Σαν καλλυντικό λοιπόν αναφέρεται οποιοδήποτε παρασκεύασμα που προορίζεται για το δέρμα - ακόμη και για το τριχωτό ή τους βλεννογόνους - με σκοπό να το καθαρίσει, να το αρωματίσει, να το προστατεύσει ή να το διατηρήσει σε μια καλή κατάσταση. Ως εκ τούτου, η ποικιλία των καλλυντικών είναι διευρυμένη από προϊόντα όπως το σαπούνι, η οδοντόκρεμα, οι κρέμες, τα αρώματα, η ψιμυθίωση - το γνωστό σε όλους μακιγιάζ - και πολλών ακόμα άλλων.
Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή θα δούμε ότι από αρχαιοτάτων χρόνων ο άνθρωπος ασχολείται με την παρασκευή καλλυντικών προϊόντων. Τότε δεν υπήρχε χρήση χημικών και τα σκευάσματα αυτά ήταν φυσικά, κατά συνέπεια δεν μιλούσαμε για κίνδυνο κάποιων χημικών πρώτων υλών για τον οργανισμό. Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Η εξέλιξη των εποχών έφερε και την εξέλιξη των πρώτων υλών.
Κατά τον 20ο αιώνα λόγω της βιομηχανικής επανάστασης ξεκίνησε η μαζική παραγωγή καλλυντικών προϊόντων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πρώτων υλών που δεν ήταν πάντα κατάλληλες για το ανθρώπινο δέρμα.
Στην Ευρώπη το πρώτο καλλυντικό, που χρησιμοποιήθηκε πολύ μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, ήταν μια λευκή βαφή με την οποία έβαφαν οι πλούσιες γυναίκες τα πρόσωπα τους. Ήθελαν να γίνονται χλωμές (δηλαδή πολύ άσπρες) πράγμα που ήταν στην μόδα! Φυσικά αυτό ήταν πολύ άσχημο για την υγεία τους ( και κάποτε θανατηφόρο !). Η λευκή βαφή που έβαζαν στο πρόσωπο τους δεν ήταν τίποτε άλλο από άσπρο μόλυβδο! Ο μόλυβδος ως γνωστό κατηγορείται για καρκινογένεση. Εδώ και αρκετό καιρό (ευτυχώς !) δεν χρησιμοποιείται πλέον η λευκή βαφή (ίσως επειδή τώρα "μοδάτοι" είναι οι μελαχρινοί/μαυρισμένοι), αλλά οι επιστήμονες είχαν αρχίσει εδώ και χρόνια να διερωτούνται μήπως αυτά που όντως χρησιμοποιούμε είναι κι αυτά επικίνδυνα.
Σήμερα δυστυχώς δεν αναρωτιόμαστε πια εάν είναι επικίνδυνα αλλά πόσο επικίνδυνα είναι, μια και είναι πια γνωστό ότι πολλά από τα συστατικά πού περιέχονται στα καλλυντικά είναι χημικές ουσίες άλλες πιο ήπιες και άλλες πολύ πιο επικίνδυνες. Οι περισσότερες από αυτές δεν είναι παράνομες(!), αλλά αποδεδειγμένα μέσα από επιστημονικές έρευνες, τοξικές για τον ανθρώπινο οργανισμό. Και «τοξικό» σημαίνει δηλητηριώδες και ικανό να καταστρέψει ζωή. Είναι μια λέξη που πλέον δεν αντιμετωπίζεται με τη σοβαρότητα που θα έπρεπε αν και από 1/11/1998 με το νόμο τα καλλυντικά πρέπει να αναγράφουν στην συσκευασία τους όλα τα συστατικά που περιέχουν. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να προστατευτούμε, αφού οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε δίπλωμα χημείας και εύλογα δεν γνωρίζουμε ποια συστατικά είναι επικίνδυνα για την υγεία μας. Με άλλα λόγια δεν κοιτάμε ποτέ τι περιέχει το προϊόν αλλά πόσο «αποτελεσματικό» είναι, έστω και θεωρητικά, στο πρόβλημά μας. Κάτι που αύριο μπορεί να το πληρώσουμε πολύ ακριβά.
Πόσο μπορούμε λοιπόν να βασιστούμε στις όποιες έρευνες που κατά καιρούς εμφανίζουν οι εταιρίες καλλυντικών και αφορούν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των προϊόντων που παράγουν; (Σημειωτέον ότι άλλες έρευνες βλέπουν και άλλες δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας).
Τι γίνεται όμως όταν οι μικρές ποσότητες αθροίζονται, αφού κανείς δεν χρησιμοποιεί μόνο ένα καλλυντικό προϊόν και βέβαια όχι μια φορά στη ζωή του αλλά απεναντίας τα χρησιμοποιεί καθημερινά; Στατιστικά ο καθένας από μας χρησιμοποιεί κατά μέσον όρο πάνω από 10 προϊόντα περιποίησης σχεδόν καθημερινά (πχ σαπούνι, οδοντόκρεμα, σαμπουάν, αφρόλουτρο, κρέμα σώματος, κρέμα ημέρας, (after shave οι άντρες) άρωμα, αποσμητικό, βαφή μαλλιών, ζελ μαλλιών, μακιγιάζ …και ο κατάλογος είναι μακρύς)
Τα συστατικά που περιέχουν τα καλλυντικά διακρίνονται καταρχήν σε δυο κατηγορίες:Τα ενεργά και τα ανενεργά συστατικά.
Ενεργά συστατικά είναι αυτά που έχουν τη δράση του καλλυντικού και επιδρούν θετικά προς την επιδερμίδα. Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματός μας, κι απορροφά το μεγαλύτερο ποσοστό των προϊόντων περιποίησης που χρησιμοποιούμε.
Ανενεργά συστατικά ( ή αλλιώς έκδοχα) δηλαδή βοηθητικές ουσίες χωρίς απολύτως καμία δράση στο δέρμα μας που σκοπό έχουν να βοηθούν τη σταθερότητα και την υφή των προϊόντων όπως συντηρητικά, γαλακτωματοποιητές κλπ. Κάποια απ’ αυτά τα ανενεργά συστατικά όχι μόνο δεν ωφελούν την επιδερμίδα αλλά τη βλάπτουν σοβαρά. Επιπλέον το δέρμα αναπτύσσει αμυντικούς μηχανισμούς αποβολής των συνθετικών ουσιών με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η διείσδυση των ενεργών συστατικών του καλλυντικού και να γίνεται στην πράξη αναποτελεσματικό. (Αντίθετα στα φυσικά καλλυντικά τα οποία δεν περιέχουν ανενεργά συστατικά το δέρμα απορροφά σε βάθος τα συστατικά με αποτέλεσμα να έχουμε δυνατή δράση.)
- Τα συστατικά αυτά λοιπόν των συμβατικών καλλυντικών είναι ούτε λίγο ούτε πολύ πάνω από 10,000 διαφορετικές χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται χωρίς να παραβιάζονται οι νόμοι!!!!!
- Πάνω από 150 κιλά καλλυντικά αλείφει ο καθένας από εμάς στο σώμα του κατά την διάρκεια της ζωής του (πάνω από 2 κιλά κάθε χρόνο)
- Πρόσφατη έρευνα στη Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι η μέση καταναλώτρια συμβατικών καλλυντικών φιλοξενεί στο σώμα της 515 διαφορετικές χημικές ουσίες που προέρχονται κατά κύριο λόγο απ’ αυτά τα καλλυντικά
- Οι συμβατικές κρέμες περιέχουν έως και 30 χημικά συστατικά και τα αντίστοιχα αρώματα έως και 400
- Τα καλλυντικά διεισδύουν βαθιά σε όλες τις στοιβάδες (στρώματα) της επιδερμίδας μας- είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο
- Είναι επίσης αποδεδειγμένο ότι τα περισσότερα χημικά μόρια συσσωρεύονται στο αίμα μας και στα ούρα
Τα parabens είναι μια κατηγορία χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται
ευρέως ως συντηρητικά στις βιομηχανίες κοσμετολογίας και φαρμάκων. Αυτές
οι ενώσεις, και τα άλατά τους, χρησιμοποιούνται πρώτιστα για τις
βακτηριοκτόνες και μυκητοκτόνες ιδιότητές τους. Βρίσκονται στα σαμπουάν
και κυρίως σε προϊόντα περιποίησης του δέρματος, καθώς και σε ενυδατικά προϊόντα για την φροντίδα των βρεφών.
Επίσης σε τοπικά φαρμακευτικά, διαλύματα μαυρίσματος και οδοντόπαστες.
Χρησιμοποιούνται επίσης ως πρόσθετες συντηρητικές ουσίες τροφίμων.
Δυστυχώς τα Parabens μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμούς του δέρματος αλλά
και εξ’ επαφής δερματίτιδα, όπως Rosacea, αλλά και οργανικές αλλεργίες.
Επίσης τα paraben προκαλούν πρόωρη γήρανση του δέρματος. Επιστημονικές μελέτες – αναφέρουν ότι τα parabens βρέθηκαν σε δείγματα όγκων στήθους και έτσι αυτές οι μελέτες έχουν οδηγήσει σε περαιτέρω έρευνες. Αυτή η ίδια μελέτη έχει τροφοδοτήσει την πεποίθηση ότι τα parabens τα οποία βρίσκονται σε αποσμητικά μασχάλης και άλλα καλλυντικά μπορούν να μεταναστεύσουν στον ιστό του στήθους και να συμβάλουν στην ανάπτυξη των όγκων. Επιστήμονες θεωρούν ότι μπορεί να συσχετιστούν με το καρκίνο του μαστού, με βάση μια μελέτη από βρετανικούς επιστήμονες στην οποία αυτές οι συντηρητικές χημικές ουσίες βρέθηκαν στα δείγματα των όγκων στήθους. Σε ανάλυσή 20 όγκων στήθους βρέθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις των parabens στα 18 δείγματα. Αυτό το αποτέλεσμα είναι βασισμένο στη δυνατότητα των parabens να μιμηθούν την οιστρογονική δράση των ορμονών, τα οποία είναι γνωστό οτι διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού.
Πολλά οιστρογόνα είναι γνωστά ότι συμβάλλουν στην αύξηση των όγκων. Δεδομένου ότι ο καρκίνος του μαστού είναι σημαντική αιτία θανάτου των γυναικών και ένα πολύ υψηλό ποσοστό των νέων γυναικών κάνει χρήση αποσμητικών μασχάλης, θα πρέπει να γίνεται κατάλληλη ενημέρωση, όσον αφορά τα parabens καθώς και για την επίδραση και αποθήκευση τους στο σώμα, «λέει ο Dr.Philip Harvey, συντάκτης του περιοδικού της εφαρμοσμένης τοξικολογίας,» το οποίο δημοσίευσε και την έρευνα. Ο μοριακός βιολόγος Philippa Darbre στο πανεπιστήμιο του Reading αναφέρει ότι η εσωτερική μορφή των parabens που βρίσκονται στους όγκους αποδεικνύει ότι ο καρκίνος σαφώς έχει προέλθει από κάτι που εφαρμόστηκε στο δέρμα, όπως ένα αποσμητικό μασχάλης, κρέμα, και γενικά προϊόντα περιποίησης δέρματος ή sprays σώματος.
Αυτή η μελέτη έχει αποσπάσει ανησυχίες για τη χρήση butylparaben, methylparaben, proryloparabens, ethylparabens και άλλα προϊόντα εσωτερικά η όχι του βενζοϊκού οξέος από το οποίο παράγονται τα parabens που χρησιμοποιούνται στα περισσότερα καλλυντικά και ανθιδρωτικά.
(Σχόλιο "τροφής", τι κάναν λοιπόν; "Έσπασαν" τα parabens, σε διάφορα ονόματα, έτσι ώστε να μπορούν να προσθέσουν περισσότερα από ένα και να είναι και κάτω από τα όρια ασφαλείας το καθένα. Έτσι παράγονται καθ`όλα "νόμιμα" προϊόντα, όλα μαζί όμως είναι πάνω και μάλιστα πολύ πάνω από τα όρια!!).
Φορτίο Σώματος.
Όταν το φορτίο του σώματος αυξάνεται πολύ συνήθως αρρωσταίνουμε και τότε το ανοσοποιητικό μας σύστημα αναγκάζεται να συμβιβαστεί . Μια τέτοια περίπτωση είναι η πρόκληση αλλεργίας Οι αλλεργίες εμφανίζονται όταν εξωτερικοί παράγοντες μπαίνουν στα κύτταρα. Όπως οι τοξίνες οι οποίες αποδυναμώνουν τη κυτταρική μεμβράνη και προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις. Μία περαιτέρω επίσης έντονη διαταραχή του φορτίου σώματος είναι και η περίπτωση της εμφάνισης του καρκίνου. Οι τοξικές χημικές ουσίες, όπως οι φυσικές αλλά και οι δημιουργημένες από τον άνθρωπο, μπαίνουν συχνά στον ανθρώπινο οργανισμό. Μπορούμε δε να τις εισπνεύσουμε, να τις καταπιούμε στα μολυσμένα τρόφιμα ή το νερό, ή σε μερικές περιπτώσεις, να απορροφηθούν μέσω του δέρματος. Πολλές βρίσκονται σε ευρύ φάσμα καλλυντικών προϊόντων. Μια γυναίκα που είναι έγκυος μπορεί να τις περάσει στο έμβρυο μέσω του πλακούντα. Ο όρος «φορτίο σώματος «αναφέρεται στο συνολικό ποσό αυτών των χημικών ουσιών που είναι παρούσες στο ανθρώπινο σώμα σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Μερικές φορές είναι επίσης χρήσιμο να εξεταστεί το φορτίο σώματος μιας συγκεκριμένης, ενιαίας χημικής ουσίας, όπως, παραδείγματος χάριν, ο μόλυβδος, ο υδράργυρος, ή η διοξίνη.
Μερικές χημικές ουσίες ή τα παράγωγα προϊόντα τους (μεταβολίτες) ανιχνεύονται στους οργανισμούς μας για λίγο πριν να εκκριθούν, όμως η συνεχής έκθεση σε τέτοιες χημικές ουσίες μπορεί να δημιουργήσει ένα «επίμονα» αρνητικό φορτίο σώματος. Το αρσενικό, παραδείγματος χάριν, εκκρίνεται συνήθως μέσα σε 72 ώρες από την έκθεση. Άλλες χημικές ουσίες, εντούτοις, δεν εκκρίνονται εύκολα και μπορούν να παραμείνουν για χρόνια στο αίμα, στο λιπαρό (παχύ) ιστό, στο σπέρμα, στους μυς, στα οστά, στον ιστό του εγκεφάλου μας, ή σε άλλα όργανα. Τα χλωριωμένα φυτοφάρμακα, όπως το DDT, μπορούν να παραμείνουν στον οργανισμό για 50 έτη. Εάν οι χημικές ουσίες περνούν γρήγορα ή αποθηκεύονται στους οργανισμούς μας, η δοκιμή φορτίων σώματος μπορεί να αποκαλύψει σε μας το μοναδικό χημικό φορτίο ενός ατόμου και μπορεί να δώσει πληροφορίες για πολλές χημικές ουσίες στις οποίες εκτιθόμαστε κατά την διάρκεια της ζωής μας. Από τις περίπου 80.000 χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν γνωρίζουμε πόσες μπορούν να γίνουν μέρος του χημικού φορτίου του οργανισμού μας , αλλά γνωρίζουμε όμως ότι αρκετές από αυτές τις χημικές ουσίες έχουν μετρηθεί στους οργανισμούς ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Τα Parabens είναι χημικές ουσίες που αποθηκεύονται για πιο μεγάλες περιόδους στο σώμα και είναι επομένως καταστρεπτικές. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι ο καθένας ζωντανός οργανισμός σήμερα φέρνει μέσα στον οργανισμό τουτουλάχιστον 700 μολυσματικούς παράγοντες. Πολλές χημικές ουσίες έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν με μόρια σκόνης και ρεύματα νερού και να ταξιδεύουν μακριά από όπου παράγονται ή χρησιμοποιούνται και έτσι η υδρόγειος σφαίρα ‘’λούζεται σε μια χημική σούπα’’. Οι οργανισμοί μας δεν έχουν καμία εναλλακτική λύση παρά να απορροφήσουν αυτές τις χημικές ουσίες και να τις αποθηκεύσουν μερικές φορές για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Χημικές Ουσίες στο Γάλα της Μητέρας
Μια άλλη πηγή έκθεσης είναι το χημικό φορτίο σώματος των μητέρων μας. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι χημικές ουσίες που αποθηκεύονται στο σώμα μιας γυναίκας έχουν τη δυνατότητα να διασχίσουν τον πλακούντα και να προκαλέσουν διαταραχή. Μερικές χημικές ουσίες από τον οργανισμό μιας μητέρας κινητοποιούνται και μεταφέρονται στα στήθη όπου παράγεται το μητρικό γάλα. Αυτές οι χημικές ουσίες μεταφέρονται έπειτα στο βρέφος κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Το μητρικό γάλα παραμένει το καλύτερο τρόφιμο για τα μωρά, όπως δείχνουν οι πρόσφατες μελέτες, λόγω των ανοσολογικών, θρεπτικών και ψυχολογικών οφελών του. Γεγονός βέβαια είναι ότι οι βιομηχανικές χημικές ουσίες έχουν μολύνει το μητρικό γάλα, Ο θηλασμός εμποδίζει ελαφρώς την βλάβη που δημιουργείται από τους μολυσματικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εμβρυικής ανάπτυξης. Μερικές από τις χημικές ουσίες που λαμβάνουμε από τις μητέρες μας κατά την κύηση και μέσω του θηλασμού παραμένουν σε μας για χρόνια, ως κληρονομιά που μας δίνουν οι μητέρες μας καθώς τα φορτία σώματος τους γίνονται δικά μας.
Γενετικές Ατέλειες
Μερικές φορές μια χημική ουσία επιτίθεται και βλάπτει ή νεκρώνει τα κύτταρα ή τους ιστούς στο οργανισμό μας. Μερικές χημικές ουσίες επιτίθενται στο γενετικό υλικό στον πυρήνα ενός κυττάρου, προκαλώντας άμεσα διαταραχή στο DNA, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει μια κληρονομική ατέλεια η οποία τελικά μεταφέρεται στην επόμενη γενεά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεταλλάξεις γονιδίων, οι οποίες μπορούν να θέσουν σε κίνηση μια ακολουθία γεγονότων που οδηγούν σε καρκίνο, γενετικά προβλήματα, αναπτυξιακές ή αναπαραγωγικές δια ταραχές. Οι χημικές ουσίες που προκαλούν τον καρκίνο καλούνται καρκινογόνες ουσίες. Οι χημικές ουσίες που προκαλούν τα γενετικά προβλήματα καλούνται teratogens (τερατογένεση). Οι χημικές ουσίες που βλάπτουν την κανονική ανάπτυξη του εμβρύου, του νηπίου, ή του παιδιού, ή βλάπτουν τους αναπαραγωγικούς ιστούς μας καλούνται αναπτυξιακά/αναπαραγωγικά τοξικά προϊόντα. Μερικές χημικές ουσίες μπορούν να προκαλέσουν βλάβη εμποδίζοντας την κανονική ορμονική λειτουργία. Αυτές οι χημικές ουσίες καλούνται ενδοκρινείς διακόπτες. Οι ενδοκρινείς διακόπτες είναι χημικές ουσίες που προκαλούν σοβαρά προβλήματα υγείας. Μέσω αυτών των διαφόρων μηχανισμών, οι τοξικές χημικές ουσίες μπορούν να προκαλέσουν έναν μακροσκελή κατάλογο προβλημάτων υγείας., Παραδείγματος χάριν, άμεση βλάβη στους πνεύμονες, το συκώτι, το νεφρό, τα κόκαλα, το αίμα, τον εγκέφαλο και άλλα νεύρα, αλλά και στο αναπαραγωγικό σύστημα . Υπάρχουν εκατοντάδες δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία που μπορούν να προκύψουν από τις εκθέσεις στις χημικές ουσίες ή τα μέταλλα. Αυτά τα πιθανά αποτελέσματα περιλαμβάνουν τον καρκίνο, την υψηλή πίεση του αίματος άσθμα έλλειψη προσοχής, μνήμης, εκμάθησης και δείκτη νοημοσύνης, ασθένειες τύπου Parkinson , στειρότητα ,μικρότερη γαλουχία, ενδομητρίωση γεννητική δυσμορφία περιφερειακή ζημία των νεύρων και δυσλειτουργικά ανοσοποιητικά συστήματα.
Ορμόνες
Οι ορμόνες διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο δεδομένου ότι βοηθούν στην ανάπτυξη του εμβρύου, του νηπίου, και του παιδιού. Φυσικά, οι ορμόνες είναι επίσης σημαντικές στους ενηλίκους, δεδομένου ότι είναι κρίσιμες για την κανονική λειτουργία πολλών συστημάτων του σώματος. Το καταπληκτικό για τις ορμόνες είναι ότι είναι παρούσες και ενεργές μόνο σε μικροσκοπικά ποσά, όμως αυτά τα μικροσκοπικά ποσά παράγουν σημαντικά αποτελέσματα. Επιπλέον, η έκθεση σε έναν ενδοκρινή διακόπτη σε χαμηλό επίπεδο κατά τη διάρκεια μιας κρίσιμης στιγμής στην ανάπτυξη μπορεί να ασκήσει ισόβιες επιδράσεις. Παραδείγματος χάριν, το γενετικό υλικό του αναπτυσσόμενου εμβρύου μπορεί να μπερδέψει μια ξένη χημική ουσία με μια ορμόνη, και αυτό μπορεί, στη συνέχεια, να προκαλέσει την αποστολή ενός ανακριβούς «σήματος» στους αναπτυσσόμενους ιστούς. Αυτά τα πρόωρα λάθη μπορούν μόνιμα να βλάψουν το αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό, αναπαραγωγικό ή νευρικό σύστημα του βρέφους Υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ των parabens σε προϊόντα περιποίησης σώματος και των ενδοκρινών διαταραχών που μπορούν να οδηγήσουν στον καρκίνο.
Ποιος φροντίζει για την υγεία και την ασφάλειά μας; Όταν περισσότερες από 80.000 χημικές ουσίες που συναντώνται στο εμπόριο, μόνο ένα μικρό ποσοστό τους έχει ελεγχθεί για πιθανή επίπτωση στην υγεία, όπως ο καρκίνος, η αναπαραγωγική τοξικότητα, η αναπτυξιακή τοξικότητα, ή επιδράσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα. Μεταξύ δε των περίπου 15.000 που έχουν ελεγχθεί, λίγες έχουν μελετηθεί αρκετά ώστε να εκτιμήσουν σωστά τους πιθανούς κινδύνους δράσης τους . Δεδομένου ότι και ο έλεγχος, για κάθε κάθε χημική ουσία όταν εξετάζεται χωριστά και όχι σε σχέση με τις υπόλοιπες. Στην πραγματικότητα, κανένας δεν εκτίθεται πάντα σε μια ενιαία χημική ουσία, αλλά σε μια χημική σούπα, τα συστατικά της οποίας μπορούν να αλληλεπιδράσουν ώστε να προκαλέσουν απρόβλεπτες επιπτώσεις στην υγεία.
Δυστυχώς οι πληροφορίες που έχουμε για τη δράση του αρνητικού φορτίου του σώματος δεν είναι επαρκείς, ούτε η βλαβερή δράση αλλά και τα επίπεδα των στοιχείων που βρίσκονται στη θάλασσα, στον αέρα, στη γη, στα τρόφιμα και γενικά σ’ όλη την φύση.
www.biocosmeticshop.gr
www.point-of-skin.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου