Τα μαστιχόδεντρα της Ικαρίας Πολλοί υποστηρίζουν ότι τη μαστίχα την συναντάμε μόνο στη Χίο Να όμως που και το νησί μας έχει και αυτό ένα μικρο μερίδιο από αυτό το <<αρωματικό και θεραπευτικό δάκρυ>> που παράγεται από το μαστιχοφόρο σχίνο, Σε αυτό βοήθησε πολύ η γεωγραφική θέση της περιοχής των Ραχών που βρίσκετε στο βόριο τμήμα του νησιού και ακριβώς απέναντι από τα Μαστιχοχώρια της Χίου και ότι πολλοί πρόγονοι μας είχαν σαν επάγγελμα το θαλάσσιο εμπόριο με τα παράλια της Μικρά Ασίας, και με το νησί της Χίου Ένας λοιπόν απο αυτούς τους θαλασσόλυκους Ικαριώτες ο Καπετάν Γιώργης Κουτούφαρης θαύμασε αυτό το άγνωστο γιαυτον δέντρο και σκέφτηκε να το φυτέψει και στη δικιά του Γη .... Γύρο στα 1800 ο καπετάν Γιώργης μετέφερε και φύτεψε αυτό το μαστιχόδεντρο στη περιοχή του Χάρακα στις Ράχες και από τότε αυτό μεγάλωσε ,πολλαπλασιάστηκε και άντεξε στους δυνατούς αέρηδες και παγωμένους Χειμώνες της Ικαρίας μας Ευλογημένη τούτη η γη που ό'τι της σπέρνεις αυτό θερίζεις ........
ΜΕΛΕΤΗ απο τα Εργαστήρια “Γ.Π. Λιβανός και M. Σίµου”, Νοσοκοµείο Ευαγγελισµός, Κλινική Εντατικής Θεραπείας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήµιο Αθήνας Η µαστίχα είναι η ρητίνη που προέρχεται από το µαστιχοφόρο σχίνο Pistacia lentiscus var. Chiα, φυτό αειθαλές που απαντάται στο νότιο µέρος της Χίου και θεωρείται µοναδικό ελληνικό προϊόν, προστατευόµενης ονοµασίας προέλευσης αναγνωρισµένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τόσο η µαστίχα όσο και το αιθέριο έλαιο της µαστίχας, το µαστιχέλαιο, συνδέονται άρρηκτα µε την ιστορία και την παράδοση της Χίου αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου και αναφέρονται ήδη από τον Ηρόδοτο (5ος αι. π.Χ). Εκτός από τη χρήση τους ως αρωµατικά πρόσθετα σε τρόφιµα και ποτά, η παραδοσιακή ιατρική χρησιµοποιεί εδώ και αιώνες τη µαστίχα και το µαστιχέλαιο για την αντιµετώπιση παθολογικών συµπτωµάτων που σχετίζονται µε προβλήµατα κυρίως του πεπτικού συστήµατος, αλλά και για την καταπολέµηση της χοληστερίνης, χωρίς να έχει αναφερθεί κάποια τοξικότητα στον άνθρωπο. Ωστόσο πρόσφατα γίνονται προσπάθειες να τεκµηριωθούν επιστηµονικά οι ευεργετικές ιδιότητες της µαστίχας σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις χρησιµοποιώντας τα εργαλεία της σύγχρονης έρευνας.Πολλές µελέτες υποστηρίζουν τις αντι-µικροβιακές ιδιότητες της µαστίχας και του µαστιχελαίου ενάντια σε ένα ευρύ φάσµα παθογόνων βακτηρίων και µυκήτων . Επίσης έχει δειχτεί η αντι-οξειδωτική δράση της µαστίχας και πρόσφατα η προ-αποπτωτική της δράση σε ανθρώπινα κύτταρα καρκίνου του εντέρου . Το µαστιχέλαιο είναι ένα µίγµα βιολογικά δραστικών ουσιών. Αποτελείται κατά βάση από µονοτερπένια , την απλούστερη από πλευράς χηµικής δοµής τάξη φυτικών προϊόντων µε αναγνωρισµένη βιολογική δράση. Μεταξύ αυτών, το α-πινένιο, το β-µυρκένιο το λιµονένιο και η περιλλυλ- αλκοόλη θεωρούνται από τα πιο σηµαντικά για τη βιολογική τους δράση µονοτερπένια. Ιδιαίτερα η περιλλύλ αλκοόλη (POH) που αντιστοιχεί σε περίπου 0.84 % του µαστιχελαίου παρουσιάζει µεγάλο κλινικό ενδιαφέρον εξαιτίας της αναγνωρισµένης χηµειοπροστατευτικής και χηµειοθεραπευτκής δράσης της σε µια ποικιλία µοντέλων καρκίνου σε πειραµατόζωα και κυτταρικές σειρές . Η POH βρίσκεται ήδη στο στάδιο των κλινικών δοκιµών Φάσης Ι και Φάσης ΙΙ κατά διαφόρων κακοηθειών και από το 2002 συγκαταλέγεται στους πίνακες των νέων χηµειοπροστατευτικών και χηµειοθεραπευτικών παραγόντων φυσικής προέλευσης του National Cancer Institute των ΗΠΑ. Πρόσφατα η οµάδα µας έδειξε ότι η αντικαρκινική δράση της POH σχετίζεται και µε την ικανότητά της να παρεµποδίζει τη διαδικασία της αγγειογένεσης . Με βάση την κυρίαρχη άποψη στο πεδίο η ευεργετική δράση των φυτοχηµικών που αποτελούν επιµέρους συστατικά ενός σύνθετου φυσικού µίγµατος οφείλονται στην αθροιστική ή/και συνεργιστική αλληλεπίδραση αυτών και όχι στη δράση ενός µόνο συστατικού . Αυτό έχει ελεγχθεί και φαίνεται να αληθεύει για το µαστιχέλαιο όσο αφορά την αντι-µικροβιακή του δράση .
Βασισµένοι σε αυτά τα δεδοµένα εξετάσαµε την πιθανή χηµειοπροστατευτική δράση του µαστιχελαίου κατά του καρκίνου περιλαµβάνοντας την POH ως ένωση αναφοράς . Στην εργασία αυτή δείξαµε ότι το µαστιχέλαιο έχει την ικανότητα να παρεµποδίζει τον κυτταρικό πολλαπλασιασµό και την επιβίωση διαφόρων τύπων καρκινικών κυττάρων. Στη µελέτη χρησιµοποίησαµε κυρίως την καρκινική σειρά K562 που προέρχεται από κύτταρα ανθρώπινου λεµφοβλαστώµατος. Ωστόσο σε πολλά πειράµατα συµπεριλάβαµε επίσης τις κυτταρικές σειρές Β16 και LLC που προέρχονται από κύτταρα µελανώµατος ποντικού και αδενοκαρκινώµατος από πνεύµονα ποντικού αντιστοίχως. Επιπλέον βρήκαµε ότι το µαστιχέλαιο παρεµποδίζει την αγγειογένεση, δηλαδή τη δηµιουργία νέων αγγείων από προϋπάρχοντα, µια διαδικασία αναγκαία και απαραίτητη για την ανάπτυξη των πρωτογενών όγκων και των µεταστάσεών τους σε άλλα όργανα . Συγκεκριµένα βρήκαµε ότι το µαστιχέλαιο: α. προκαλεί ελάττωση της έκκρισης του Vascular Endothelial Growth Factor, ενός πολύ σηµαντικού προ- αγγειογενετικού παράγοντα , από τα καρκινικά κύτταρα, β. παρεµποδίζει τον κυτταρικό πολλαπλασιασµό των κυττάρων του αγγειακού ενδοθηλίου και γ. αναστέλλει τη δηµιουργία νέων αγγείων τόσο in vitro (σύστηµα Matrigel) όσο και in vivo (στη χοριοαλλαντοϊκή µεµβράνη εµβρύου όρνιθας). Τέλος, διερευνήσαµε τους µοριακούς µηχανισµούς µέσω των οποίων το µαστιχέλαιο δρα και δείξαµε ότι παρεµποδίζει την ενεργοποίηση µορίων-κλειδιών (Erk1/2 στα καρκινικά, RhoA στα ενδοθηλιακά κύτταρα) που συµµετέχουν σε σηµαντικά σηµατοδοτικά µονοπάτια στα κύτταρα-στόχους . Συνοψίζοντας, τα αποτελέσµατά µας υποστηρίζουν τη χρησιµότητα του µαστιχελαίου στην πρόληψη του καρκίνου, σαν ένα φυσικό διατροφικό πρόσθετο µε ικανότητα να αναστέλλει τον πολλαπλασιασµό και την επιβίωση των καρκινικών κυττάρων και να παρεµποδίζει την αγγειογένεση. πηγες Ελένη Λουτράρη , Σοφία Μαγκούτα , Αναστασία Πυριόχου , Βασιλική Κόικα , Φραγκίσκος Ν. Κολίσης3, Ανδρέας Παπαπετρόπουλος και Χάρης Ρούσσος 1 Εργαστήρια “Γ.Π. Λιβανός και M. Σίµου”, Νοσοκοµείο Ευαγγελισµός, Κλινική Εντατικής Θεραπείας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήµιο Αθήνας elloutrar@med.uoa.gr, Εργαστήριο Μοριακής Φαρµακολογίας, Φαρµακευτικό Τµήµα, Πανεπιστήµιο Πάτρας Εργαστήριο Βιοτεχνολογίας, Σχολή Χηµικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και Ινστιτούτο Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας, Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών Βιβλιογραφία 1. Huwez FU, Thirlwell D, Cockayne A, and Ala'Aldeen DA: Mastic gum kills Helicobacter pylori. N Engl J Med 339, 1946, 1998. 2. Magiatis P, Melliou E, Skaltsounis AL, Chinou IB, and Mitaku S: Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oils of Pistacia lentiscus var. chia. Planta Med 65, 749-52, 1999. 3. Marone P, Bono L, Leone E, Bona S, Carretto E, and Per