Το βλέμμα του Φαγιούμ

Από πού μας κοιτάζουν άραγε αυτά τα πορτραίτα; Τι σημαίνει η αυστηρή στάση, το φωτεινό μέτωπο, τα μεγάλα θλιμμένα μάτια; Η μειλίχια έκφραση στο κλειστό στόμα;

Στόμα που δεν μιλά παρά μόνο για να παρηγορήσει. Μάτια στραμμένα προς τα μέσα και ταυτόχρονα προς τον καθένα, γεμάτα συμπόνια και έλεος. Κατάφαση της ζωής αλλά και παραδοχή του θανάτου, μα προπάντων προσδοκία του ενός. Του φωτισμού της αλήθειας. Είναι το δικό μας βλέμμα. Το βλέμμα που φέρουν ακόμη οι άδολοι και απλοί άνθρωποι, όπως και οι ηττημένοι του πνεύματος. Αυτό που την οριστική του έκπτωση βιώνουμε στον σημερινό, αφανισμένο κόσμο. Ο αρχαίος κόσμος μας χάρισε το βλέμμα του. Είναι καταπληκτικά τα Φαγιούμ.Με βλέμμα που μαγνητίζει και έρχεται μέσα από τα βάθη των χιλιετιών, εκεί μέσα στην ξερή άμμο της Αιγύπτου, οι άνθρωποι νίκησαν τη φθορά που επιφέρει ο θάνατος και επειδή οι ζωγραφιές είναι παλιές, από τις αρχαιότερες που έχουμε, μας δείχνουν ότι ο αρχαίος κόσμος και σ' αυτόν τον τομέα δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τον μετέπειτα.

Χαμένος κρίκος στην αλυσίδα της αρχαίας ζωγραφικής, τα πορτρέτα του Φαγιούμ ήρθαν στο φως στα τέλη του περασμένου αιώνα προβληματίζοντας έναν μικρό κύκλο μελετητών και συλλεκτών που έσκυψαν επάνω τους με ενδιαφέρον, χωρίς ωστόσο να κατορθώσουν να εξηγήσουν τι κρυβόταν πίσω από τα περίεργα πρόσωπα με τα σφιχτά σφραγισμένα χείλη και τα φλογερά μάτια. Τα πορτρέτα, που αποδίδουν με ρεαλιστικό τρόπο άλλοτε γυναίκες, άλλοτε άνδρες και άλλοτε παιδιά, κράτησαν το μυστικό τους και, κατά κάποιον τρόπο, τις αποστάσεις τους από το ευρύτερο κοινό. Χρειάστηκε να περάσουν άλλα εκατό χρόνια για να γίνουν γνωστά στον κόσμο, χωρίς ωστόσο, ακόμη και τώρα, να έχουν κατακτήσει την πλήρη κατανόηση. Σε αυτό ίσως κάποιο ρόλο πρέπει να έπαιξε το ότι πρόκειται για νεκρικά πορτρέτα, το ότι δηλαδή από την αρχή προορισμός τους ήταν η μελλοντική ζωή: έγιναν για να συνοδεύσουν τον νεκρό στον άγνωστο άλλον κόσμο. Αν τώρα σε αυτό προστεθεί το ότι πρόκειται για ένα επίσης άγνωστο είδος ζωγραφικής που προβλημάτισε ακόμη και τους ειδήμονες ως προς το πού να το εντάξουν, καταλαβαίνουμε γιατί οι νεκρικές προσωπογραφίες του Φαγιούμ είναι ακόμη τυλιγμένες με έναν πέπλο μυστηρίου. Επί έναν αιώνα τα μεγάλα μουσεία ήταν αναποφάσιστα αν έπρεπε να τις εντάξουν στις αιγυπτιακές, στις κοπτικές ή στις ελληνορωμαϊκές συλλογές τους και το μόνο που έκαναν ήταν να τις παρουσιάζουν ως είδος αξιοπερίεργο, πάντα στο περιθώριο πότε της μιας και πότε της άλλης από αυτές τις συλλογές......."ΤΟ ΒΗΜΑ" /(07/06/1998),.                                                                                            «Τα μάτια των Φαγιούμ λάμπουν με το φως των αιώνων», έλεγε ο Αντρέ Μαλρό. Πράγματι, η μοναδική αυτή τέχνη που «εφευρέθηκε» και άνθισε στην αρχαία Αίγυπτο, για να απαθανατίζει τον άνθρωπο και να τιμά την ανθρώπινη ζωή... μετά θάνατον, θα συναρπάζει κάθε άνθρωπο ανά τους αιώνες.                                           Αναφορες ΤΟ ΒΗΜΑ    http://markidis54.blogspot.gr.........