία καταφυγίου για τοπική άγρια ​​φύση, είναι υπεύθυνη για την άρδευση ολόκληρης της περιοχής του Χρήστου-Ράχες.

Παρουσιάζει πλούσια βλάστηση περιμετρικά της λίμνης, κυρίως δενδρώδης με τραχεία πεύκη και πλατάνια, που κυριαρχούν σε όλη την έκτασή του, καθώς και σκλήθρα και σκίνους. Επίσης, φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία από πουλιά, ερπετά και αμφίβια.

Η περιοχή γύρω από το Πέζι ήταν ένα από τα κυριότερα κρησφύγετα της δυτικής Ικαρίας στις αρχές του 16ου αιώνα. Το παλιό ερειπωμένο σπίτι, το λεγόμενο "Γυροκταμάδα" με τα τεράστια οβάλ γρανιτένια βράχια που τοποθετούνται εκεί από τη φύση για να σχηματίσουν ένα καταφύγιο, το τζάκι και το κρεβάτι μέσα, και ο στάβλος για τα ζώα δίπλα σε αυτό αποκαλύπτουν την ιστορία αυτής της γης. Οι πιο πρόσφατες κατοικίες είναι τα αντι-πειρατικά σπίτια που χτίστηκαν στην περιοχή. Στον οικισμό θα συναντήσετε διάφορα στοιχεία λαογραφικού ενδιαφέροντος όπως παραδοσιακά πιεστήρια από πέτρινο κρασί.

Μυστικό! Το Πέζι είναι ανακηρυγμένος παραδοσιακος οικισμός, όπου εκεί οι όροι δόμησης είναι αυστηροί, προκειμένου να διατηρήσει η περιοχή αναλλοίωτο το ύφος της αρχιτεκτονικής της.

Αναφορές https://www.visitikaria.gr/     http://www.island-ikaria.com/