Καλλιέργειες σε αναβαθμίδες (ξερολιθιές)

 Τι είναι οι καλλιέργειες σε αναβαθμίδες και γιατί είναι χρήσιμες;

Οι αναβαθμίδες αναχώματος αποτελούνται από μία σειρά από επίπεδες ή σχεδόν επίπεδες πλατφόρμες οι οποίες είναι κατασκευασμένες κατά μήκος ισοϋψών καμπυλών με κατάλληλες ενδιάμεσες αποστάσεις, και γενικά στηρίζονται από πέτρινους τοίχους. Οι καλλιέργειες σε αναβαθμίδες χρησιμοποιούνται κυρίως προκειμένου να καταστεί δυνατή η γεωργία σε πλαγιές, όπου η κλίση και το βάθος του εδάφους θα εμπόδιζαν κανονικά την καλλιέργεια αλλά και προκειμένου να περιοριστεί η απορροή ή να αυξηθεί η ικανότητα συγκράτησης νερού από το έδαφος.

Εφαρμογή

Η πλαγιά τέμνεται κατά μήκος των ισοϋψών καμπυλών και το έδαφος κινείται, προκειμένου να σχηματιστεί μία επίπεδη αναβαθμίδα για καλλιέργεια. Ένα ανάχωμα, γενικά αποτελούμενο από πέτρες, κατασκευάζεται για τη στήριξη της αναβαθμίδας. Καθώς απαιτείται μεγάλος αριθμός τεμαχισμών και γεμισμάτων ανά μονάδα επιφάνειας, οι αναβαθμίδες αναχώματος μπορεί να μην αποτελούν τη βέλτιστη πρακτική σε εδάφη τα οποία διαβρώνονται εύκολα. Οι καλλιέργειες σε αναβαθμίδες χρησιμοποιήθηκαν πολύ στο παρελθόν και διατηρούνται ως μέρος της
πολιτιστικής κληρονομιάς σε ορισμένες περιοχές.

Οφέλη 

Οι καλλιέργειες σε αναβαθμίδες διευκολύνουν την καλλιέργεια στις πλαγιές και οδηγούν σε μειωμένη απορροή και βελτιωμένη συγκράτηση νερού. Συνήθως η διατήρηση παλαιών αναβαθμίδων σε καλή κατάσταση προλαμβάνει τη διάβρωση και διασφαλίζει τη συνεχή ύπαρξη παραδοσιακών τοπίων.

Μειονεκτήματα 

Η κατασκευή νέων αναβαθμίδων απαιτεί υψηλή εισροή εργασίας και ενέργειας. Επίσης, περιλαμβάνει τη μετακίνηση σημαντικής ποσότητας εδάφους και, επομένως, επηρεάζει σημαντικά το τοπίο και το όλο περιβάλλον. Οι αναβαθμίδες απαιτούν υψηλό επίπεδο συντήρησης και εάν εγκαταλειφθούν υπόκεινται σε διάβρωση. Επιπλέον, οι αναβαθμίδες συχνά βρίσκονται σε απομακρυσμένες ή απρόσιτες περιοχές από τις οποίες έχει φύγει πλέον το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό και έχει μειωθεί σημαντικά ο αγροτικός πληθυσμός. Οι καλλιέργειες σε αναβαθμίδες επίσης δεν είναι κατάλληλες για τη γεωργία όταν πρέπει να χρησιμοποιηθούν μεγάλα και βαριά γεωργικά μηχανήματα.

Παραδείγματα επιτυχούς εφαρμογής 

Οι αναβαθμίδες καλύπτουν μεγάλες περιοχές στην περιοχή της Μεσογείου (Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Ιταλία, νότια Γαλλία, Κύπρος, Μάλτα), όπου χρησιμοποιούνται γενικώς για αμπελώνες και ελαιώνες. Οι αναβαθμίδες διατηρούνται ως σημαντικά χαρακτηριστικά πολιτιστικής κληρονομιάς σε πολλά εθνικά Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης.

Η Ικαρία λένε είναι το νησί που είχε περισσότερους νερόμυλους από τους ανεμόμυλους, σε αντίθεση με το υπόλοιπο Αιγαίο. Λέμε είχε, γιατί τώρα δεν υπάρχουν καλλιέργειες για να έχουν δημητριακά για άλεσμα, και τα νερά λιγόστεψαν.

Στις ρεματιές παλιότερα, αλλά και τώρα ακόμα, υπήρχαν στέρνες και κήποι. Και όπως μου είπε ο Χρήστος στο μονοπάτι προς τον Άγιο Ταξιάρχη, τώρα παίρνουν το νερό με λαστιχένιους σωλήνες και ποτίζουν τις αυλές στα χωριά και έχουν στερέψει τα ρέματα.

Εντυπωσιακή είναι η εικόνα με τα χιλιόμετρα τις ξερολιθιές - τοιχεία στο βουνό, αλλά και σε όλη την έκταση του νησιού. Στο βουνό, αυτά τα τοιχεία όριζαν τα βοσκοτόπια της αυτοσυντηρούμενης αιγοτροφίας. Στα καλλιεργούμενα χωράφια όριζαν τις πεζούλες και συγκρατούσαν το γόνιμο έδαφος. Μια σωτήρια μέχρι σήμερα υπόθεση και για τα νερά. Η ιστορία βέβαια είναι, όπως μας εξήγησε ο Ηλίας, ότι στα μέσα του 19^ου αιώνα ξεκίνησε η μαζική δεντροφύτευση της ελιάς στο νότιο μέρος, ακόμα και στα πιο δύσκολα και πρανή μέρη. Για να γίνει αυτό έπρεπε από τη μια να ξεριζωθούν τα δασικά δέντρα και από την άλλη να γίνουν τα τοιχεία και οι πεζούλες με ελιές για τη συγκράτηση των εδαφών. 

Το βόρειο μέρος είχε πεζούλες, κυρίως για αμπέλια και καλλιέργειες.                                                   http://e-onthemountain.blogspot.gr/

http://dasarxeio.com/